Chiến tranh Thế giới thứ Hai chuẩn bị kết thúc, trong khi công dân các nước đồng minh trước đây trong cuộc chiến chống Hitler hy vọng có được một kỷ nguyên hòa bình và hiểu biết giữa các dân tộc, thì một số lực lượng ở các nước này đã ngấm ngầm chuẩn bị cho một cuộc chiến tranh mới: Chiến tranh Lạnh.

Reinhard Gehlen, Chủ tịch BND được tặng thưởng Huân chương.

Ban đầu, các cơ quan mật vụ Mỹ ở Đức nỗ lực săn đuổi những tên trùm Quốc xã để đưa chúng ra tòa xét xử. Nhưng rồi họ lại cần tới chính sự giúp đỡ của những người mà họ truy nã. Mối quan hệ với những nhân vật Quốc xã trước đây lại trở nên quan trọng khi mâu thuẫn giữa các nước đồng minh trước đây ngày càng căng thẳng.

Khi Chiến tranh Lạnh bắt đầu, người Mỹ hầu như chưa biết gì về đối thủ mới của mình là Liên Xô. Trong khi đó, những tên Quốc xã lại hiểu rõ kẻ thù của chúng, những người cộng sản, hơn ai hết. Tướng Reinhard Gehlen là người cung cấp những tài liệu tổng thể đầu tiên về Liên Xô cho người Mỹ. Trong những năm đầu tiên sau chiến tranh, phần lớn thông tin của Mỹ về khối Đông Âu là xuất phát từ nguồn của Gehlen. Trong thập kỷ đầu tiên sau chiến tranh, Gehlen đã được Mỹ cung cấp 200 triệu USD để xây dựng và duy trì hoạt động của Tổ chức Gehlen. Gehlen đã sử dụng nhiều chuyên gia mật vụ SS, SD và quân đội quốc xã để xây dựng tổ chức của mình với 4.000 nhân viên. Một số nhân viên của Tổ chức Gehlen, là tội phạm chiến tranh bị truy nã, đã được tổ chức này cung cấp giấy tờ và nhân thân mới. Với sự giúp đỡ của cộng sự cũ và tiền bạc của Mỹ, Gehlen đã có nhiều ảnh hưởng tới mức chính phủ Đức sau này phải tiếp quản toàn bộ tổ chức của y và đổi thành Cơ quan tình báo quốc gia.

Trung tướng Reinhard Gehlen, một trong những tên tội phạm chiến tranh nổi tiếng nhất của Đức Quốc xã đã trở thành người sáng lập Cơ quan tình báo Liên bang Đức (BND). Lẽ ra phải bị đưa ra Tòa án Nuremberg xét xử và kết án tử hình, nhưng sau chiến tranh, Gehlen đã hợp tác với cơ quan mật vụ Mỹ, được Mỹ dung túng, che chở và 23 năm sau đã được tặng thưởng Huân chương Công trạng Chữ thập lớn.

Reinhard Gehlen sinh ngày 3/4/1902 tại Erfurt, Đức, có cha là sĩ quan quân đội. Sau khi tốt nghiệp phổ thông, năm 1920, Gehlen gia nhập quân đội. Từ năm 1926, Gehlen theo học trường kỵ binh ở Hannover và tốt nghiệp với quân hàm thượng úy. Năm 1931, Gehlen cưới vợ là Herta von Seydlitz-Kurzbach - con một nhà quý tộc, nên trở thành có vai vế trong xã hội thượng lưu. Sau khi tham dự một khóa đào tạo tại Học viện chiến tranh, năm 1936, Gehlen đã đạt được mục tiêu của mình là được nhận vào Phòng tác chiến của Bộ Tổng tham mưu.

Reinhard Gehlen trong quân phục của Đức Quốc xã.

Sau khi Thế chiến II bùng nổ, tháng 6/1940, Gehlen trở thành sĩ quan tùy tùng của Tổng tham mưu trưởng Franz Halder và từ tháng 10/1940 tiếp quản đơn vị miền Đông của phòng tác chiến. Gehlen đã tham gia chuẩn bị cho chiến dịch Barbarossa tấn công Liên Xô tháng 6/1941. Sau khi cuộc tấn công Liên Xô bị chặn đứng ở Stalingrad năm 1942, Bộ Tổng tham mưu muốn tìm một ban lãnh đạo mới cho cơ quan tình báo quân đội. Mặc dù Gehlen chưa từng làm công tác tình báo, không biết ngoại ngữ và chưa biết gì về Liên Xô, nhưng ông vẫn được chọn làm trưởng phòng quân đội nước ngoài miền Đông (Fremde Heere Ost), tức là trùm gián điệp miền Đông.

