Đó là khẳng định của chính những chuyên gia giáo dục, các giáo viên, học sinh, phụ huynh. Bởi lẽ, năm học mới đã bắt đầu, cũng có nghĩa là giáo viên và học sinh chỉ còn tối đa là 9 tháng để vừa đảm bảo việc dạy và học bình thường, vừa chuẩn bị cho một kỳ thi hoàn toàn mới mẻ với.

“Thời gian không còn nhiều, nên Bộ Giáo dục- Đào tạo càng cần phải có một lộ trình chuẩn xác, với các phương án phù hợp, nhằm giúp kỳ thi đầu tiên này đạt kết quả như mong muốn, mà không quá gây áp lực, hoang mang cho học sinh”, một chuyên gia giáo dục chia sẻ.


Cần tìm sự đồng thuận

Việc gộp hai kỳ thi làm một cơ bản được xã hội ủng hộ, vì nó đảm bảo sự tiết kiệm, lại giảm áp lực cho học sinh: Giảm từ thi 6 môn thi còn 4 môn thi, giảm các cụm thi, hạn chế việc đi lại cho học sinh... Điều băn khoăn không ít lo lắng duy nhất còn lại là sự triển khai của ngành giáo dục ra sao?

Với anh Nguyễn Hùng Nam (Ninh Bình), có con năm nay học lớp 12, thì điều anh trăn trở là việc chưa rõ lắm với quy định tổ chức cụm thi do các trường đại học phụ trách.

Anh Nam chia sẻ: “Mọi năm, kỳ thi tốt nghiệp là do các địa phương tự tổ chức. Nhưng năm nay, với việc triển khai thực hiện một kỳ thi quốc gia, việc tổ chức thi lại do các trường đại học chủ trì. Điều này liệu có gây khó khăn cho học sinh cũng như quá tải cho các trường đại học ở địa phương không. Tôi vẫn chưa hình dung ra ngành giáo dục sẽ xử lý điều này ra sao? Theo tôi, việc tổ chức tốt rất quan trọng, nó quyết định thành công của một kỳ thi chung, vì vậy, cần tính toán cho kỹ càng và đưa ra phương án phù hợp nhất”.


Bên cạnh nỗi lo về việc tổ chức thi theo cụm, không ít phụ huynh cũng tỏ ra lo lắng về số môn thi. Anh Nguyễn Hoàng Long (khu đô thị mới Dịch Vọng, Cầu Giấy, Hà Nội) cho biết, chủ trương của Bộ GD – ĐT là giảm áp lực cho thí sinh, nhưng với các môn thi theo quy định như năm nay, thì lứa học sinh lớp 12 của niên khóa 2014-2015 chắc chắn sẽ bị thiệt thòi.

Học sinh Phạm Hải Anh, THPT Lương Thế Vinh, Hà Nội: Nên công bố sớm hơn để học sinh chuẩn bị Những học sinh thi khối D và A1 có rất nhiều “lợi thế” trong kỳ thi. Còn những học sinh khác như khối A, B như chúng em, thì ngoài ba môn đã “luyện” từ những năm trước là toán, lý, hóa, giờ sẽ phải học thêm 2 môn ngoại ngữ và ngữ văn. Những bạn học khối C phải học thêm toán, ngoại ngữ; tổng cộng lên đến 5 môn. Như vậy rất khó khăn để đáp ứng bài thi của một kỳ thi hai mục đích là vừa đỗ tốt nghiệp, vừa đỗ đại học. Em thực sự hoang mang và cho rằng, Bộ nên công bố về kỳ thi này sớm trước 2 năm để học sinh có thời gian chuẩn bị. Giờ chỉ còn 9 tháng nước rút ôn luyện là quá ngắn.

