Tại các địa phương, một số diện tích lúa thực hiện thí điểm mô hình sản xuất chất lượng cao, phát thải thấp và bước đầu đạt những kết quả khả quan.

Vụ lúa Hè Thu năm nay, ông Ngô Quý Bình ở xã Mỹ Thành (tỉnh Đồng Tháp) lần đầu tiên tham gia sản xuất theo Đề án 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp với diện tích 1,5 ha. Ông Bình cho biết, vụ này, ông sạ giống OM5451, áp dụng sạ hàng, sạ thưa với 70 kg lúa giống/ha. Lúa ít sâu bệnh, giảm phân bón và thuốc bảo vệ thực vật. Từ đó, giảm chi phí sản xuất khoảng 15%; năng suất lúa hơn 6 tấn/ha; hạt lúa to, đẹp và chắt hạt. Lúa cứng cây, không bị đổ ngã dù vụ này mưa gió nhiều. Trước đây, ông canh tác lúa theo cách truyền thống là gieo sạ lúa giống dày (hơn 100 kg/ha), kéo theo bón phân nhiều.

Cùng với ông Ngô Quý Bình, 38 nông dân khác trong Hợp tác xã Dịch vụ Nông nghiệp Mỹ Thành Bắc (xã Mỹ Thành) cũng tham gia mô hình thí điểm canh tác lúa chất lượng cao, giảm phát thải với tổng diện tích 50 ha. Trong quá trình canh tác, nông dân áp dụng quy trình kỹ thuật tiên tiến; vệ sinh đồng ruộng, xử lý lúa nền, lúa cỏ vụ trước còn tồn lại, áp dụng cơ giới hóa, làm đất bằng phẳng; sạ hàng kết hợp bón vùi phân; giảm lượng lúa giống còn 70 kg/ha; quản lý nước theo phương pháp ướt khô xen kẽ; không đốt rơm sau thu hoạch... Về quản lý dịch hại, áp dụng Quản lý dịch hại tổng hợp (IPM), nguyên tắc 4 đúng (đúng thuốc, đúng liều lượng, đúng lúc, đúng cách), ưu tiên các sản phẩm thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc sinh học, hạn chế thuốc hóa học.

Ông Nguyễn Văn Việt, Giám đốc Hợp tác xã Dịch vụ Nông nghiệp Mỹ Thành Bắc chia sẻ, do là vụ đầu tiên vận động gần 40 nông dân tham gia mô hình thí điểm canh tác lúa chất lượng cao, giảm phát thải nên ông cũng khá lo lắng, nhất là việc áp dụng sạ thưa, chỉ với 7 kg lúa giống/công ruộng (1.000 m2). Tuy nhiên, đến cuối vụ là ông nhẹ lo bởi năng suất lúa không giảm so với trước đây, trong khi chi phí vật tư nông nghiệp lại giảm... Hợp tác xã đã liên kết với một doanh nghiệp, bao tiêu lúa sau thu hoạch với giá cao hơn thị trường. Qua mô hình thực hiện thí điểm, nhận thấy hiệu quả nên nhiều nông dân cũng muốn tham gia Đề án 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp nhằm giảm chi phí sản xuất, tăng lợi nhuận.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đồng Tháp, mô hình thí điểm canh tác lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vụ trong vụ Hè Thu năm 2025 tại xã Mỹ Thành đạt những kết quả tích cực. So với lúa đối chứng ngoài mô hình thì lúa trong mô hình ít sâu bệnh hơn, giảm phun thuốc 3 - 4 lần/vụ; giảm giá thành sản xuất từ 830 - 1.032 đồng/kg; năng suất cao hơn 0,11 - 0,42 tấn/ha. Mô hình cho lợi nhuận cao hơn từ 3.920.000 - 5.259.000 đồng/ha, giảm chi phí sản xuất 2.450.000 - 3.178.000 đồng/ha so với ruộng đối chứng ngoài mô hình.

Ông Lê Văn Chấn, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Đồng Tháp cho hay, một trong những yếu tố tạo nên sự thành công của mô hình canh tác lúa chất lượng cao, giảm phát thải là sự đồng thuận của nông dân. Đa số nông dân áp dụng đúng quy trình kỹ thuật theo hướng dẫn của lực lượng chức năng. Đặc biệt là bà con thực hiện nghiêm việc giảm lúa giống; quản lý nước trên đồng ruộng. Thời gian tới, ngành nông nghiệp sẽ nhân rộng các mô hình thí điểm của Đề án 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp.

Đến nay, tổng diện tích tham gia Đề án 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp là hơn 58.800 ha, tương đương 81,6% chỉ tiêu kế hoạch giai đoạn 2024 - 2025. Sở Nông nghiệp và Môi trường đã chỉ đạo cơ quan chuyên môn tập trung phối hợp với các sở, ngành, địa phương tăng cường củng cố, hoàn thiện quy trình sản xuất đối với diện tích 9.780 ha thuộc các hợp tác xã, khu ô bao đã được đầu tư từ Dự án VnSAT, Dự án WB9 và khoảng 6.420 ha từ các mô hình sản xuất trọng điểm, tiên tiến được hỗ trợ từ nguồn vốn phát triển đất trồng lúa. Đồng Tháp phấn đấu đến cuối năm 2025 sẽ đạt 75.000 ha tham gia Đề án 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp, tương đương 104% chỉ tiêu kế hoạch.

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đồng Tháp Lê Chí Thiện cho biết, khi tham gia Đề án 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp, ngành nông nghiệp Đồng Tháp kỳ vọng lớn về sản xuất tuần hoàn (tận dụng phụ phẩm rơm rạ để sản xuất ra những sản phầm mang lại giá trị gia tăng cao) và sản xuất xanh (giảm phát thải khí nhà kính). Ngành nông nghiệp đang triển khai Đề án này đến các xã, phường trong toàn tỉnh; tích cực tuyên truyền về hiệu quả kinh tế của Đề án; triển khai đến nông dân các giải pháp kỹ thuật, quy trình canh tác để giảm lượng giống, vật tư nông nghiệp, hạ chi phí sản xuất, tăng lợi nhuận. Qua đó, tạo sự ủng hộ trong nông dân, cố gắng đạt kế hoạch 75.000 ha tham gia Đề án vào cuối năm 2025.