Với tinh thần quyết tâm "tuyên chiến với tình trạng khai thác IUU" mà Thủ tướng Chính phủ đã nhấn mạnh, các tỉnh, thành phố ven biển miền Trung đang nỗ lực khắc phục những tồn tại, tạo sự chuyển biến rõ nét, hiệu quả thực chất từ cơ sở, đồng thời chuẩn bị tốt cho chương trình làm việc với Đoàn Thanh tra lần thứ 5 của Ủy ban châu Âu (EC) về IUU trong thời gian tới.

Quản lý chặt tàu cá không đủ điều kiện hoạt động

Thành phố Huế hiện có 1.121 chiếc tàu cá đã đăng ký và cập nhật lên Hệ thống cơ sở dữ liệu nghề các quốc gia Việt Nam (VNfishbase); trong đó những tàu cá trên 15m (432 chiếc) đều đã lắp đặt 100% thiết bị giám sát hành trình (VMS). Tuy nhiên, thành phố hiện có 109 tàu cá hết hạn đăng kiểm, chiếm 9,7% trên tổng số tàu cá của địa phương. Để giải quyết vấn đề này, chính quyền địa phương đang lập danh sách tàu cá có nhu cầu đăng kiểm gửi về cảng cá. Sau đó, cảng cá hợp đồng với các cơ sở đăng kiểm bên ngoài thành phố để đến địa phương hỗ trợ thực hiện đăng kiểm cho những tàu cá trên.

Với việc đi vào hoạt động của chính quyền địa phương hai cấp, sự thay đổi nhận thức của lãnh đạo xã, phường ven biển của thành phố Huế trong quản lý tàu cá về phòng chống khai thác IUU đang có chuyển biến mạnh mẽ. Chính quyền cấp xã đã ban hành quyết định thành lập Ban Chỉ đạo phòng chống IUU và triển khai huy động toàn bộ lực lượng trong hệ thống chính trị cùng tham gia. Sở Nông nghiệp và Môi trường thành phố Huế đã chỉ đạo xây dựng quy chế phối hợp cụ thể giữa các bên liên quan tại địa phương để quản lý 65 chiếc tàu cá “3 không” (không đăng ký, không giấy phép khai thác, không đăng kiểm) và tàu cá mất kết nối trên 6 tháng, đảm bảo không cho các tàu cá không đủ điều kiện ra khơi đánh bắt.

Theo Phó Chủ tịch UBND thành phố Huế, ông Hoàng Hải Minh, thực hiện các chỉ đạo của Trung ương, thành phố đã yêu cầu, giao nhiệm vụ cụ thể đối với các sở, ngành, địa phương nghiêm túc triển khai các giải pháp đồng bộ về chống khai thác IUU. UBND các xã, phường có liên quan đã tổ chức triển khai các mặt công tác chống khai thác IUU trên địa bàn như đẩy mạnhvận động, tuyên truyền và thực hiện ký cam kết giữa thôn, tổ dân phố với các hộ dân có tàu cá; giao trách nhiệm cụ thể cho từng thành viên uỷ ban, công an viên, cán bộ biên phòng cơ sở, các hội đoàn để quản lý các tàu cá “3 không”; tiến hành rà soát các vụ việc có dấu hiệu vi phạm để xử lý, kể cả các vụ xảy ra trước đây nhưng còn hiệu lực.

Tại tỉnh Đắk Lắk có 3.004 tàu cá đăng ký trên cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia; trong đó nghề khai thác cá ngừ đại dương chiếm tỷ trọng trên 80% tàu cá khai thác vùng khơi. Tuy nhiên, tổng số tàu cá không đủ điều kiện hoạt động là 1.131 tàu (chiếm tỷ lệ 37,65%). Sau khi loại bỏ các tàu hư hỏng, chuyển đổi sang nuôi trồng, số tàu còn lại là 1.031 tàu (tỷ lệ 34,32%). Các cơ quan chức năng tỉnh Đắk Lắk cũng đang khẩn trương cấp mới, cấp lại các loại giấy phép và chứng nhận để nâng cao tỷ lệ các tàu cá đủ điều kiện hoạt động, sẵn sàng làm việc với Đoàn Thanh tra của Ủy ban châu Âu. Đối với các tàu cá không đủ điều kiện hoạt động, tỉnh Đắk Lắk chỉ đạo cử cán bộ trực tiếp quản lý, giám sát, không để ngư cụ trên tàu, không cho tàu cá tham gia khai thác, kiên quyết xử lý các trường hợp vi phạm.

