Trình bày tóm tắt các Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý về 4 dự thảo luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, đây là 4 dự án luật được tách ra từ Luật Tương trợ tư pháp hiện hành và đã được Quốc hội thảo luận, cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 9... 

Bốn dự thảo luật sau khi được tiếp thu, chỉnh lý đã bám sát mục tiêu, quan điểm đề ra khi xây dựng các dự án luật, kịp thời thể chế hóa chủ trương của Đảng về tăng cường hợp tác quốc tế về pháp luật và hội nhập quốc tế trong tình hình mới, hoàn thiện pháp luật về tương trợ tư pháp nói chung và pháp luật trong từng lĩnh vực dẫn độ, chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù, tương trợ tư pháp về hình sự và tương trợ tư pháp về dân sự nói riêng; khắc phục những bất cập, hạn chế trong quá trình thực hiện Luật Tương trợ tư pháp năm 2007.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng chỉ đạo các cơ quan rà soát, chỉnh lý, bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất giữa 4 dự thảo luật về những nội dung có tính chất chung như phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng, giải thích từ ngữ, nguyên tắc tương trợ tư pháp và áp dụng pháp luật, ngôn ngữ trong hồ sơ yêu cầu tương trợ tư pháp và vấn đề miễn hợp pháp hóa lãnh sự, hiệu lực thi hành và điều khoản chuyển tiếp... cũng như hoàn thiện về văn phong, kỹ thuật lập pháp; rà soát với quy định của các luật có liên quan về thẩm quyền của cơ quan, người tiến hành tố tụng, thủ tục tố tụng, tổ chức bộ máy cơ quan tư pháp để hoàn thiện các dự thảo luật, bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật.

Về dự thảo Luật Dẫn độ, sau khi tiếp thu, chỉnh lý, dự thảo Luật Dẫn độ gồm 4 chương, 45 điều. Về giám đốc thẩm, tái thẩm đối với quyết định dẫn độ hoặc quyết định từ chối dẫn độ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, hoạt động dẫn độ liên quan trực tiếp đến việc bảo đảm quyền con người, có vai trò đặc biệt quan trọng trong quan hệ hợp tác tư pháp quốc tế, thể hiện quyền tài phán và chủ quyền quốc gia trong lĩnh vực tư pháp hình sự.

Việc quyết định dẫn độ hoặc từ chối dẫn độ phải được tiến hành thận trọng, đúng quy định pháp luật và đặt dưới cơ chế kiểm soát tư pháp chặt chẽ thông qua các thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm (nếu có) nhằm phòng tránh oan, sai và không bỏ lọt tội phạm, đồng thời thể hiện thiện chí của Việt Nam trong hoạt động hợp tác tư pháp quốc tế.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Quốc hội cho giữ quy định về giám đốc thẩm, tái thẩm đối với quyết định dẫn độ hoặc quyết định từ chối dẫn độ của Tòa án nhân dân có thẩm quyền. Đồng thời, để bảo đảm tính khả thi, điều 30 của dự thảo luật đã được chỉnh lý theo hướng áp dụng thủ tục này theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự, không thực hiện thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm đối với trường hợp đã thi hành quyết định dẫn độ.

Về dự thảo Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù, các đại biểu Quốc hội đã cho ý kiến đối với 2 vấn đề lớn của dự thảo Luật là: Về kinh phí chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù (Điều 11) và Về chuyển đổi hình phạt tù (Điều 23).

Trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, về kinh phí chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù (Điều 11), một số ý kiến đề nghị quy định cụ thể hơn việc tự nguyện đóng góp, hỗ trợ và việc quản lý, sử dụng nguồn kinh phí này để bảo đảm khả thi, công khai, minh bạch; đồng thời, giao Chính phủ quy định việc quản lý, sử dụng.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhận thấy ý kiến đại biểu Quốc hội là có cơ sở, phù hợp với thực tiễn vì mặc dù khoản kinh phí do người đang chấp hành án phạt tù, cơ quan, tổ chức, cá nhân khác tự nguyện đóng góp chỉ được sử dụng chi trả cho cá nhân người đang chấp hành án phạt tù trong quá trình di chuyển từ nước chuyển giao về nước nhận nhưng cần phân định rõ hơn để tránh việc trùng nội dung chi từ ngân sách nhà nước, bảo đảm công khai, minh bạch.

Do đây là nội dung cụ thể; mức hỗ trợ, đóng góp tự nguyện cũng khác nhau nên để bảo đảm tính ổn định của luật, phù hợp với thực tiễn, khoản 2 Điều 11 của dự thảo luật đã giao Chính phủ quy định chi tiết điều này.

Đồng thời, để làm rõ trách nhiệm của Nhà nước trong việc bảo đảm kinh phí, thống nhất với 3 dự thảo luật khác về tương trợ tư pháp, cần chỉnh lý khoản 1 Điều 11 như thể hiện tại dự thảo luật.

Về chuyển đổi hình phạt tù (Điều 23), Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cho biết, một số ý kiến đề nghị rà soát, chỉnh lý quy định cụ thể, rõ ràng, chi tiết hơn việc chuyển đổi hình phạt tù, đồng thời, bổ sung nội dung giao Chính phủ quy định chi tiết điều này.

Cho ý kiến tại hội trường, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) đồng tình với quy định về kinh phí chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù. Cụ thể là Tòa án phải dự trù kinh phí hàng năm để thực hiện các sự kiện và chuyển giao phạm nhân ra nước ngoài; Ngân sách Nhà nước chịu trách nhiệm hoàn toàn về nguồn này.

Tuy nhiên, đại biểu đề nghị, trong trường hợp nếu người phạm tội, người bị dẫn độ, hoặc thân nhân, người có thẩm quyền của thân nhân đó tự nguyện đóng góp, hỗ trợ kinh phí chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù, thì cũng cần có quy định cụ thể. Việc này để công tác chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù được nhanh chóng, phù hợp.

Về quy định Chuyển đổi hình phạt tù, đại biểu Phạm Văn Hòa cho rằng quy định này là cần thiết đối với những trường hợp người Việt Nam ở nước ngoài phạm tội, được xét tuyên án và được chuyển giao về Việt Nam.

"Quy định chuyển đổi hình phạt tù là rất cần thiết và việc chuyển đổi hình phạt tù thấp hơn đối với hình phạt tù của nước ngoài là một chính sách nhân văn", đại biểu Phạm Văn Hòa nhấn mạnh. Tuy nhiên, Tòa án cần xem xét kỹ về những tội danh cụ thể để chuyển hình phạt tù. Việc này cần bảo đảm phù hợp với quy định pháp luật Việt Nam, các điều kiện bảo vệ quyền nhân thân.