Mở đầu buổi gặp gỡ, Đại sứ Ito Naoki bày tỏ chia buồn sâu sắc với các nạn nhân và gia đình bị ảnh hưởng bởi đợt mưa lớn và lũ lụt tại khu vực Nam Trung Bộ vừa qua, đồng thời mong các khu vực thiệt hại sớm khắc phục, trở lại cuộc sống bình thường.

Quan hệ chính trị và đối thoại cấp cao không ngừng được củng cố

Đại sứ Ito Naoki khẳng định, trong khuôn khổ quan hệ Đối tác Chiến lược toàn diện, quan hệ Việt Nam - Nhật Bản đang gắn kết chặt chẽ hơn bao giờ hết. Thành tựu nổi bật đầu tiên là những tiến triển trong đối thoại và giao lưu, dựa trên nền tảng tin cậy sâu sắc giữa lãnh đạo cấp cao hai nước.

Tân Thủ tướng Nhật Bản Takaichi Sanae nhậm chức vào tháng 10/2025, đã có tới ba cuộc gặp với các nhà lãnh đạo Việt Nam chỉ trong thời gian ngắn. Thủ tướng Takaichi đã gặp, trao đổi với Thủ tướng Phạm Minh Chính trong khuôn khổ Hội nghị Cấp cao ASEAN (Kuala Lumpur) và Hội nghị Thượng đỉnh G20 (Nam Phi), đồng thời trao đổi với Chủ tịch nước Lương Cường tại Hội nghị Cấp cao APEC. Hai bên đều khẳng định sẽ tiếp tục tăng cường hợp tác song phương hơn nữa trong khuôn khổ quan hệ Đối tác Chiến lược toàn diện. Trước đó, vào tháng 4/2025, nguyên Thủ tướng Ishiba Shigeru cũng đã thăm Việt Nam và khẳng định Nhật Bản ủng hộ định hướng cải cách mà Việt Nam đang thúc đẩy để bước vào “kỷ nguyên mới”, nhấn mạnh Nhật Bản sẽ tiếp tục là đối tác không thể thay thế vì sự phát triển mạnh mẽ hơn nữa của Việt Nam.

Đại sứ Ito Naoki cũng nhấn mạnh vai trò quan trọng của chuyến thăm Nhật Bản của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn vào tháng 12/2024. Sau chuyến thăm, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tiếp tục tích cực thúc đẩy quan hệ đối tác, đặc biệt là việc mời đoàn đại biểu Liên minh Nghị sĩ Hữu nghị Nhật - Việt do bà Obuchi Yuko dẫn đầu thăm Cần Thơ vào tháng 8/2025 và tổ chức hội thảo xúc tiến đầu tư nhằm thúc đẩy quan hệ kinh tế hai nước.

Bên cạnh đó, một xu hướng mới đã xuất hiện là tăng cường liên kết giữa các địa phương. Diễn đàn hợp tác địa phương Việt - Nhật đã được tổ chức tại tỉnh Quảng Ninh vào ngày 24-25/11/2025, với quy mô lớn chưa từng có. Phía Nhật Bản có 16 địa phương và đại biểu liên quan tham dự (trong đó có Thống đốc tỉnh Gunma Yamamoto Ichita); phía Việt Nam có Thủ tướng Phạm Minh Chính, Bộ trưởng Ngoại giao Lê Hoài Trung, cùng đại diện của 31 tỉnh, thành phố. Thủ tướng Takaichi đã gửi thông điệp, tin tưởng rằng kinh nghiệm và kiến thức của các địa phương Nhật Bản trong phát triển cộng đồng, thúc đẩy công nghiệp, du lịch và đào tạo nguồn nhân lực sẽ đóng góp thiết thực cho quá trình phát triển của Việt Nam.

Đẩy mạnh hợp tác trong các lĩnh vực trụ cột mới

Đại sứ Ito Naoki cho biết, các lĩnh vực được xác định là trụ cột hợp tác mới, bao gồm chuyển đổi số (DX), chuyển đổi xanh (GX), bán dẫn và đổi mới sáng tạo, đều đã đạt được những bước tiến quan trọng.

Về hợp tác lĩnh vực bán dẫn và nguồn nhân lực, Việt Nam đặt mục tiêu đào tạo 500 nghiên cứu sinh tiến sĩ đến năm 2030, và Nhật Bản đã tuyên bố sẽ tiếp nhận khoảng một nửa số đó, tương đương 250 người, thông qua các chương trình nghiên cứu hợp tác quốc tế.

