Theo các chuyên gia, nhiều ngân hàng Việt Nam đã và đang ứng dụng AI trong các lĩnh vực như tự động hóa quy trình (RPA), phân tích dữ liệu, quản lý rủi ro, phòng chống rửa tiền và chăm sóc khách hàng. Các trợ lý ảo và chatbot hoạt động 24/7 giúp xử lý yêu cầu, trả lời thắc mắc, hỗ trợ giao dịch cơ bản như kiểm tra số dư, chuyển khoản, hướng dẫn sử dụng dịch vụ. Vì thế, AI đang trở thành công cụ hỗ trợ hiệu quả, giúp nhân viên ngân hàng tập trung vào những nghiệp vụ phức tạp và mang tính chuyên sâu hơn.

Những cơ hội từ việc ứng dụng AI cũng đặt ra không ít thách thức đối với nhân sự ngành ngân hàng. Các báo cáo tài chính cho biết số lượng nhân viên tại 28 ngân hàng trong 6 tháng đầu năm đã cắt giảm 3.445 nhân sự so với cuối năm 2024. Con số này cho thấy, đây là câu chuyện chung của hầu hết các doanh nghiệp là tối ưu hóa nguồn lực, cắt giảm chi phí, tăng lợi nhuận và hệ thống ngân hàng cũng không là ngoại lệ.

Theo bà Lê Thị Thúy Sen, Tổng Biên tập Thời báo Ngân hàng khẳng định tại Tọa đàm Phát triển nguồn nhân lực trong thời đại AI, sự phát triển bất kỳ một hình thái khoa học công nghệ nào, trong đó có AI đều mang đến hai mặt của vấn đề. Chính vì vậy, vai trò của “cây cầu” tri thức sẽ rất quan trọng để hỗ trợ các em có nâng cao năng lực số, nuôi dưỡng tư duy sáng tạo và tinh thần học hỏi để thích ứng nhanh trong kỷ nguyên số.

Theo khảo sát của Học viện Ngân hàng, nhu cầu nhân lực trong lĩnh vực AI tại Việt Nam đang tăng trưởng nhanh chóng nhưng nguồn cung chưa đáp ứng đủ cả về số lượng lẫn chất lượng. Hiện mỗi năm thị trường thiếu từ 150.000 - 200.000 nhân lực công nghệ, trong đó nhóm chuyên về AI là thiếu hụt nghiêm trọng nhất. Giai đoạn 2025 - 2030, nhu cầu nhân sự AI dự kiến tăng tới 74%, tập trung vào các mảng như khoa học dữ liệu, kỹ sư vận hành AI, bảo mật - an ninh mạng, và đặc biệt là chuyên gia có kinh nghiệm triển khai thực chiến.

Trong ngành ngân hàng, nhân lực AI ngày càng giữ vai trò trọng yếu ở các vị trí như quản trị dữ liệu, mô hình rủi ro, gian lận, khách hàng số và tuân thủ. Những vị trí chuyên môn cao - từ kỹ sư dữ liệu, nhà khoa học dữ liệu, chuyên gia học máy (ML/DL) cho tới chuyên gia GenAI/NLP phục vụ tổng đài thông minh, tóm tắt hồ sơ tín dụng, hay trích xuất chứng từ đang được các tổ chức tín dụng ráo riết tìm kiếm. Cùng với đó là nhu cầu lớn về chuyên gia rủi ro mô hình, an ninh AI và kiểm soát tuân thủ, bảo đảm tính minh bạch, an toàn và tuân thủ quy định pháp lý trong vận hành mô hình AI.

Bên cạnh việc chủ động các kỹ năng về AI cho nhân sự hiện có, các ngân hàng cũng “tất bật” tìm kiếm các nhân sự mới mới sở hữu các kỹ năng này. TS. Nguyễn Công Thương, Phó Giám đốc Khối Dữ liệu và Trí tuệ nhân tạo Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam (VietinBank) cho biết, Ngân hàng đặt nhiều niềm tin và kỳ vọng lớn vào nguồn nhân lực trong lĩnh vực này. Ngân hàng cũng cởi mở khi tìm kiếm ứng viên cho các mảng công nghệ, không chỉ ưu tiên người có kinh nghiệm và trải nghiệm mà còn tạo cơ hội cho những bạn trẻ có kiến thức nền tảng vững chắc.

Bên cạnh những yêu cầu về nguồn nhân lực, bản thân các doanh nghiệp cũng phải tìm cách giữ chân nhân tài trong thời đại AI. Bà Võ Thị Ngọc Vân, Trưởng phòng Phát triển và Gắn kết nhân tài Homecredit Việt Nam chia sẻ: Giới trẻ, đặc biệt là nhân sự trong lĩnh vực công nghệ, có xu hướng nhảy việc vì sự cầu tiến. Họ không chỉ cần công việc ổn định mà còn đòi hỏi ý nghĩa, lộ trình thăng tiến rõ ràng và những mục tiêu cao cả hơn. Để giữ chân được đội ngũ này, doanh nghiệp cần tập trung vào các chiến lược cốt lõi là đảm bảo lộ trình thăng tiến chi tiết, thiết lập khung năng lực để nhân viên tự đánh giá và vạch ra kế hoạch phấn đấu.

Cũng có rất nhiều ý kiến đánh giá chất lượng nguồn nhân lực ngành ngân hàng Việt Nam chưa đồng đều giữa các lĩnh vực và thế hệ lao động. Một bộ phận nhân sự vẫn còn hạn chế về kỹ năng số, đặc biệt là trong phân tích dữ liệu, quản trị hệ thống và ứng dụng AI…

Để bảo đảm nguồn cung nhân lực chất lượng đáp ứng trong thời đại số, một số diễn giả đề xuất cần phát huy vai trò của các trường đại học và cơ sở đào tạo, hình thành mối liên kết chặt chẽ giữa ngân hàng - nhà trường - sinh viên. Các cơ sở đào tạo chuyên ngành tài chính - ngân hàng cần đổi mới chương trình giảng dạy, tăng hàm lượng kiến thức công nghệ số, cập nhật các học phần về phân tích dữ liệu, fintech, AI tài chính và an ninh mạng.

Về phía ngân hàng, cần mở rộng hợp tác với các trường qua các hoạt động thực chất như cử chuyên gia giảng dạy, tài trợ học bổng, hỗ trợ thiết bị học tập, tổ chức chương trình thực tập, quản tập sinh… giúp sinh viên được trải nghiệm môi trường làm việc số và hình thành đội ngũ nhân lực trẻ đáp ứng nhu cầu thực tiễn của ngành.

Dưới góc nhìn đào tạo, PGS. TS Phạm Thị Hoàng Anh - Phó Giám đốc Học viện phụ trách Ban Giám đốc Học viện Ngân hàng đồng tình cho rằng, phát triển nhân lực số là nhiệm vụ không thể thực hiện đơn lẻ, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa NHNN, cơ sở đào tạo và doanh nghiệp.

Từ đây, chuyên gia đều khẳng định, con người vẫn là trung tâm của chuyển đổi số, và AI chỉ phát huy giá trị khi được vận hành bởi đội ngũ có tri thức, kỹ năng và đạo đức nghề nghiệp. Đây chính là nền tảng để xây dựng đội ngũ nhân lực ngân hàng có tư duy số, làm chủ công nghệ và thích ứng linh hoạt - yếu tố then chốt giúp ngành Ngân hàng Việt Nam tiên phong đổi mới, phát triển bền vững trong thời đại AI.