Vẹn nguyên ký ức Trung thu xưa

Những thế hệ trưởng thành trong thời bao cấp không thể nào quên cảm giác rộn ràng, rưng rưng mỗi khi Tết Trung thu đến gần. Khi đời sống còn nhiều khó khăn, những trò vui chơi, giải trí cho thiếu nhi hiếm hoi, thì chiếc đèn ông sao, đèn lồng giấy bóng, mâm cỗ đơn sơ với trái bưởi, quả hồng, quả chuối lại trở thành niềm vui lớn lao của cả gia đình, xóm làng.

Chị Hà Thanh (phường Hoàng Mai) xúc động kể lại: “Ngày xưa, mỗi dịp Trung thu, cả làng lại náo nức. Nhà nhà cùng nhau vót nan tre làm khung dựng đèn lồng, đèn ông sao, đèn kéo quân. Trẻ con trong nhà mong ngóng từng ngày, chờ bố mẹ làm xong để đem khoe với bạn bè. Chiếc đèn ông sao năm cánh đều tăm tắp, dán giấy bóng đỏ, cán gỗ cuốn giấy màu… chứa đựng cả tình cảm, tâm huyết của ông bà, cha mẹ gửi gắm con cháu”.

Trong ký ức của nhiều người, Trung thu Hà Nội xưa là bức tranh rực rỡ sắc màu dù đời sống vật chất còn thiếu thốn. Phố Hàng Mã từ sớm đã nhộn nhịp với những quầy hàng bày bán đèn kéo quân, mặt nạ giấy bồi, trống bỏi, đầu lân, tò he. Tất cả đều được làm thủ công tỉ mỉ, vừa mộc mạc vừa gần gũi.

Cụ Nguyễn Thị Nguyệt (87 tuổi, sống tại phố cổ Hà Nội) bồi hồi nhớ lại, vào những năm đầu thế kỷ trước, cứ đến tháng Tám âm lịch, các gia đình lại đưa con cháu lên Hàng Gai, Hàng Mã mua đồ chơi Trung thu. Khi ấy, hai con phố này là nơi bán đồ chơi lớn nhất Hà Nội và lúc nào cũng tấp nập người qua lại. Đèn ông sao, tò he được trẻ con yêu thích nhất và những món đồ chơi bằng sắt tây cũng rất được ưa chuộng. Chúng tuy không có ánh sáng nhấp nháy, âm thanh điện tử như bây giờ nhưng được làm thủ công tỉ mỉ đến từng chi tiết. Chỉ vậy thôi mà trẻ con đã háo hức suốt cả mùa trăng rằm.

Mâm cỗ Trung thu xưa giản dị nhưng ấm áp, thường chỉ có bưởi, hồng, chuối, cốm làng Vòng cùng bánh nướng, bánh dẻo do nghệ nhân trong làng làm thủ công. Trái bưởi được khéo léo tỉa hình con thỏ, quả chuối xếp vòng quanh, hòa quyện dưới ánh trăng rằm tạo thành ký ức tuổi thơ khó phai. Các gia đình thường bày mâm cỗ ngoài sân để trẻ con rước đèn, phá cỗ. Tiếng trống múa lân vang khắp ngõ nhỏ, tiếng trẻ ríu rít; đèn ông sao, đèn cá chép sáng rực trong đêm rằm. Trung thu không chỉ là Tết thiếu nhi mà còn là ngày hội cộng đồng, kết nối yêu thương và làm nên hồn cốt văn hóa Hà thành.

Trung thu nay - rực rỡ, sôi động và đa dạng

Ngày nay mỗi mùa Trung thu đến, Hà Nội lại rực rỡ với một diện mạo mới. Dạo qua phố Hàng Mã, chợ Đồng Xuân, các trung tâm thương mại, khu đô thị, mọi người có thể cảm nhận rõ không khí lễ hội đang lan tỏa, rực rỡ sắc màu. Đèn lồng truyền thống xen lẫn đèn led hiện đại, mặt nạ giấy bồi truyền thống được làm mới với nhiều màu sắc bắt mắt.

Những sản phẩm quen thuộc như đèn ông sao, đèn cá chép, trống tùng vẫn giữ được sức hút. Bên cạnh đó, các cơ sở kinh doanh còn sáng tạo thêm nhiều mẫu mã thủ công độc đáo, vừa hiện đại vừa đậm chất truyền thống. Điểm nhấn là những chiếc nón lá in hình cờ đỏ sao vàng, hay những chú gấu bông mặc áo cờ đỏ sao vàng, tạo sự thích thú cho trẻ em và người lớn.