Còn tại thành phố Đà Nẵng, hiện địa phương này có 111 tàu cá không đủ điều kiện hoạt động (4 tàu cá chưa đăng ký, 107 tàu trễ hạn giấy phép khai thác thủy sản hoặc trễ hạn đăng kiểm). UBND thành phố đã giao Sở Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với các đơn vị liên quan thành lập các tổ rà soát, nắm bắt thực tế, hỗ trợ các chủ tàu làm các thủ tục giấy tờ theo quy định, đồng thời yêu cầu 111 chủ tàu cá ký cam kết không đưa phương tiện đi hoạt động khai thác thủy sản khi chưa hoàn thiện các giấy tờ, không để ngư cụ, trang thiết bị trên tàu. Thành phố Đà Nẵng cũng giao cho UBND các xã, phường liên quan giám sát chặt chẽ các phương tiện này và xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm.

Để nâng cao hiệu quả quản lý và phục vụ chuyển đổi số toàn diện trong ngành thủy sản, các địa phương ở khu vực miền Trung đang đẩy mạnh hoàn thiện thực hiện đồng bộ hóa dữ liệu tàu cá quốc gia (VNFishbase) với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư (VNeID). Tại tỉnh Đắk Lắk, tổng số tàu cá đã cập nhật căn cước công dân và số điện thoại trên dữ liệu tàu cá quốc gia hiện đạt trên tỷ lệ 97%. Trong khi đó, thành phố Đà Nẵng cũng đã rà soát, cập nhật đầy đủ dữ liệu của 4.148 tàu cá (100%), thông tin căn cước công dân của chủ tàu cá vào hệ thống cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia…

Xử lý nghiêm tàu vi phạm

Âu thuyền và cảng cá Thọ Quang (thành phố Đà Nẵng) là một trong những trung tâm nghề cá lớn nhất của cả nước, nơi xuất, cập bến của hàng ngàn tàu đánh bắt xa bờ mỗi năm không chỉ của địa phương mà còn từ các tỉnh, thành phố trong khu vực miền Trung.

Tranh thủ nhiều tàu cá vẫn đang nằm bờ sau khi vào tránh trú bão số 10, cán bộ chiến sĩ Đồn Biên phòng Sơn Trà (Ban chỉ huy Bộ đội Biên phòng thành phố Đà Nẵng) đã tổ chức các đợt tuyên truyền lưu động, phát tờ rơi đến thuyền trưởng và thuyền viên về những quy định pháp luật liên quan đến chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định.

Trung tá Lê Việt Hà, Đội Vận động quần chúng, Đồn Biên phòng Sơn Trà chia sẻ: Thời gian qua, Ban chỉ huy Đồn đã xây dựng kế hoạch riêng về chống khai thác thủy sản trái phép IUU. Theo đó, đơn vị đã tổ chức triển khai tuần tra đêm và tập trung tuyên truyền cho bà con ngư dân nắm rõ, nâng cao hơn nữa ý thức chấp hành các quy định liên quan đến IUU và nhận được sự hưởng ứng, đồng tình cao của người dân nhằm chung tay tháo gỡ “thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu (EC) kéo dài trong nhiều năm qua để đưa ngành thủy sản của Việt Nam phát triển bền vững.

Theo Đồn Biên phòng Sơn Trà, từ giữa tháng 8/2025 đến nay, đơn vị đã phát hiện, xử phạt 17 vụ/17 phương tiện/thuyền trưởng với số tiền hơn 227 triệu đồng về các hành vi liên quan đến không có văn bằng chứng chỉ, bảo hiểm thuyền viên, giấy chứng nhận an toàn kỹ thuật hết hạn, bốc dỡ thủy sản không đúng nơi quy định, không chấp hành việc kiểm tra, kiểm soát của Bộ đội Biên phòng và các hành vi liên quan đến duy trì hoạt động của thiết bị giám sát hành trình.

Đặc biệt, riêng trong tháng 9/2025,  Đồn Biên phòng Sơn Trà phát hiện, kiểm tra hai phương tiện tàu cá QNg-98939-TS và tàu cá QNg-98115-TS do ông Phan Minh Điệp (sinh năm 1984, tại xã Long Hải, TP Hồ Chí Minh) làm chủ vi phạm IUU. Ban chỉ huy Bộ đội Biên phòng thành phố Đà Nẵng đã ra quyết định xử phạt với số tiền hơn 463 triệu đồng với hai tàu cá này.

