Theo trang tin Bulgarianmilitary.com (Bulgaria), Alaska, một vùng lãnh thổ rộng lớn và biệt lập của Mỹ, đang ngày càng trở thành tâm điểm của các cuộc thảo luận chiến lược về an ninh quốc gia. Với vị trí địa lý độc đáo, chỉ cách lãnh thổ Nga khoảng 90 km tại điểm gần nhất qua eo biển Bering, Alaska đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ Bắc Mỹ và là cửa ngõ vào Bắc Cực.

Tuy nhiên, những đánh giá gần đây từ các nhà phân tích quân sự Nga đã chỉ ra một điểm yếu nghiêm trọng trong năng lực phòng không của Mỹ tại khu vực này, đặc biệt sau quyết định hủy bỏ chương trình máy bay cảnh báo sớm E-7 Wedgetail. Điều này đặt ra câu hỏi liệu Alaska có đang trở thành một "gót chân Achilles" trong chiến lược phòng thủ của Mỹ, và liệu máy bay chiến đấu Su-57 tiên tiến của Nga có thể khai thác lỗ hổng này.

Alaska: Tiền đồn chiến lược và những lỗ hổng phòng thủ

Trong suốt Chiến tranh Lạnh, Alaska là một khu vực chiến lược quan trọng trong quốc phòng của Mỹ, nơi đặt các cơ sở trọng yếu như trạm radar và căn cứ không quân của Bộ Tư lệnh Phòng thủ Không gian Bắc Mỹ (NORAD). Vai trò của khu vực này trong các hệ thống cảnh báo sớm là không thể phủ nhận, với các radar mặt đất và nền tảng trên không cung cấp khả năng giám sát liên tục các cuộc xâm nhập tiềm tàng. Ngày nay, Alaska vẫn là nơi đồn trú của các máy bay chiến đấu tiên tiến như F-22 Raptor và F-35 Lightning II tại Căn cứ Liên hợp Elmendorf-Richardson và Căn cứ Không quân Eielson.

Tuy nhiên, tầm quan trọng chiến lược này đang bị thách thức bởi những lỗ hổng trong khả năng giám sát và ứng phó với các mối đe dọa trên không. Các nhà phân tích Nga đặc biệt nhấn mạnh quyết định của Mỹ trong việc hủy bỏ việc mua lại E-7 Wedgetail, máy bay cảnh báo sớm và kiểm soát trên không (AEW&C) được thiết kế để thay thế phi đội E-3 Sentry đã cũ. Máy bay E-7, do Boeing phát triển, được trang bị radar mảng pha quét điện tử đa năng (MESA), có khả năng theo dõi nhiều mục tiêu ở phạm vi hơn 320 km và cung cấp phạm vi phủ sóng 360 độ. Khả năng này đặc biệt quan trọng ở Alaska, nơi không phận rộng lớn và phạm vi phủ sóng radar mặt đất hạn chế tạo ra những "điểm mù" tiềm ẩn.

Việc hủy bỏ chương trình E-7, do hạn chế ngân sách và các ưu tiên cạnh tranh trong Lầu Năm Góc, đã làm dấy lên lo ngại về khả năng duy trì nhận thức tình huống của Mỹ ở các vùng phía Bắc. Nếu không có nền tảng AEW&C hiện đại, Mỹ có nguy cơ chậm trễ trong việc phát hiện các mối đe dọa đang đến gần, điều này có thể trở thành thảm họa ở một khu vực mà thời gian phản ứng vốn đã bị kéo dài do khoảng cách và thời tiết khắc nghiệt.

Chiến lược không quân táo bạo của Nga

Các nhà phân tích Nga cho rằng khoảng cách năng lực này của Mỹ tạo cơ hội cho không quân Nga khai thác điểm yếu ở Alaska. Phi đội máy bay ném bom chiến lược của Nga, bao gồm Tupolev Tu-95 Bear và Tu-160 Blackjack, vẫn là nền tảng cho năng lực tấn công tầm xa của nước này. Những máy bay này, có khả năng mang tên lửa hành trình hạt nhân và thông thường với tầm bắn hơn 2.400 km, đã được quan sát thấy thực hiện các cuộc tuần tra gần không phận Alaska trong những năm gần đây.