Các chương trình này đã được triển khai từ tháng 9/2025 giữa 5 trường đại học Nhật Bản và 5 trường đại học Việt Nam, dự kiến tiếp nhận 63 nghiên cứu sinh tiến sĩ Việt Nam trong vòng 3,5 năm tới. Trường Đại học Việt - Nhật cũng đã khai giảng chương trình cử nhân “Công nghệ chip bán dẫn” từ tháng 10/2025, với 106 sinh viên đang theo học.

Ở lĩnh vực đổi mới sáng tạo, trí tuệ nhân tạo (AI), tại Ngày hội Đổi mới sáng tạo quốc gia Việt Nam (ngày 1-3/10), Nhật Bản - với Tổ chức JICA là chủ chốt, đã phối hợp với Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC) khởi động dự án “VietLeap AI Accelerator” nhằm phát triển ngành công nghiệp AI tại Việt Nam. Dự án này sẽ hỗ trợ 11 startup AI tiềm năng của Việt Nam về huy động vốn và vận hành kinh doanh.

Ở lĩnh vực chuyển đổi xanh (GX) và năng lượng, trong khuôn khổ sáng kiến Cộng đồng châu Á phát thải ròng bằng 0 (AZEC), hai nước sẽ hợp tác thúc đẩy 15 dự án đầu tư với tổng giá trị khoảng 20 tỷ USD, bao gồm năng lượng tái tạo và điện khí LNG. Bốn Phiên họp cấp cao AZEC Việt Nam - Nhật Bản đã được tổ chức từ tháng 12/2024 đến tuần trước, đạt tiến triển đáng kể. Ngân hàng Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JBIC) đã ký Biên bản ghi nhớ với Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) nhằm hỗ trợ quá trình khử carbon tại Việt Nam. JICA cũng đang xem xét cấp một khoản vay chương trình trị giá hơn 300 triệu USD trong các lĩnh vực biến đổi khí hậu và chuyển đổi xanh, hỗ trợ thúc đẩy sản xuất lúa chất lượng cao, phát thải thấp ở Đồng bằng sông Cửu Long và tăng cường phòng chống thiên tai.

Tăng trưởng ấn tượng về kinh tế, thương mại và hạ tầng

Đại sứ Ito Naoki cho biết, quan hệ kinh tế song phương và các dự án cơ sở hạ tầng do Nhật Bản triển khai đang tiến triển vững chắc. Theo đó, hạ tầng chiến lược, như tuyến Metro số 1 tại Thành phố Hồ Chí Minh đã khai trương vào tháng 12/2024. Các dự án khác đã được triển khai trong năm 2025 bao gồm: Lễ khởi công Trung tâm thương mại của Aeon tại Hải Dương (tháng 4), Lễ khởi công Khu đô thị thông minh Bắc Hà Nội (Sumitomo Corporation và BRG, ngày 19/8), Lễ hoàn thành Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá tại Hà Nội (vốn vay ODA, tháng 8), Lễ hoàn thành Nhà máy điện gió Quảng Trị (tháng 8), Lễ khởi công dự án Nhà máy điện Ô Môn 4 (tháng 8), Lễ khởi công tuyến Metro số 2 tại Hà Nội (tháng 10), mở ra cơ hội hợp tác tiếp theo với JICA.

Về môi trường đầu tư, sau các đối thoại với doanh nghiệp Nhật Bản (tháng 3 và tháng 8/2025), Việt Nam đã điều chỉnh nghị định, cho phép các doanh nghiệp sở hữu máy móc đã sử dụng trên 10 năm có thể gia hạn giấy phép đầu tư. Đại sứ đánh giá cao những cải thiện đáng kể này. Theo khảo sát của JETRO, gần 60% trong hơn 2.000 doanh nghiệp Nhật Bản hoạt động tại Việt Nam dự kiến mở rộng hoạt động trong 1-2 năm tới.

Trong lĩnh vực thương mại và đầu tư, tổng kim ngạch thương mại hai chiều đạt 42,5 tỷ USD trong 10 tháng năm 2025, tăng 11% so với cùng kỳ. Với đà này, kim ngạch thương mại song phương dự kiến lần đầu tiên sẽ vượt mốc 50 tỷ USD trong cả năm. Tổng vốn đầu tư trong cùng giai đoạn cũng tăng 18% so với cùng kỳ năm trước.

Giao lưu nhân dân diễn ra sôi động với lượng người đi lại giữa hai nước gia tăng, đạt khoảng 1,26 triệu lượt người (580.000 người Việt Nam đến Nhật Bản và 680.000 người Nhật Bản đến Việt Nam) trong 10 tháng của năm 2025. Dự kiến tổng số lượt đi lại song phương sẽ đạt khoảng 1,4 triệu người trong cả năm 2025.