Điều này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người lao động mà còn làm ảnh hưởng tới tình hình kinh tế - xã hội cũng như mục tiêu, nỗ lực và quyết tâm của Chính phủ thực hiện an sinh xã hội cho toàn dân.

Vợ chồng chị L.T.K.A và anh N.V.T, xã Hưng Thái, huyện Hưng Nguyên, đều đã có trên 10 năm tham gia bảo hiểm xã hội. Đầu tuần này, chị K.A đã đến cơ quan Bảo hiểm xã hội của huyện để xin rút bảo hiểm xã hội của một trong hai người với lý do “chờ đến khi có lương thì còn khá lâu”. Điều đáng nói, dù cả hai vợ chồng chị đã nghỉ ở cơ quan cũ hơn một năm và nay đã có công việc mới nhưng đều chần chừ chưa đóng lại bảo hiểm vì chưa hiểu được đầy đủ quyền lợi. Sau khi được nhân viên ở cơ quan Bảo hiểm xã hội huyện Hưng Nguyên tư vấn, đưa ra những lý do khiến người lao động có thể “thiệt hơn, thiệt kép”, chị K.A đã tạm dừng chưa xin rút một lần để về xem xét lại.

Tại cơ quan bảo hiểm xã hội huyện Hưng Nguyên, từ đầu năm đến nay cũng đã có 367 lượt người đến xin rút bảo hiểm xã hội một lần.Trong khi đó, số người vận động để quay trở lại tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện chỉ mới có 19 người. Ông Trần Duy Sơn – Giám đốc Bảo hiểm xã hội huyện Hưng Nguyên cho biết: “Có nhiều nguyên nhân khiến người lao động xin rút bảo hiểm xã hội một lần. Ngoài những nguyên nhân khách quan như hoàn cảnh quá khó khăn, mất việc làm thì còn có nhiều lao động xin rút bảo hiểm xã hội với lý do chưa hiểu được đầy đủ quyền lợi của người tham gia bảo hiểm xã hội. Chúng tôi phải tính toán chi tiết các lợi ích cho người lao động, chỉ ra cho họ những ưu điểm của việc tham gia bảo hiểm xã hội và khuyên họ cần suy nghĩ cẩn thận, cân nhắc kỹ càng thì người lao động mới chấp nhận thay đổi quyết định của mình”.
         
Quỳnh Lưu là một trong những địa phương có số lao động xin rút bảo hiểm xã hội một lần nhiều nhất tỉnh với số lượng hơn 1.000 người, tăng khá nhiều so với các năm trước. Theo đại diện của đơn vị, nguyên nhân khiến người lao động không còn mặn mà với việc đóng bảo hiểm xã hội là do ảnh hưởng của dịch bệnh, người lao động bị mất việc, không có việc làm hoặc là lao động từ các tỉnh có dịch ở phía Nam trở về nhiều. Bên cạnh đó, cũng có trường hợp lao động chưa thấy được lợi ích của việc tham gia bảo hiểm xã hội lâu dài, thay vào đó lại muốn rút bảo hiểm xã hội một lần để có một khoản tiền lớn để sử dụng.

Bà Hồ Thị Xuân, Phó Giám đốc Bảo hiểm xã hội huyện Quỳnh Lưu cho biết, có nhiều đối tượng khác nhau đến để xin rút bảo hiểm xã hội một lần. Tuy nhiên, với những đối tượng ngoài 30 tuổi và có nhiều năm công tác khi được tư vấn họ sẽ cân nhắc việc có hay không rút bảo hiểm xã hội. Nhưng với những lao động trẻ tuổi, họ thường thích rút “tiền tươi” thay vì nghĩ đến quyền lợi lâu dài. Điều này khiến cho việc tư vấn gặp nhiều khó khăn.
        