Đại úy Võ Xuân Chí, Trạm trưởng Trạm Kiểm soát Biên phòng Mân Quang (Đồn Biên phòng Sơn Trà) cho biết, mặc dù việcthực hiện làm thủ tục xuất, nhập bến cho số lượng lớn các tàu thuyền mỗi ngày nhưng đơn vị luôn hoàn thành tốt nhiệm vụ, hạn chế thấp nhất tình trạng “vượt trạm” vào ban đêm của các phương tiện khi lợi dụng điều kiện thời tiết mưa gió. Đồng thời, đơn vị cũng tăng cường tuần tra, kiểm tra, kiểm soát các tàu cá neo đậu ở ngoài vịnh Đà Nẵng và xử lý nghiêm nhiều vụ việc vi phạm về IUU; phối hợp với Ban quản lý Âu thuyền và cảng cá Thọ Quang trong truy xuất nguồn gốc thủy sản bất hợp pháp để xử lý nghiêm theo quy định.

Bộ Tư lệnh Vùng Cảnh sát biển 2 thực hiện nhiệm vụ quản lý vùng biển từ tỉnh Quảng Trị đến Gia Lai. Triển khai Công điện số 122/CĐ-TTg, ngày 25/7/2025 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường công tác chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định, Bộ Tư lệnh Vùng Cảnh sát biển 2 đã chỉ đạo duy trì nghiêm hệ thống trực các cấp; tăng cường quan sát phát hiện, theo dõi, giám sát 100% tàu cá hoạt động khu vực biển giáp ranh với các nước; ngăn chặn, chấm dứt, không để tàu cá Việt Nam vượt sang vùng biển nước ngoài khai thác, mua bán thủy sản trái phép.

Theo Đại tá Trương Bá Long, Phó Tư lệnh, Tham mưu trưởng, Bộ Tư lệnh Vùng Cảnh sát biển 2, thời gian tới, đơn vị tiếp tục triển khai đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ, chủ động cử cán bộ trinh sát nắm tình hình tại các địa bàn trọng điểm có nguy cơ cao về khai thác IUU; triển khai các kế hoạch nghiệp vụ đấu tranh với các tổ chức, cá nhân có dấu hiệu móc nối, đưa tàu thuyền, ngư dân sang vùng biển nước ngoài khai thác hải sản trái phép, các đối tượng nhận, gửi thiết bị giám sát hành trình, các đối tượng mua bán thuỷ sản trái phép.

Tại tỉnh Đắk Lắk, từ cuối tháng 5/2024 đến cuối tháng 9/2025, cơ quan chức năng đã xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản 91 vụ, với tổng số tiền phạt là hơn 1,2 tỷ đồng; trong đó vi phạm chủ yếu là mất kết nối giám sát hành trình tàu cá và có 1 vụ gửi thiết bị giám sát hành trình. Về tàu cá bị nước ngoài bắt giữ, xử lý, trong tháng 5/2025, tỉnh Đắk Lắk có một trường hợp, các lực lượng chức năng của tỉnh đang tổ chức làm việc với chủ tàu cá, tiếp tục thực hiện xác minh thêm thông tin để xử lý theo quy định của pháp luật.

Chi cục Biển đảo và thủy sản thành phố Đà Nẵng cho biết, từ đầu năm 2024 đến nay, thành phố Đà Nẵng đã xử phạt vi phạm hành chính về khai thác IUU với 207 vụ việc, với tổng số tiền hơn 9,8 tỷ đồng, trong đó vi phạm liên quan đến kết nối giám sát hành trình là chủ yếu. Ngoài ra, theo hình thức phạt bổ sung, cơ quan chức năng thành phố đã tước 24 chứng chỉ thuyền trưởng liên quan đến vi phạm, với thời gian từ 4,5 - 10,5 tháng. Mặc dù, thời gian gần đây, thành phố Đà Nẵng không có tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài bị bắt và xử lý, tuy nhiên, một số tàu cá vẫn tiềm ẩn nguy cơ vi phạm vùng biển nước ngoài, đặc biệt là nhóm tàu câu mực khơi.

Với sự chỉ đạo quyết liệt của Ban Bí thư, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các tỉnh, thành phố ở khu vực miền Trung đang quyết tâm rất cao, để cùng với cả nước hoàn thành mục tiêu chấm dứt tình trạng khai thác IUU ngay trong năm 2025.