Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) đang khẳng định vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế nông nghiệp, góp phần nâng cao giá trị nông sản và thúc đẩy tư duy sản xuất hiện đại. Nhiều địa phương như Đồng Nai, Tây Ninh, Thành phố Hồ Chí Minh đã triển khai hiệu quả, tạo dấu ấn rõ nét với những sản phẩm OCOP chất lượng cao, ứng dụng công nghệ và gắn với thị trường bền vững.
Điểm sáng phát triển sản phẩm OCOP chất lượng cao
Bộ sản phẩm OCOP 4 sao Cốm gạo, gồm 5 sản phẩm: Cốm gạo truyền thống, cốm gạo vị rau, cốm gạo lứt rong biển tỏi ớt, cốm gạo hoang dã, cốm gạo lứt truyền thống của Công ty TNHH Medifood.io. Ảnh: Nhật Bình/TTXVN
Sau gần 7 năm triển khai (2019 - 2025), tỉnh Đồng Nai đã trở thành một trong những địa phương dẫn đầu cả nước về phát triển sản phẩm OCOP. Chương trình được triển khai mạnh mẽ, có chiều sâu và đã tạo ra dấu ấn rõ nét trong phát triển kinh tế nông thôn.
Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đồng Nai Nguyễn Văn Thắng, đến nay tỉnh có 490 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên của 323 chủ thể, trong đó có 8 sản phẩm đạt chuẩn 5 sao quốc gia và 6 sản phẩm tiềm năng 5 sao. Tốc độ tăng trưởng bình quân số lượng sản phẩm OCOP của Đồng Nai đạt khoảng 50%/năm - một con số ấn tượng phản ánh sức bật của khu vực nông nghiệp tỉnh.
Cơ cấu sản phẩm OCOP của tỉnh cũng khá đa dạng: nhóm thực phẩm chiếm hơn 87%, đồ uống hơn 4%, dược liệu 2%, thủ công mỹ nghệ 5%. Đặc biệt, nhiều sản phẩm chế biến sâu từ mít, dứa, chuối, khoai môn, cà phê,... đã trở thành thương hiệu quen thuộc với người tiêu dùng. Cùng với đó, ba sản phẩm OCOP thuộc lĩnh vực du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái cũng góp phần quảng bá hình ảnh địa phương.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai Nguyễn Thị Hoàng cho rằng, thành công của chương trình OCOP không chỉ đến từ nỗ lực của các chủ thể sản xuất, mà còn nhờ sự hỗ trợ đồng bộ từ các sở, ban, ngành. Thời gian tới, tỉnh tiếp tục đồng hành cùng các chủ thể OCOP, nhất là những sản phẩm tiềm năng 5 sao, để hoàn thiện hồ sơ trình công nhận cấp quốc gia. Cùng với đó, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, thúc đẩy chế biến sâu và gắn kết với vùng nguyên liệu nhằm tạo ra chuỗi giá trị hoàn chỉnh.
Bên cạnh việc nâng cao chất lượng sản phẩm, Đồng Nai cũng chú trọng mở rộng thị trường tiêu thụ thông qua các hoạt động xúc tiến thương mại, hội nghị kết nối cung cầu và xây dựng sàn giao dịch nông sản trực tuyến. Tỉnh đặt mục tiêu đến năm 2030, 100% sản phẩm OCOP được truy xuất nguồn gốc điện tử, 70% sản phẩm tham gia kênh thương mại hiện đại và mỗi địa phương có ít nhất một điểm giới thiệu sản phẩm OCOP gắn với du lịch.
Với hơn 1 triệu ha đất nông nghiệp và tiềm năng phong phú về cây trồng, vật nuôi, Đồng Nai được xem là “vựa OCOP” của vùng Đông Nam Bộ. Từ cây ăn quả, cây công nghiệp đến chăn nuôi công nghiệp quy mô lớn, tất cả đều là nền tảng vững chắc để địa phương phát triển sản phẩm OCOP có giá trị gia tăng cao, hướng đến thị trường trong nước và xuất khẩu.