Theo tổng hợp của Bảo hiểm xã hội Nghệ An, từ đầu năm đến nay, toàn tỉnh có hơn 14.800 trường hợp người lao động đến xin rút bảo hiểm xã hội một lần; trong đó có khoảng 3.300 người là lao động đang làm việc trong tỉnh, còn lại là lao động làm việc ngoài tỉnh. Trong số những lao động rút bảo hiểm xã hội một lần, số lao động có thời gian đóng dưới 5 năm chiếm đa số với hơn 12.000 người, hơn 1.900 lao động có thời gian đóng trên 5 năm và dưới 10 năm. Đặc biệt, hơn 600 lao động đã có thời gian đóng trên 10 năm vẫn xin rút bảo hiểm xã hội. Đây là một thực tế rất đáng lo ngại, không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người lao động, tình hình kinh tế - xã hội mà còn ảnh hưởng đến mục tiêu, nỗ lực và quyết tâm của Chính phủ thực hiện an sinh xã hội cho toàn dân.

Điều đáng nói, việc rút bảo hiểm xã hội một lần sẽ dẫn đến những “thiệt đơn, thiệt kép” cho người lao động. Trước đó, Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho rằng, nếu người lao động hưởng bảo hiểm xã hội một lần thì mức hưởng mỗi năm đóng bảo hiểm xã hội chỉ bằng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội cho những năm đóng trước năm 2014 và bằng 2 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi. Như vậy, nếu lĩnh bảo hiểm xã hội một lần, người lao động sẽ mất đi khoảng 1,14 tháng lương đối với mỗi năm đóng bảo hiểm xã hội trước năm 2014 và khoảng 0,64 tháng lương đối với mỗi năm đóng bảo hiểm xã hội sau năm 2014. Trong khi đó, nếu người lao động đóng đủ năm bảo hiểm xã hội, ngoài có một khoản lương để hỗ trợ người khi về hưu thì người lao động còn được hưởng những lợi ích từ nguồn quỹ này bao gồm các chế độ: ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp và tử tuất.
         
Có thể thấy chính sách Bảo hiểm tự nguyện khá linh hoạt cho người lao động muốn đóng bảo hiểm xã hội. Trong trường hợp nếu người lao động ở thời điểm khó khăn không thể đóng tiếp bảo hiểm xã hội, người lao động vẫn có quyền bảo lưu và sau đó đóng tiếp (bằng cách tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc hoặc tự nguyện) để đủ điều kiện nhận lương hưu và được cấp thẻ bảo hiểm y tế giúp chăm sóc sức khỏe khi về già.

Chính sách là vậy nhưng những năm gần đây, số lao động có nhu cầu xin giải quyết trợ cấp bảo hiểm xã hội một lần có xu hướng ngày càng gia tăng, trong đó riêng năm 2021 tăng 2,96% so với cùng kỳ của năm 2020.
         
Theo Phó Giám đốc Bảo hiểm xã hội tỉnh Nghệ An Lê Viết, thời gian qua cơ quan Bảo hiểm xã hội tỉnh đã tăng cường các giải pháp tuyên truyền để người lao động thấy được lợi ích khi tham gia bảo hiểm và hạn chế rút bảo hiểm xã hội một lần. Đơn vị cũng thành lập các tổ tư vấn tại điểm giao dịch một cửa hoặc tư vấn trực tiếp cho người lao động khi đến giải quyết các chế độ chính sách.
         
Lãnh đạo cơ quan Bảo hiểm xã hội cũng đưa ra khuyến cáo người lao động cần cân nhắc khi rút bảo hiểm xã hội một lần, bởi sắp tới Chính phủ sẽ bàn về nội dung của Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi và một trong những nội dung quan trọng của việc sửa đổi Luật lần này, là xem xét về việc giảm thời gian đóng bảo hiểm xã hội để hưởng lương hưu ở mức tối thiểu từ 20 năm như hiện nay, xuống còn 15 năm, thậm chí là 10 năm. Qua đó, nhằm tạo điều kiện cho người lao động cao tuổi, có số năm tham gia bảo hiểm xã hội thấp được tiếp cận và thụ hưởng quyền lợi bảo hiểm xã hội.