Như trường hợp con gái tôi, cháu có định hướng học khối B từ năm lớp 10, nên những năm qua chỉ tập trung học các môn toán - hóa - sinh, giờ phải thi cả ngữ văn và ngoại ngữ, chưa kể các môn tự chọn cháu muốn thi thêm để lấy điểm vào ĐH. Thời gian thì không còn nhiều, chỉ còn cách học tăng tốc, thật sự là quá tải, chứ không phải giảm nhẹ”.

Và xem ra, không chỉ các phụ huynh, học sinh lo lắng, mà bản thân các trường ĐH- đơn vị được giao phụ trách tổ chức cụm thi cũng rất trăn trở với “trọng trách” mới này của mình. Ông Vũ Văn Hóa, Phó Hiệu trưởng trường ĐH Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội chia sẻ: Bộ GD – ĐT cho biết sẽ giao một số trường đại học trọng điểm làm chủ tịch Hội đồng thi.

Và với những địa phương không có khả năng đảm nhiệm kỳ thi, Bộ sẽ cử cán bộ của các trường ĐH về giám sát. Cách làm này không khác gì những năm 1970 của thế kỷ trước: Đó là các trường đại học phải về địa phương để coi thi. Việc làm này sẽ tạo ra một khoản chi không nhỏ, như vậy đâu phải là tiết kiệm.

Vì vậy Bộ cần phải có những tính toán kỹ, thể hiện bằng chủ trương tới các đại học, địa phương và nhất là được sự đồng thuận của chính “người trong cuộc” là giáo viên, học sinh. Có như vậy, kỳ thi quốc gia mới có hiệu quả được”.

Còn theo ông Lê Xuân Thành, Hiệu trưởng ĐH Xây dựng Hà Nội, nhiều trường ĐH vẫn chưa thực sự “an tâm” với phương án tuyển sinh bằng một kỳ thi. “Độ tin cậy của kỳ thi quốc gia chưa thể kiểm chứng được, nên không ít trường đại học đã chuẩn bị phương án có một kỳ thi thêm, nếu cần thiết thì sẽ phải tổ chức thi. Vẫn biết thế là sẽ tạo thêm áp lực cho thí sinh và thêm sự tốn kém, nhưng chúng tôi cũng cần phải đảm bảo chất lượng đầu vào của mình, đó chính là uy tín của trường”.

Hạn chế tối đa tiêu cực

Theo Thứ trưởng Bộ GD – ĐT Bùi Văn Ga, mọi người không nên quá lo lắng, bởi những điểm mới của kỳ thi quốc gia thực tế là không mới, mà có tính kế thừa và phát huy từ ưu điểm của những kỳ thi trước.

Về vấn đề cụm thi, theo ông Bùi Văn Ga, cụm thi được thiết kế trên cơ sở dữ liệu thí sinh của các tỉnh trong các kỳ thi tốt nghiệp THPT và tuyển sinh của các trường ĐH, CĐ ở những kỳ thi trước. Các cụm thi sẽ đảm bảo số lượng thí sinh không vượt quá khả năng bố trí phòng thi.

Học sinh Hoàng Giang, THPT chuyên Chu Văn An, Hà Nội: Chắc chắn sẽ áp lực hơn Đại diện Bộ GD – ĐT có trả lời trên báo chí rằng kỳ thi chung sẽ giảm áp lực hơn cho học sinh, nhưng xem ra không phải như vậy. Năm nay em thi vào ĐH Y Hà Nội, ai cũng biết điểm đầu vào trường Y rất cao và theo như thông tin từ trường thì trường sẽ tổ chức một kỳ thi thêm để tuyển sinh. Nếu như vậy , thì việc học và thi của chúng em đâu có nhẹ đi, nếu không muốn nói là “nặng” thêm.

“Việc tổ chức thi theo cụm không phải là lần đầu, mà chúng ta đã triển khai nhiều năm nay. Tại Vinh, Cần Thơ, đã có thể tổ chức thi cho 80.000-100.000 thí sinh thi ở khu vực này. Các cụm thi mới của kỳ thi THPT quốc gia sẽ được thành lập trên cơ sở những tính toán hướng tới những gì thuận lợi nhất cho thí sinh và gia đình, cũng như toàn xã hội. Số lượng cụm thi được mở rộng hơn so với số cụm thi tuyển sinh ĐH, CĐ năm 2014”, ông Bùi Văn Ga nhấn mạnh.

