Tập trung sửa đổi, điều chỉnh 4 nhóm vấn đề lớn

Báo cáo tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Xuân Dũng cho biết, việc xây dựng dự thảo Luật nhằm tiếp tục cụ thể hóa chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước theo hướng xây dựng môi trường pháp lý thuận lợi, thông thoáng, minh bạch, an toàn, chi phí tuân thủ thấp; cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh; đơn giản hóa thủ tục hành chính trong hoạt động đầu tư, xây dựng; khắc phục hạn chế, bất cập trong thực tiễn; bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật.

Dự thảo Luật dự kiến sửa đổi, điều chỉnh 141/168 điều, sắp xếp lại thành 8 chương, 96 điều, tập trung vào 4 nhóm vấn đề lớn. Đó là: Đổi mới phương thức, nâng cao hiệu quả quản trị trong đầu tư xây dựng; cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, điều kiện đầu tư, kinh doanh; phân cấp quản lý từ Trung ương đến địa phương, gắn trách nhiệm rõ ràng cho các chủ thể tham gia hoạt động xây dựng, bảo đảm minh bạch, hiệu quả, trách nhiệm giải trình; chỉ quy định những vấn đề khung, nguyên tắc thuộc thẩm quyền Quốc hội, còn các quy định chi tiết giao Chính phủ quyết định.

Về một số nội dung cần xin ý kiến, Thứ trưởng Bùi Xuân Dũng cho biết, liên quan đến quy định quản lý định mức, Bộ Xây dựng đề xuất phương án, cho phép tổ chức áp dụng định mức do cơ quan nhà nước ban hành cho dự án đầu tư công; cho phép tổ chức xây dựng, điều chỉnh, vận dụng hoặc sử dụng giá xây dựng trong trường hợp chưa có hoặc chưa phù hợp. Đồng thời bổ sung quy định cho phép cơ quan chủ quản được điều chỉnh nội bộ vốn giữa các dự án thành phần trong khi tổng mức đầu tư toàn dự án mà mục tiêu, quy mô, tiến độ không thay đổi, sau đó báo cáo cấp có thẩm quyền nhằm giảm bớt thủ tục.

Tại cuộc họp, các đại biểu thống nhất, việc sửa đổi Luật phải toàn diện, đồng bộ với Luật Đầu tư, Luật Đầu tư công và các luật liên quan, nhằm tránh chồng chéo và sơ hở trong quản lý.

Đại diện Bộ Tư pháp cho rằng, dự thảo Luật cần tập trung vào những vướng mắc; tách quản lý dự án công và tư; đồng thời sửa đổi quy định về hợp đồng xây dựng và các nội dung kỹ thuật để đảm bảo tính khả thi.

Về vấn đề này, đại diện UBND thành phố Hà Nội và UBND thành phố Hải Phòng cho rằng, cần làm rõ thủ tục thanh quyết toán, nhất là sau khi sáp nhập địa giới hành chính; kiến nghị cải cách quy trình cấp phép xây dựng và thẩm định...

Lãnh đạo Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam cũng kiến nghị làm rõ quyền hạn điều chỉnh hợp đồng của chủ đầu tư; cho phép tham khảo định mức, đơn giá nước ngoài; yêu cầu bảo lãnh thanh toán tối thiểu 30% giá trị hợp đồng để bảo vệ nhà thầu và bổ sung trách nhiệm thanh toán cho nhà thầu phụ...

Tạo thuận lợi cho địa phương thực thi 

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nêu rõ, việc sửa đổi Luật Xây dựng là nhiệm vụ cấp bách, nhằm thể chế hóa chủ trương phân cấp, phân quyền, sắp xếp đơn vị hành chính, tổ chức lại chính quyền địa phương 2 cấp. "Luật cần đồng bộ, thống nhất với các luật liên quan như Đất đai, Quy hoạch, Đầu tư, tạo thuận lợi cho địa phương thực thi", Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Theo Phó Thủ tướng, các điều, khoản trong dự thảo Luật cần phân loại thành 4 nhóm. Nhóm chỉnh sửa kỹ thuật để bảo đảm tính thống nhất với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Nhóm thay đổi chính sách cần tập trung phân tích sâu, nhất là các vấn đề phân cấp, thẩm quyền và kỹ thuật quản lý. Nhóm đơn giản hóa thủ tục hành chính để có thể cắt giảm 50% công đoạn, áp dụng cơ chế "một cửa, một bộ hồ sơ". Cuối cùng là nhóm về ứng dụng công nghệ thông tin và dữ liệu số trong quản lý xây dựng.

Cho ý kiến về một số vấn đề cụ thể, Phó Thủ tướng đề nghị, cách phân loại dự án quy định trong dự thảo Luật phải dựa trên tính chất công trình, mức độ phức tạp về công nghệ, ảnh hưởng đến an toàn, môi trường và xã hội.

Nhấn mạnh "cách phân loại dự án phải sát thực tế hơn", Phó Thủ tướng cho rằng, việc xác định đối tượng quản lý cần tập trung vào ba nhóm: Chủ đầu tư và chủ quản đầu tư; tư vấn thiết kế, giám sát, thẩm định; nhà thầu chính và phụ. Ngay cả hộ gia đình, tổ chức nhỏ khi tham gia xây dựng cũng là chủ thể phải được điều chỉnh để gắn với trách nhiệm hợp đồng, thanh toán, bảo hành và bảo vệ quyền lợi các bên.

Về thủ tục cấp phép xây dựng, Phó Thủ tướng cho biết, đây là công cụ quản lý cuối cùng, bảo đảm công trình đáp ứng quy hoạch, thiết kế, phòng cháy, chữa cháy, bảo vệ môi trường. Do đó, quy định này cần được phân cấp, rút ngắn thời gian, tránh chồng chéo, song vẫn đáp ứng tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế về năng lực cán bộ, đơn vị tư vấn, giám sát, nhà thầu.

Chỉ ra tình trạng còn thiếu quy chuẩn, định mức, đơn giá trong lĩnh vực xây dựng, Phó Thủ tướng gợi mở hướng, dự thảo Luật tham khảo, áp dụng tiêu chuẩn quốc tế, công nghệ của nước sản xuất đối với những lĩnh vực trong nước chưa ban hành hoặc các công trình mới như đường sắt tốc độ cao, cao tốc, sân bay...

Ngoài ra, Luật cần cho phép sử dụng tư vấn nước ngoài khi trong nước chưa đủ năng lực, để bảo đảm tính khách quan, khoa học. Việc tổ chức ban quản lý dự án cũng phải linh hoạt, tránh ách tắc.

Để bảo đảm quyền lợi doanh nghiệp, khuyến khích đổi mới sáng tạo, Phó Thủ tướng lưu ý, các quy định về thanh toán, quyết toán hiện còn bất cập, nhất là với doanh nghiệp vừa và nhỏ, nhà thầu phụ; do đó, cần nghiên cứu bỏ quy định chỉ thanh toán sau khi có kết luận thanh tra, kiểm toán, thay bằng cơ chế ràng buộc hợp đồng.

"Đồng thời, Luật cần tạo không gian cho chủ đầu tư áp dụng công nghệ mới, hướng tới công trình xanh, thông minh, chuyển đổi số. Việc điều chỉnh tổng mức đầu tư, thay đổi công nghệ phải được trao quyền chủ động nhiều hơn cho chủ đầu tư, tránh phụ thuộc hoặc bị động", Phó Thủ tướng nói.