Ít có khả năng lây lan rộng

Tính đến ngày 11/8, Việt Nam chưa ghi nhận ca mắc đậu mùa khỉ; tuy nhiên các nước trong khu vực đã ghi nhận ca bệnh; công tác giám sát, theo dõi dịch bệnh vẫn đang được Việt Nam triển khai, nhằm ngăn chặn dịch xâm nhập.

Nhận định về nguy cơ xâm nhập của bệnh đậu mùa khỉ hiện nay, PGS.TS Nguyễn Huy Nga, nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) cho rằng: “Theo thống kê của các nước trên thế giới, hiện có trên 80% các ca lây nhiễm đậu mùa khỉ nằm ở những người quan hệ đồng giới. Vì vậy, việc lây nhiễm bệnh vào trong nước là có thể xảy ra, nhưng không cao. Theo đó, cách lây truyền của virus đậu mùa khỉ là qua tiếp xúc gần, virus này không dễ lây lan như COVID-19. Nếu virus SARSCoV-2 lây lan chủ yếu qua đường hô hấp thì đường lây của đậu mùa khỉ qua đường hô hấp lại hạn chế. Vì vậy, nếu có ca bệnh thì việc lây lan mạnh là ít xảy ra; chủ yếu lây lan trong vùng các đối tượng tiếp xúc gần với ca bệnh như: Người nhà hoặc trong bệnh viện, nhân viên y tế chăm sóc người bệnh… Trừ khi virus có sự biến đổi, còn hành vi của virus như hiện nay thì khó có thể lây lan nhanh, rộng như COVID-19”.

Cũng theo PGS.TS Nguyễn Huy Nga, hiện phương thức giám sát bệnh đậu mùa khỉ của Việt Nam cũng chưa phải siết chặt, mới chủ yếu khai thác tiền sử đi lại. Bên cạnh đó, với đậu mùa khỉ, tỷ lệ tử vong được ghi nhận khá thấp, thậm chí thấp hơn bệnh thủy đậu; chỉ một vài ca tử vong trong số hàng chục nghìn ca nhiễm, chủ yếu tử vong xảy ra ở người suy giảm miễn dịch. Vì vậy việc yêu cầu giám sát chặt chẽ cũng chưa cần thiết tại các cửa khẩu.

Theo TS.BS Ngô Thanh Hà, Trung tâm Phòng chống dịch, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, bệnh đậu mùa khỉ hiện có 2 chủng, trong đó một chủng có nguồn gốc từ Congo (tỷ lệ tử vong là 10% nếu có người mắc phải) và một chủng khác lưu hành ở Tây Phi (tỷ lệ tử vong chỉ có 1%).

Hiện chủng đang gây bệnh đậu mùa khỉ ở Anh và các nước ở châu Âu có nguồn gốc ở Tây Phi, với tỷ lệ tử vong thấp. Vì vậy, khả năng lây truyền của bệnh đậu mùa khỉ là không cao và chỉ lây nhiễm khi con người tiếp xúc với một lượng lớn nước bọt của người nhiễm bệnh…

TS.BS Ngô Thanh Hà cũng cho rằng, người dân nên bình tĩnh, bởi theo các nghiên cứu, bệnh đậu mùa khỉ không phải dễ lây lan như các bệnh khác. Bên cạnh đó, bệnh đậu mùa khỉ cũng khó có thể lây lan thành đại dịch, vì một đại dịch được cho là bùng phát khi khả năng lây lan rất lớn nhưng theo đánh giá tốc độ lây lan của đậu mùa khỉ hiện nay là không cao. Tuy nhiên, người dân cũng cần đề cao tinh thần cảnh giác.

Nâng cao ý thức phòng bệnh

Theo PGS.TS Nguyễn Huy Nga, người dân không nên hoang mang, lo sợ dịch đậu mùa khỉ; tuy nhiên việc phòng bệnh là rất cần thiết. Cần tập trung vào truyền thông hướng dẫn người dân cách phòng bệnh, phát hiện bệnh trong bối cảnh Việt Nam chưa có biện pháp xét nghiệm phù hợp và cũng chưa có vaccine phòng bệnh đậu mùa khỉ. Theo đó, biện pháp phòng bệnh đậu mùa khỉ cũng không khác với COVID-19; quan trọng nhất là vệ sinh cá nhân, cách ly người bệnh cũng có thể phòng bệnh lây lan.

Theo TS.BS Ngô Thanh Hà, nếu người dân xuất hiện triệu chứng như: Sốt cao, đau mỏi người, phát ban trên cơ thể thì phải thông báo ngay với các cơ sở y tế để giám sát, loại trừ bệnh đậu mùa khỉ và cách ly nếu có ca bệnh.

Để chủ động phòng chống dịch bệnh đậu mùa khỉ, Bộ Y tế cũng khuyến cáo người dân chủ động thực hiện các biện pháp phòng bệnh như: Người dân cần che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi, tốt nhất che bằng khăn vải hoặc khăn tay hoặc khăn giấy dùng một lần hoặc ống tay áo để làm giảm phát tán các dịch tiết đường hô hấp; rửa tay bằng xà phòng và nước sạch hoặc dung dịch sát khuẩn ngay sau khi ho, hắt hơi; không khạc nhổ bừa bãi nơi công cộng. Người dân thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước sạch hoặc dung dịch sát khuẩn tay.

Với người có triệu chứng phát ban cấp tính không rõ nguyên nhân kèm theo một hoặc nhiều triệu chứng nghi ngờ cần chủ động liên hệ với cơ sở y tế để được theo dõi, tư vấn kịp thời. Đồng thời, cần chủ động tự cách ly, tránh quan hệ tình dục.

Cần tránh tiếp xúc gần với người mắc bệnh đậu mùa khỉ, tránh tiếp xúc trực tiếp với những vết thương, dịch cơ thể, giọt bắn và các vật dụng, đồ dùng bị nhiễm mầm bệnh. Trong trường hợp nơi ở hoặc nơi làm việc có người mắc hoặc nghi ngờ mắc bệnh, cần thông báo cho cơ quan y tế để được tư vấn và xử trí kịp thời, không tự ý điều trị.

Với người đến từ các quốc gia có lưu hành dịch bệnh đậu mùa khỉ (khu vực Trung và Tây Phi), cần tránh tiếp xúc với động vật có vú (chết hoặc sống) như: động vật gặm nhấm, thú có túi, động vật linh trưởng có thể chứa vi rút đậu mùa khỉ. Khi quay trở về Việt Nam, người đó cần chủ động khai báo với cơ quan y tế địa phương để được tư vấn. Bộ Y tế cũng khuyến cáo người dân đảm bảo an toàn thực phẩm, thực hiện lối sống lành mạnh, tăng cường vận động thể lực, nâng cao sức khỏe phòng bệnh đậu mùa khỉ.