Đặc biệt, việc đưa vào sử dụng Sukhoi Su-57, máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm, càng củng cố khả năng phô diễn sức mạnh của Nga. Với khả năng tàng hình, khả năng bay siêu thanh và bộ cảm biến tiên tiến, Su-57 được thiết kế để hoạt động trong môi trường cạnh tranh và có thể đóng vai trò hộ tống cho máy bay ném bom, vô hiệu hóa các máy bay đánh chặn của Mỹ như F-22.

So với thế hệ tiền nhiệm Su-35, Su-57 sở hữu khả năng giảm tiết diện phản xạ radar tốt hơn và hệ thống điện tử hàng không tích hợp, biến nó thành một đối thủ đáng gờm. Các nhà bình luận Nga cho rằng khả năng xâm nhập không phận được bảo vệ của Su-57 có thể cho phép máy bay ném bom tiếp cận gần hơn lãnh thổ Mỹ, có khả năng áp đảo nguồn lực phòng không hạn chế của Alaska.

Sự can dự tiềm tàng của Trung Quốc càng làm tăng thêm tính phức tạp cho kịch bản mà các nhà phân tích Nga đã vạch ra. Trong những năm gần đây, Trung Quốc đã mở rộng sự hiện diện quân sự ở Bắc Cực, tiến hành các cuộc tập trận chung với Nga và đầu tư vào các máy bay ném bom tầm xa như Xian H-6K. Mặc dù không quân Trung Quốc chưa thể vươn ra toàn cầu như Nga, nhưng năng lực ngày càng tăng và quan hệ đối tác chiến lược với Moskva mở ra khả năng phối hợp tác chiến.

Một chiến dịch không quân chung Nga - Trung, mặc dù chỉ là suy đoán, có thể làm căng thẳng hệ thống phòng thủ của Mỹ bằng cách buộc họ phải ứng phó với nhiều hướng tấn công khác nhau. Ví dụ, máy bay ném bom Trung Quốc hoạt động từ các căn cứ ở Viễn Đông Nga có thể tiếp cận Alaska từ phía Tây, trong khi lực lượng Nga thăm dò từ phía Bắc, tạo ra mối đe dọa đa trục, thách thức sự phối hợp của NORAD và Bộ Tư lệnh Phương Bắc Mỹ. Những kịch bản như vậy, mặc dù chưa phải là sắp xảy ra, nhưng nhấn mạnh nhu cầu phải có năng lực cảnh báo sớm và đánh chặn mạnh mẽ trong khu vực.

Mỹ đang đối mặt với những thách thức đáng kể trong việc giải quyết những điểm yếu này. Việc củng cố hệ thống phòng không của Alaska sẽ đòi hỏi một cách tiếp cận đa chiều, bao gồm đầu tư vào hệ thống radar mới, bổ sung phi đội chiến đấu cơ và tăng cường giám sát vệ tinh. Lầu Năm Góc đã tìm kiếm các giải pháp thay thế, chẳng hạn như nâng cấp máy bay E-3 hiện có hoặc dựa vào hệ thống không người lái để giám sát, nhưng những giải pháp này gặp phải những rào cản về kỹ thuật và ngân sách.

Những hạn chế về chính trị và tài chính càng làm phức tạp thêm nỗ lực hiện đại hóa. Việc hủy bỏ chương trình E-7 phản ánh một cuộc tranh luận rộng hơn trong Lầu Năm Góc và Quốc hội Mỹ về việc cân bằng giữa nhu cầu trước mắt với đầu tư dài hạn. Một số nhà lập pháp Mỹ lập luận rằng các hệ thống hiện có, kết hợp với sự đóng góp của đồng minh thông qua NORAD, là đủ để ngăn chặn các mối đe dọa ở Alaska. Tuy nhiên, những người khác cho rằng tầm quan trọng chiến lược của khu vực đòi hỏi phải có nguồn ngân sách chuyên biệt cho việc hiện đại hóa, đặc biệt là trước tốc độ phát triển của Nga và Trung Quốc.