Không chỉ các phố buôn bán, nhiều khu đô thị cũng tổ chức hoạt động vui chơi sôi động. Tại Royal City, nhiều quầy hàng dịch vụ ăn uống, kinh doanh mặt hàng Trung thu được trang trí rực rỡ. Ở Bắc Linh Đàm, Ban Quản trị tòa nhà CT3C - X2 phối hợp cùng các tổ chức đoàn thể mở “Tối làm đèn lồng Trung thu”, giúp các em nhỏ có sân chơi sáng tạo và hiểu hơn về ý nghĩa của Tết Trung thu.

Trong khi đó, làng nghề Xuân Đỉnh ngào ngạt hương thơm của bánh Trung thu vừa ra lò. Chủ một cơ sở sản xuất cho biết, nguyên liệu đều được lựa chọn kỹ, cân đong chuẩn xác để cho ra những chiếc bánh ngon nhất. Vì làm thủ công, bánh chỉ có hạn sử dụng 10 ngày. Do đó, cơ sở không sản xuất ồ ạt để giữ chất lượng. Thị trường bánh Trung thu năm nay rất đa dạng, từ truyền thống đến hiện đại, cao cấp, đáp ứng mọi nhu cầu của khách hàng.

Ngày hội của tình thân và văn hóa Việt

Từ ngày 25/9 - 12/10, khu phố cổ, không gian đi bộ hồ Hoàn Kiếm và phố bích họa Phùng Hưng trở thành điểm nhấn của chuỗi hoạt động Trung thu. Dựa trên kho tàng văn hóa vật thể và phi vật thể của Thăng Long - Hà Nội, kết hợp cùng giá trị văn hóa dân gian vùng Đồng bằng Bắc Bộ, các nghệ nhân, họa sĩ, nhà thiết kế đã sáng tạo nên không gian Trung thu vừa cổ truyền vừa đậm hơi thở đương đại.

Chiều 25/9, tại Trung tâm Văn hóa Nghệ thuật 22 Hàng Buồm, lễ khai mạc Trung thu truyền thống năm 2025 được tổ chức trang trọng. Không gian trưng bày đồ chơi truyền thống như: ông tiến sĩ giấy, ông đánh gậy, mặt nạ giấy bồi, đèn ông sao, con giống bột… gợi nhớ ký ức tuổi thơ và gửi gắm mong muốn về tinh thần hiếu học, sáng tạo. Các nghệ nhân đã trực tiếp hướng dẫn trẻ em cách làm đồ chơi truyền thống.

Không gian bích họa phố Phùng Hưng diễn ra chương trình “Mùa trăng cổ tích”; tại Đình Kim Ngân (42 - 44 Hàng Bạc) giới thiệu dự án “Trăng ta” và dự án phục dựng đầu sư tử cổ của nhà nghiên cứu Kevin Vương. Ngoài ra còn nhiều hoạt động giao lưu, tọa đàm, trình diễn thời trang trẻ em, workshop làm đồ chơi, workshop làm đầu sư tử… sẽ được tổ chức, thu hút sự quan tâm của đông đảo thiếu nhi và gia đình. Đặc biệt, diễu hành đường phố “Đêm hội Trăng rằm” tối 5/10 tại Trung tâm Triển lãm Văn hóa Nghệ thuật Việt Nam (số 2 Hoa Lư, Hà Nội) hứa hẹn là điểm nhấn rực rỡ, gồm chuỗi chương trình nghệ thuật đặc sắc như: Moonlight Journey - Hành trình ánh trăng; Vui đón Trung thu; Trong veo; Em đón Trung thu; Sao băng tỏa sáng…

Trung thu nay không chỉ của trẻ em mà nhiều gia đình, bạn trẻ coi đây là dịp gắn kết tình thân, lưu giữ kỷ niệm. Chị Nguyễn Thị Ngọc Vấn (phố Hoàng Quốc Việt) tâm sự: “Năm nay, gia đình tôi cùng nhau lên Hàng Mã chụp ảnh kỷ niệm. Trung thu ngày xưa chỉ có đèn ông sao, đèn kéo quân do bố tự làm, cả nhà quây quần bên mâm cỗ. Nay, Trung thu rực rỡ, náo nhiệt hơn, đồ chơi phong phú và nhiều nơi để vui chơi nhưng điểm chung vẫn là gia đình đoàn tụ, ấm áp”.

Nét đẹp tiêu biểu của Trung thu chính là tinh thần đoàn viên, hướng về thế hệ tương lai. Qua từng hoạt động, người lớn gửi gắm tình yêu thương, trách nhiệm đối với trẻ thơ, nuôi dưỡng niềm tự hào về văn hóa dân tộc. Trung thu hôm nay vì vậy không chỉ là Tết thiếu nhi mà còn là ngày hội của tình thân và khát vọng cộng đồng trong đời sống người Việt.