Cũng theo một đại diện của Bộ Giáo dục- Đào tạo, với kỳ thi quốc gia này, thí sinh được quyền lựa chọn cụm thi, nên sẽ thuận lợi cho thí sinh, nhất là các thí sinh có hoàn cảnh khó khăn. “ Thí sinh có thể phải thi ở tỉnh khác, nhưng so với trước kia đã được giảm nhẹ chỉ còn 1 kỳ thi, nên không thể nói phương án thi mới gây khó khăn cho học sinh”, đại diện này nhấn mạnh.

Trước những băn khoăn về số lượng môn thi ảnh hưởng đến việc ôn tập của thí sinh, đại diện này lý giải: Hàng chục năm nay, các thí sinh đều tham dự 2 kỳ thi liền nhau, vì vậy ít nhất phải học và thi tới 7 lượt môn thi (gồm 4 môn thi tốt nghiệp THPT và 3 môn thi ĐH hoặc CĐ), chưa kể có không ít thí sinh trải qua 3 đợt thi đại học, cao đẳng với 10 lượt môn thi.

Trong khi đó, với kỳ thi THPT quốc gia này, mỗi thí sinh chỉ phải dự thi 4 môn thi tối thiểu, nhiều nhất là 8 môn thi và phổ biến sẽ là 5 hoặc 6 môn; với các thí sinh tự do (đã tốt nghiệp THPT từ 2014 về trước) thì số môn thi còn giảm đi, do vậy, không thể coi là tăng áp lực được.

Lý giải của Bộ GD - ĐT là vậy, nhưng rõ ràng xã hội vẫn rất áp lực, băn khoăn trong. Bởi vậy, dù đã quyết, nhưng trong hành trình xây dựng phương án thi và phương án ra đề thi hiện nay, Bộ GD – ĐT cũng có những lắng nghe, tính toán kỹ lưỡng để đảm bảo công bằng cho thí sinh và tính trung thực của kỳ thi. Việc thi theo cụm kết hợp sự giám sát của các trường đại học cũng cần có những tính toán kỹ để tránh tiêu cực phát sinh.

Cách hiểu này vẫn chưa xác đáng. Việc đưa ra các các môn tự chọn là giảm áp lực cho các thí sinh, đồng thời phù hợp với thực tế học tập ở bậc THPT. Trên cơ sở đạt yêu cầu đối với tất cả các môn, thì học sinh sẽ chú trọng hơn vào các môn theo năng lực, sở trường của mình, tạo điều kiện cho các cơ sở giáo dục đại học có thêm căn cứ để tuyển thí sinh phù hợp với ngành nghề đào tạo và yêu cầu chất lượng của trường. Bên cạnh đó, với việc cho học sinh tự chọn, thì tất cả các môn thi sẽ được chọn, nên các môn sẽ được quan tâm đều hơn, khắc phục tình trạng dạy học đối phó, việc “học lệch” sẽ được khắc phục dần.

Đây cũng là nội dung được cụ thể hóa rõ nhất về đổi mới thi cử mà Nghị quyết 29-NQ/TW đã chỉ rõ: “bảo đảm cho học sinh có trình độ trung học cơ sở (hết lớp 9) có tri thức phổ thông nền tảng, đáp ứng yêu cầu phân luồng mạnh sau trung học cơ sở; trung học phổ thông phải tiếp cận nghề nghiệp và chuẩn bị cho giai đoạn học sau phổ thông có chất lượng”; đồng thời, đáp ứng yêu cầu “tích hợp cao ở các lớp học dưới và phân hóa dần ở các lớp học trên”. Vì vậy, quy đinh phải thi 3 môn bắt buộc (toán, ngữ văn và ngoại ngữ) và tự chọn các môn thi trong số các môn vật lý, hóa học, sinh học, lịch sử và địa lý, của một kỳ thi quốc gia, là phù hợp với chủ trương của Đảng và Nhà nước.

