Nhà khoa học khuyết tật người Anh Stephen Hawking nổi tiếng là người tìm ra câu trả lời cho những vấn đề hóc búa nhất của vật lý hiện đại. Song, bản thân ông lại là một ẩn số lớn mà khoa học chưa thể giải mã, đó là: Làm sao ông có thể kéo dài sự sống tới hơn 50 năm so với dự báo của giới chuyên gia?

Đam mê đẩy lùi bệnh tật

Stephen Hawking sinh ngày 8/1/1942, tại Oxford (Anh) đúng 300 năm sau ngày mất của Galileo Galilei - cha đẻ của khoa học hiện đại. Nhà vật lý này bị chẩn đoán mắc bệnh Lou Gehrig’s (xơ cứng teo cơ) khi còn là một chàng sinh viên 21 tuổi đang theo đuổi luận án tiến sĩ về vũ trụ học tại Đại học Cambridge. Các bác sĩ lúc đó cho rằng Hawking chỉ có thể sống được vài ba năm nữa, thậm chí sẽ không đủ thời gian để ông hoàn tất luận án tiến sĩ. Cho đến nay vẫn chưa có phương pháp nào có thể chữa được bệnh Lou Gehrig’s. Bệnh này tiến triển nặng dần đối với tất cả những người mắc phải, khoảng 50% số người bệnh tử vong trong vòng 5 năm sau khi phát hiện bệnh và khoảng 90% tử vong sau 6 năm. Trừ trường hợp của Stephen Hawking!

Nhà vật lý khuyết tật người Anh Stephen Hawking.

"Tôi chưa từng biết bất kỳ người nào mắc bệnh Lou Gehrig’s lại có thể sống thêm lâu tới vậy", ông Ammar Al-Chalabi, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu và chăm sóc người bệnh Lou Gehrig’s ở Luân Đôn cho biết. Ông Al-Chalabi gọi tuổi thọ của Hawking là "một điều phi thường", trong khi Giáo sư Rup Tandan thuộc khoa Thần kinh học của trường Đại học Vermont thì cho biết những người bệnh may mắn sống lâu đều phải nhờ vào sự trợ giúp của một chiếc “quạt gió” để có thể hô hấp, nhưng Hawking thì chẳng cần dùng tới.

Stephen Hawking lần đầu tiên được công chúng biết đến khi ông cho ra mắt cuốn "A Brief History of Time" (Lược sử thời gian) năm 1988 - một cái nhìn đơn giản hóa về tổng quan vũ trụ. Cuốn sách này bán được hơn 10 triệu bản trên toàn thế giới. Những lý thuyết tiếp sau đó của Hawking đã cách tân nhận thức về các khái niệm như hố đen hay học thuyết Big Bang về sự ra đời của vũ trụ. Giống nhiều nhà vật lý khác, Hawking cũng tìm kiếm một lý thuyết của vạn vật có thể thống nhất lý thuyết hấp dẫn của Einstein với vật lý lượng tử. Song điều ông thích thú nhất là chứng minh vũ trụ xuất hiện từ hư vô, một cách tự phát, không có sự can thiệp của một đấng “sáng thế” nào, thậm chí không cần một điều kiện ban đầu đặc thù nào.

Stephen Hawking hiện là Giám đốc nghiên cứu tại Trung tâm Vũ trụ của Đại học Cambridge. Trong suốt 30 năm trước đó, ông đã giữ cương vị Giáo sư Lucasian - chức danh dành cho giáo sư toán học tại trường này. Tình yêu dành cho khoa học đã giúp Hawking đạt rất nhiều thành tựu, ngay cả khi ông bị tê liệt hầu như toàn thân, phải gắn mình vào xe lăn kể từ năm 1970 và chỉ có thể giao tiếp bằng cách khẽ cử động má phải. Kể từ khi bị viêm phổi năm 1985 và phải trải qua phẫu thuật mở khí quản, Hawking đã cần đến sự trợ giúp y tế 24/24 và nhờ tới một chiếc máy tính cùng một thiết bị tạo giọng nói để trò chuyện với người khác. Một bộ cảm biến hồng ngoại nhỏ xíu được gắn trên cặp kính của ông có chức năng kết nối với máy tính. Bộ cảm biến sẽ nhận biết từng dao động trên má của Hawking và sẽ lựa chọn các từ ngữ để hiển thị trên màn hình máy tính. Những từ được hiển thị sau đó sẽ được phát âm thông qua thiết bị tạo giọng nói. Với công nghệ này, sẽ mất 10 phút để Hawking có thể truyền đạt một câu nói đơn giản. Có lẽ cũng vì lý do đó, mất tới 4 năm, Hawking mới viết xong cuốn sách gần đây của mình "The Grand Design" - vượt quá thời hạn chót mà ông giao hẹn với nhà xuất bản. Trợ lý của ông, bà Judith Croasdell, cho biết: "Cách giao tiếp này chậm chạp đến mức gây bực mình cho người đối diện, nhưng ông ấy không để điều đó cản trở đến những suy nghĩ của mình". Trong khi đó, Hawking thú nhận trên website cá nhân rằng: "Rắc rối duy nhất là (qua thiết bị tạo giọng nói) tôi phát âm giống như một người Mỹ vậy!".