Lan tỏa mô hình OCOP hiện đại, bền vững
Sản phẩm bánh tráng Tân Nhiên của Công ty TNHH Tân Nhiên được UBND tỉnh Tây Ninh cấp chứng nhận sản phẩm đạt hạng 5 sao chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP). Ảnh tư liệu: Thanh Tân/TTXVN
Tại tỉnh Tây Ninh, chương trình OCOP được lồng ghép hiệu quả trong các hoạt động xúc tiến thương mại, tiêu biểu như chương trình bán hàng trực tuyến trên nền tảng TikTok Shop do Sở Công Thương tỉnh tổ chức. Hơn 20 doanh nghiệp, cơ sở sản xuất OCOP đã mang đến các sản phẩm đặc trưng như bánh tráng phơi sương, muối tôm, lạp xưởng, trà mãng cầu, yến sào... thu hút đông đảo người tiêu dùng trực tuyến.
Phó Giám đốc Sở Công Thương Tây Ninh Trần Đăng Tiến cho biết, việc kết hợp các nền tảng số giúp doanh nghiệp OCOP tiếp cận người tiêu dùng trẻ, mở rộng thị trường và thích ứng với xu thế thương mại điện tử. Đây được coi là bước đột phá trong công tác xúc tiến thương mại, đưa sản phẩm OCOP Tây Ninh vươn xa hơn, cả trong nước và xuất khẩu.
Bên cạnh đó, tỉnh Tây Ninh còn chú trọng phát triển nhóm nông sản công nghệ cao như chanh không hạt, thanh long, mãng cầu, dưa lưới, sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP và đã xuất khẩu sang các thị trường khó tính như Nhật Bản, Hàn Quốc và châu Âu. Tại Hội chợ Mùa Thu lần thứ nhất - 2025 tổ chức ở Hà Nội (25/10 - 4/11), tỉnh giới thiệu hơn 100 sản phẩm OCOP và công nghiệp tiêu biểu, thể hiện định hướng phát triển “xanh - số hóa - bền vững”, kết hợp giữa nông nghiệp công nghệ cao và công nghiệp chế biến hiện đại.
Trong khi đó, trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước Thành phố Hồ Chí Minh đang chứng minh sự năng động của một nền nông nghiệp đô thị thông minh trong phát triển OCOP. Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Thành phố Hồ Chí Minh, tính đến tháng 4/2025, Thành phố Hồ Chí Minh có 366 sản phẩm OCOP được công nhận từ 141 chủ thể, gần gấp đôi mục tiêu của cả giai đoạn 2021 - 2025.
Tuy nhiên, việc chưa có sản phẩm đạt hạng 5 sao quốc gia cũng phản ánh một thách thức: bộ tiêu chí OCOP hiện hành vẫn thiên về vùng nông thôn truyền thống, trong khi Thành phố Hồ Chí Minh lại phát triển theo hướng chế biến sâu, ứng dụng công nghệ và kinh tế số.
Theo kế hoạch phát triển nông nghiệp năm 2025, Thành phố Hồ Chí Minh sẽ tập trung cơ cấu lại ngành theo hướng kinh tế xanh, tuần hoàn, lấy sản phẩm OCOP làm hạt nhân. Đồng thời, khuyến khích phát triển các mô hình nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp công nghệ cao, gắn với xây dựng mã số vùng trồng và truy xuất nguồn gốc điện tử.
Sở Công Thương Thành phố Hồ Chí Minh cũng được giao nhiệm vụ xây dựng thương hiệu nông sản chủ lực của Thành phố, mở rộng thị trường xuất khẩu và phát triển các kênh phân phối hiện đại. Đáng chú ý, hợp tác với nền tảng TikTok Shop trong đào tạo kỹ năng bán hàng trực tuyến đã giúp hàng trăm chủ thể OCOP nâng cao năng lực kinh doanh, quảng bá thương hiệu hiệu quả.
Nhìn tổng thể, vùng Đông Nam Bộ đang hình thành bản đồ OCOP đa sắc màu - nơi nông sản, thủ công mỹ nghệ và sản phẩm du lịch gắn kết hài hòa với văn hóa và công nghệ. Mỗi địa phương chọn một hướng đi riêng, nhưng đều chung mục tiêu chuyển đổi tư duy nông nghiệp, nâng cao giá trị sản phẩm và mở rộng thị trường.