Cũng phải làm rõ hơn nữa là, chương trình và sách giáo khoa giáo dục phổ thông hiện hành đã thực hiện phân ban kết hợp với tự chọn, nên việc cho học sinh tự chọn môn thi cũng là sự phù hợp với chương trình và tình hình thực tế. Cách làm kết hợp sử dụng kết quả thi 4 môn thi tối thiểu với điểm học tập trung bình lớp 12 để xét công nhận tốt nghiệp sẽ bảo đảm học sinh “học gì, được đánh giá nấy”, khuyến khích học sinh phải học đều để đạt yêu cầu đối với tất cả các môn, nhất là ở lớp 12, để tốt nghiệp THPT và có hồ sơ dự tuyển đại học tốt, khắc phục tình trạng “học lệch” của học sinh. Bên cạnh đó, việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh trong quá trình được phân cấp cho giáo viên bộ môn và nhà trường. Điều này tạo điều kiện cho giáo viên phát huy vai trò trách nhiệm của mình trong quá trình dạy học, học sinh phải chú trọng học đều các môn, từng bước khắc phục quan niệm môn chính, môn phụ trong trường.

 

* Với một kỳ thi phục vụ hai mục đích là xét công nhận tốt nghiệp THPT và làm căn cứ tuyển sinh vào ĐH, CĐ, liệu cấu trúc đề thi sẽ thay đổi ra sao, thưa ông?

Xin nhắc lại là kỳ thi THPT quốc gia sẽ kế thừa những gì tốt nhất của kì thi tốt nghiệp THPT và tuyển sinh ĐH, CĐ năm 2014. Vì vậy, đề phải đánh giá được thí sinh ở cả bốn mức độ: Nhận biết, thông hiểu, vận dụng và vận dụng cao. Nghĩa là, đề thi vừa đáp ứng yêu cầu cơ bản (thí sinh chỉ cần trả lời được các câu hỏi này là đã đủ điều kiện để tốt nghiệp THPT) và yêu cầu nâng cao (để phân hóa thí sinh, phục vụ công tác tuyển sinh ĐH, CĐ). Đề thi được tiếp tục đổi mới theo hướng đánh giá năng lực người học, tăng dần các câu hỏi ở mức độ vận dụng, các câu hỏi mở. Đề thi của kỳ thi quốc gia có định dạng tương tự đề thi tốt nghiệp THPT và tuyển sinh ĐH, CĐ năm 2014. Nội dung nằm trong chương trình THPT, chủ yếu là lớp 12.

Với xu hướng ra đề như vậy sẽ khó có tình trạng tiêu cực trong thi cử xảy ra, hạn chế được tình trạng quay cóp, học tủ. Đây cũng là ưu điểm trong đổi mới cách ra đề từ vài năm trở lại đây.

 

* Việc nếu có chứng chỉ ngoại ngữ sẽ được miễn thi môn ngoại ngữ, sẽ được quy định ra sao để tránh tiêu cực phát sinh. Bởi theo ghi nhận của PV chỉ cần vài trăm nghìn đồng, học sinh cũng có trong tay tấm chứng chỉ ngoại ngữ mua ở thị trường?

Chắc chắn Bộ sẽ không để tình trạng này xảy ra và sẽ cụ thể hóa quy định về miễn thi môn ngoại ngữ để xét công nhận tốt nghiệp THPT theo hướng các chứng chỉ quốc tế thông dụng (và tương đương) do các tổ chức khảo thí uy tín cấp sẽ được sử dụng cho việc miễn thi ngoại ngữ.

* Xin cảm ơn ông!

Lê Vân