Ngay lập tức, Gehlen nhanh chóng cải tổ cơ quan tình báo của mình, tập hợp, đánh giá tin tức thông qua việc tra hỏi hàng loạt tù binh, kể cả sử dụng các hình thức tra tấn. Gehlen đưa Heinz Herre vào nhiệm vụ đánh giá tin tức, Gerhard Wessel vào việc do thám Hồng quân Liên Xô và Hermann Baun phụ trách mạng lưới điệp viên trong lãnh thổ kẻ thù, phía trước mặt trận. Sau khi quân Đức thất bại ở trận Stalingrad mùa Đông năm 1942 - 1943, Gehlen hợp tác với tổ chức gián điệp của SS dưới sự chỉ huy của Walter Schellenberg. Hai người này muốn sử dụng tù binh Liên Xô, những kẻ phản bội và những người chống cộng ở Liên Xô để dựng lên một đội quân dưới sự chỉ huy của tướng Wlassow và đặt tên là Ủy ban giải phóng các dân tộc Nga...

Ngay từ tháng 10/1944, thấy trước chiều hướng nước Đức sẽ bại trận, Gehlen đã lên kế hoạch cho thời kỳ hậu chiến. Ông ta phát triển một giả thuyết mà sau này đã chứng minh là đúng đắn: "Sau chiến tranh, các cường quốc phương Tây sẽ chống lại đồng minh Liên Xô. Khi đó, họ sẽ cần tới mình, các nhân viên của mình và những tài liệu mình lưu trữ được để chống lại sự bành trướng của cộng sản vì bản thân họ không có điệp viên ở đó".

Đầu tháng 3/1945, trước khi chiến tranh kết thúc, Gehlen đã cho chụp lại toàn bộ tài liệu tình báo, cất vào 50 chiếc thùng kín không thấm nước và chôn xuống dưới đất ở nhiều nơi trên dãy núi Alpe của Áo.

Trước đó, Gehlen đã đưa gia đình từ Liegnitz qua Naumburg tới ẩn náu ở khu rừng vùng Bavaria, để họ không rơi vào tay Hồng quân Liên Xô. Cùng với các cộng sự là Wessel và Baun, Gehlen ký kết "Hiệp ước Bad Elster", thỏa thuận sẽ giao nộp tài liệu cho người Mỹ.

Ngày 9/4/1945, Hitler đã ký quyết định miễn nhiệm Gehlen và bổ nhiệm Wessel làm người kế nhiệm. Ngày 28/4/1945, Gehlen rời đại bản doanh quân đội Đức ở Bad Reichenhall, ẩn náu tại Elendsalm và ngày 22/5/1945, cùng với 6 sĩ quan nữa ra đầu thú quân đội Mỹ.

Để không bị người Mỹ trao trả cho người Nga do những hành động của y ở mặt trận phía Đông, Gehlen phải cố gắng thuyết phục những sĩ quan lấy lời khai của y về vai trò quan trọng của y sau chiến tranh. Nhưng ban đầu, những người Mỹ tỏ ra không quan tâm lắm. Vì vậy, y tìm cách chạy tới Wiesbaden và được tướng Sibert lấy khẩu cung. Trong khi trò chuyện, hai người nhận ra rằng họ có cùng suy nghĩ và tầm nhìn về vai trò của Mỹ trong tương lai. Những thùng tài liệu được Gehlen cất giấu đã được đào lên và đưa tới "Trung tâm tài liệu" ở Hoechst. Đại úy Boker đã tập hợp những cộng sự thân cận của Gehlen và tìm cách làm cho họ không bị giam.

Cuối cùng, ngay trong năm 1945, Gehlen và 6 cộng sự trước đây cùng số tài liệu nói trên được đưa sang Mỹ, ở tại Fort Hunt ngoại ô Oasinhtơn.

Vũ Long (Tổng hợp theo báo chí Đức)

Đón đọc kỳ II: Từ Tổ chức Gehlen trở thành Cơ quan tình báo liên bang