Nghệ sĩ đến trường học

Chương trình sân khấu học đường đã trở thành hoạt động thường xuyên tại nhiều trường học ở TP Hồ Chí Minh, với sự tham gia của các đơn vị nghệ thuật công lập và tư nhân. Từ hát bội, cải lương, đờn ca tài tử đến kịch nói, âm nhạc dân gian… đều được giới thiệu sinh động trong các buổi sinh hoạt dưới cờ hoặc tiết học ngoại khóa, giúp học sinh hiểu hơn về văn hóa truyền thống thông qua trải nghiệm trực tiếp.

Tại Trường THCS Văn Lang, sáng 6/11, các nghệ sĩ Nhà hát Nghệ thuật hát bội TP Hồ Chí Minh đã mang đến hai trích đoạn đặc sắc “Trần Hưng Đạo ra quân” và “Võ Thị Sáu”. Trên sân trường, trong không khí rộn rã của tiếng trống, tiếng nhạc, hình ảnh các nghệ sĩ trong trang phục rực rỡ, động tác dứt khoát, lời hát ngân vang… đã khiến học sinh vô cùng thích thú.

Không chỉ xem, các em còn được tham gia biểu diễn cùng nghệ sĩ, tự mình hóa thân vào nhân vật qua những động tác đặc trưng của hát bội như phi ngựa, chèo thuyền, cầm giáo ra trận, hay học cách lấy hơi, nhấn nhá, ngân giọng trong từng câu hát. Nhiều học sinh rụt rè ban đầu, nhưng khi được hướng dẫn tận tình, các em dần hào hứng thử diễn, cười vui giữa sân trường.

Nghệ sĩ Thanh Bình, đại diện Nhà hát Nghệ thuật hát bội TP Hồ Chí Minh cho biết: “Chúng tôi muốn các em không chỉ xem hát bội mà còn được trải nghiệm hát bội, hiểu cách người nghệ sĩ dùng thân, giọng và cảm xúc để thể hiện câu chuyện. Khi được ‘lên sân khấu’ dù chỉ vài phút, các em sẽ nhớ rất lâu, đó là cách gieo tình yêu nghệ thuật truyền thống tự nhiên nhất”.

Trong nhiều năm qua, Nhà hát đã triển khai các chương trình như “Giữ gìn và phát huy các giá trị nghệ thuật truyền thống dân tộc”, “Nghệ thuật hát bội - Nguồn cội trăm năm”, hay “Tinh hoa hát bội”, tổ chức tại hàng chục trường tiểu học, THCS, THPT và đại học. Mỗi chương trình đều được thiết kế linh hoạt: với học sinh nhỏ tuổi là những trò chơi tìm hiểu kiến thức, thử hóa trang, thi đoán nhân vật; với sinh viên, nội dung chuyên sâu hơn, phân tích về kỹ thuật diễn, âm nhạc, hóa trang và triết lý thẩm mỹ của hát bội Nam bộ.

"Đặc biệt ở buổi biểu diễn tại Trường THCS Văn Lang, với hai trích đoạn Trần Hưng Đạo ra quân và Võ Thị Sáu, chúng tôi muôn góp phần giáo dục cho các em học sinh về truyền thống dân tộc, bồi đắp tình yêu nước thông qua việc tìm hiểu về các vị anh hùng dân tộc, học tập sinh động các câu chuyện lịch sử thông qua các tiết mục biểu diễn truyền thống", nghệ sĩ Thanh Bình chia sẻ.

Theo nghệ sĩ Thanh Bình, đưa hát bội đến học đường không chỉ giúp các em hiểu thêm về lịch sử dân tộc mà còn bồi đắp lòng tự hào, niềm trân trọng với giá trị văn hóa Việt Nam. “Mỗi tích trò hát bội là một bài học sống động về lòng yêu nước, đạo lý làm người. Khi các em tiếp cận sớm, tình yêu văn hóa dân tộc sẽ dần được hình thành và nuôi dưỡng bền lâu".

