F-35 thực hiện chuyến bay đầu tiên vào năm 2006 sau một thập niên phát triển. Là chương trình “tiêm kích tấn công liên quân”, F-35 được kỳ vọng sẽ thay thế các dòng máy bay chiến đấu Mỹ thời Chiến tranh Lạnh.

Lockheed Martin – đơn vị dẫn đầu phát triển – từng khẳng định: “F-35 đóng vai trò then chốt trong an ninh thế kỷ 21 bằng cách răn đe các mối đe dọa và phá vỡ kế hoạch của đối phương. Sự hiện diện của F-35 giúp tăng cường an ninh cho các quốc gia vận hành và bảo vệ tự do trên toàn thế giới”.

Khi Romania trở thành quốc gia thứ 20 mua F-35 vào năm 2024, bà Mara Motherway, Phó Chủ tịch phụ trách chiến lược và phát triển kinh doanh của Lockheed Martin, cho biết: “Sự hiện diện ngày càng nhiều của F-35 tại châu Âu thể hiện năng lực răn đe dựa trên liên minh và đặt nền tảng cho sức mạnh không quân thế hệ mới của NATO và các nước đồng minh”.

Israel đã ký hợp đồng trị giá hàng tỷ USD mua F-35 từ năm 2010. Nước này ban đầu nhận 20 chiếc, mua thêm 17 chiếc vào năm 2017 và tiếp tục tăng số lượng trong những năm sau đó. Những chiếc F-35 đầu tiên của Israel được bàn giao năm 2016, và được kỳ vọng định hình sức mạnh của Không quân Israel (IAF) trong tương lai, tương tự vai trò trong Không quân Mỹ. Một yếu tố quan trọng đối với Israel là duy trì lợi thế quân sự vượt trội về chất lượng trong khu vực.

Chương trình F-35 từng bao gồm Thổ Nhĩ Kỳ, một đồng minh NATO của Mỹ. Tuy nhiên, Ankara bị loại khỏi chương trình sau khi mua hệ thống phòng không S-400 của Nga. Các quốc gia sở hữu F-35 được yêu cầu là đồng minh của Mỹ và không vận hành khí tài chiến lược của các đối thủ như Nga hoặc Trung Quốc.

Theo bảng thông tin công bố tháng 9/2025 của Lockheed Martin, chương trình F-35 đã có bước tiến vượt bậc với 1.230 chiếc được bàn giao, hơn 1 triệu giờ bay, và 3.095 phi công được huấn luyện trên toàn cầu.

Đến nay, 20 quốc gia đã sở hữu hoặc đang trong quá trình tiếp nhận F-35, bao gồm: Mỹ, Anh, Italy, Hà Lan, Canada, Australia, Đan Mạch, Na Uy, Israel, Nhật Bản, Hàn Quốc, Bỉ, Ba Lan, Singapore, Phần Lan, Thụy Sĩ, Đức, Cộng hòa Séc, Hy Lạp và Romania.

Trong nhóm “Ngũ Nhãn” (Five Eyes), 4 nước đã tham gia chương trình: Mỹ, Anh, Australia và Canada; New Zealand là nước duy nhất chưa mua F-35.

Mỹ là quốc gia đặt mua nhiều nhất: 1.763 chiếc cho Không quân, 420 chiếc cho Thủy quân Lục chiến và 273 chiếc cho Hải quân. Không quân Mỹ mới đây đã tiếp nhận chiếc F-35 thứ 500.

Anh đã mua 138 chiếc, Australia mua 100 chiếc. Không quân Hoàng gia Anh cũng lần đầu vận hành F-35 từ tàu chiến Nhật Bản (theo tài liệu của Lockheed Martin).

Israel là một trong những quốc gia sử dụng F-35 tích cực nhất, lần đầu đưa vào chiến đấu năm 2018. Nước này đặt mua tổng cộng 75 chiếc. Trong khi đó, nhiều nước khác mua số lượng ít hơn; chẳng hạn, Hy Lạp – thành viên mới của chương trình – đặt lô đầu 20 chiếc, dự kiến bàn giao vào khoảng năm 2028. Điều này cho thấy các nước tham gia chương trình vẫn phải chờ nhiều năm để nhận những chiếc đầu tiên – biến F-35 thành khoản đầu tư dài hạn và là biểu tượng của hệ thống liên minh Mỹ.

Là tiêm kích thế hệ thứ năm tích hợp công nghệ tiên tiến, F-35 đóng vai trò như trung tâm dữ liệu trên không, cho phép các lực lượng không quân dễ dàng phối hợp trong tác chiến liên hợp. Đây là điểm mạnh đối với Israel trong hợp tác với Bộ Chỉ huy Trung tâm Mỹ (CENTCOM) cũng như với Hy Lạp tại Đông Địa Trung Hải.

Nếu Saudi Arabia tham gia chương trình, tương lai có thể xuất hiện các cuộc tập trận chung, nhất là khi quan hệ giữa Saudi Arabia và Israel có dấu hiệu tiến triển. Ngay cả khi chưa bình thường hóa, việc hai nước đều phối hợp với CENTCOM cũng có thể mở đường cho hợp tác tác chiến. Israel hiện đã có nhiều đối tác sở hữu F-35 như Italy và các nước châu Âu khác.

Theo Lockheed Martin, hiện 16 lực lượng vũ trang trên thế giới đang vận hành siêu tiêm kích F-35. Máy bay đang hoạt động tại 10 quốc gia, triển khai ở 38 căn cứ và cất hạ cánh từ 12 tàu chiến. Trong tương lai, F-35 sẽ xuất hiện ở 58 căn cứ và 24 tàu sân bay/chiến hạm trên toàn cầu. Đến nay, F-35 đã thực hiện hơn 669.000 nhiệm vụ.