Một trái tim yêu đời

Hawking thường đi làm sau khi đã ăn một bữa sáng no nê và đọc qua tin tức trên báo chí. "Ông ấy thường đến văn phòng muộn, nhưng ở lại làm việc khá trễ, tới tận 7-8 giờ tối”, bà Croasdell cho biết.

Ông Stephen Hawking đang giảng bài

Văn phòng của Hawking nằm trên tầng cao nhất của Đại học Cambridge. Căn phòng chứa đầy kỷ vật của ông, như những bức ảnh gia đình, một mô hình tầu vũ trụ con thoi của NASA hay bức ảnh ông chụp cùng Tổng thống Mỹ Barack Obama và phu nhân, bà Michelle Obama. Trên giá sách có các tác phẩm của Carl Sagan, sách học thuyết của Newton, các bản dịch ra những thứ tiếng khác nhau của "A Brief History of Time" và nhiều cuốn sách vật lý khác. Trên tường là một tấm bảng đen viết đầy các phương trình, các bức chân dung của hai nhà khoa học Einstein - Newton, và đặc biệt là ảnh của đạo diễn Steven Spielberg cùng cô đào Marilyn Monroe.

Sự nổi tiếng của Hawking đã giúp ông trở thành khách mời trong những chương trình truyền hình mà ông ưa thích như "The Simpsons" và "Star Trek". Tình yêu với các nhân vật hoạt hình trong "The Simpsons" thậm chí còn được nhận biết ngay trong cách bày biện văn phòng của ông, như hình các nhân vật trên bàn làm việc hay một chiếc đồng hồ có hình Homer Simpson ở phía trước nơi ông ngồi. Không những thế, giọng nói đặc biệt của Hawking cũng được sử dụng làm điểm nhấn trong album “Division Bell” (1994) của ban nhạc Pink Floyd và trong album “OK Computer” của Radiohead ba năm sau đó.

Kitty Ferguson - người chấp bút hai cuốn tiểu sử của nhà vật lý học này cho biết ông là một người rất hài hước. Ông đã lập trình cho máy tính của mình trả lời một cách ngẫu nhiên với những người gọi đến văn phòng và hỏi rằng liệu ông có phải là Stephen Hawking không. "Không, nhưng tôi thường bị nhầm lẫn với người đàn ông ấy" - đó là một ví dụ.

Ẩn số lớn

Vì vài lý do nào đó, bệnh Lou Gehrig’s phát triển trong cơ thể của Hawking chậm hơn bất kỳ ai khác. Chuyên gia Al-Chalabi và các đồng nghiệp đang tiến hành phân tích mẫu ADN của Hawking, và so sánh với mẫu ADN của các bệnh nhân khác, để tìm hiểu xem có điều gì đặc biệt trong bệnh lý của ông hoặc có bất kỳ sự biến đổi gene nào có thể giải thích cho sự “trường thọ” này.

Một vài chuyên gia cho rằng sự chăm sóc đặc biệt mà Hawking đang có (khoảng 12 nhân viên y tế túc trực 24/24), có lẽ đã giúp ông kéo dài sự sống. "Căn bệnh này đôi khi có thể ổn định và khi đó sự chăm sóc có thể trở thành yếu tố quan trọng đối với sự tồn tại của người bệnh", bà Virginia Lee, một chuyên gia thuộc Đại học Dược Pennsylvania nhận định.

Về phần mình, Hawking cho biết ông thường không nghĩ đến những hạn chế về sức khỏe và tuổi thọ. "Trên thực tế, tôi đã phải chung sống với bệnh tật trong suốt cuộc đời của một người trưởng thành", ông tâm sự, “thế nhưng điều đó chẳng ngăn nổi tôi có được một gia đình đáng yêu và thành công trong sự nghiệp. Tôi cố gắng sống một cuộc sống bình thường nhất có thể và không nghĩ tới căn bệnh của mình hay hối tiếc về những điều mà vì bệnh tật mình đã không thực hiện được - kỳ thực thì những điều đó cũng chẳng có nhiều".

Quả thật, những bức ảnh treo tại văn phòng cho thấy nhà vật lý học đã đến nhiều nơi trên thế giới, trong đó có cả Việt Nam, gặp gỡ nhiều nguyên thủ quốc gia và các giáo hoàng. Ông thậm chí cũng đã thử cảm giác bay vào vũ trụ trong một chuyến bay không trọng lực hồi tháng 4/2007 ở Florida (Mỹ). Đó cũng là lần đầu tiên trong vòng 40 năm, ông rời khỏi chiếc xe lăn của mình. "Đó là khoảnh khắc hạnh phúc nhất của Stephen mà tôi từng chứng kiến", Sam Blackburn – một trong những trợ lý của Hawking cho biết.

Hawking từng kết hôn hai lần, có ba người con và ba đứa cháu thật xinh xắn. Cùng với cô con gái Lucy, ông đã viết nhiều cuốn sách vật lý cho thiếu nhi.

Ngày 8/1 vừa qua, để kỷ niệm sinh nhật lần thứ 70 của ông, Đại học Cambridge đã tổ chức một hội nghị chuyên đề với tên gọi "The State of the Universe" (Trạng thái của vũ trụ), với sự tham dự của 26 nhà khoa học hàng đầu thế giới. Một cuộc triển lãm giới thiệu các thành tựu khoa học của Hawking cũng được tổ chức tại Bảo tàng Khoa học ở Luân Đôn nhân dịp này.

Thanh Phương