Gieo hạt mầm văn hóa trong tâm hồn trẻ

Hiệu trưởng Trường THCS Văn Lang, thầy Trần Ngọc Lâm chia sẻ: “Chúng tôi muốn đưa học sinh trở về với những giá trị truyền thống, vì trong xã hội hiện đại, các em thường bị cuốn vào công nghệ. Khi được tiếp xúc với nghệ thuật dân gian, các em có thời gian lắng đọng, cảm nhận nét đẹp của văn hóa cha ông. Qua đó, chúng ta không chỉ tuyên truyền mà còn giúp các em sống với di sản, biến những giá trị ấy thành kinh nghiệm sống và suy nghĩ tích cực về cuộc đời”.

Theo thầy Trần Ngọc Lâm, đây là lần thứ hai Nhà hát Nghệ thuật hát bội TP Hồ Chí Minh đến biểu diễn tại trường và các em học sinh đều tỏ ra vô cùng hào hứng. “Muốn các em giảm thời gian dùng điện thoại thì phải có hoạt động đủ hấp dẫn. Khi được xem, được tham gia, các em sẽ tự nhiên yêu thích, rồi về nhà tra cứu thêm thông tin về hát bội, về những nghệ sĩ mình gặp hôm nay, đó cũng là cách để các em sử dụng điện thoại, sử dụng internet một cách hợp lý và hữu ích”, thầy Lâm nói.

Em Nguyễn Thanh Vân, học sinh lớp 6/5, chia sẻ: “Con rất thích chương trình này vì được xem nghệ sĩ diễn về chị Võ Thị Sáu, người anh hùng con chỉ biết qua sách. Nhờ chương trình, con hiểu thêm về lòng dũng cảm của chị và thấy hát bội rất thú vị”. Còn Vũ Quang Huy, lớp 7/4, bày tỏ: “Đây là lần đầu con được xem hát bội, tiết mục Võ Thị Sáu rất ấn tượng. Con mong trường sẽ tổ chức thêm nhiều buổi như thế này để được biết thêm về các anh hùng khác và các môn nghệ thuật truyền thống khác nữa”.

Những cảm nhận hồn nhiên ấy chính là minh chứng cho sức lan tỏa của sân khấu học đường, nơi nghệ thuật và giáo dục hòa quyện. Việc đưa nghệ thuật dân gian vào trường học giúp học sinh học lịch sử bằng cảm xúc, bằng hình ảnh và âm thanh sống động, thay vì chỉ là những con chữ khô khan. Khi tận mắt chứng kiến cách nghệ sĩ phi ngựa ra trận, chèo thuyền vượt sóng hay cất cao tiếng hát bi tráng trong cảnh tiễn biệt, các em như được “sống lại” cùng lịch sử, cảm nhận rõ tinh thần dân tộc và khí phách anh hùng.

Theo Sở Văn hóa và Thể thao TP Hồ Chí Minh, mô hình sân khấu học đường đang được mở rộng ở nhiều trường khắp các phường trên địa bàn, không chỉ với hát bội mà còn có cải lương, đờn ca tài tử, hát dân ca… Mỗi chương trình đều là một “giờ học mở” vừa truyền đạt kiến thức, vừa nuôi dưỡng cảm xúc thẩm mỹ, giúp thế hệ trẻ tự hào và có ý thức gìn giữ di sản văn hóa.

“Khi nhìn thấy ánh mắt lấp lánh của các em, chúng tôi hiểu rằng nghệ thuật truyền thống vẫn còn chỗ đứng trong lòng người trẻ. Chỉ cần gieo một hạt mầm hôm nay, sau này các em sẽ là những người tiếp tục giữ lửa”, nghệ sĩ Thanh Bình chia sẻ.

Từ những buổi diễn giản dị giữa sân trường, nghệ thuật hát bội, loại hình từng gắn bó với đình làng và lễ hội xưa đang tìm thấy khán giả mới, trẻ trung và đầy năng lượng. Những tràng pháo tay, tiếng reo hò, sự tò mò và say mê của học sinh chính là minh chứng cho sức sống bền bỉ của nghệ thuật truyền thống Việt Nam.

“Sân khấu học đường” vì thế không chỉ là hoạt động biểu diễn, mà là một hình thức giáo dục văn hóa toàn diện, góp phần bồi đắp lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc và gìn giữ ngọn lửa nghệ thuật dân gian cho thế hệ mai sau.