Bão số 5 di chuyển nhanh, cường độ tăng liên tục

Theo báo cáo của Cục Khí tượng Thủy văn (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), sáng 22/8, một vùng áp thấp trên khu vực phía Đông đảo Luzon (Philippines) đã mạnh lên thành áp thấp nhiệt đới, cường độ cấp 6, giật cấp 8, di chuyển theo hướng Tây Bắc với tốc độ 10 - 15 km/giờ. Khoảng đêm 22/8, áp thấp nhiệt đới sẽ di chuyển vào Biển Đông, nhiều khả năng sẽ mạnh lên thành bão, là bão thứ 11 trên khu vực Tây Bắc Thái Bình Dương và là bão thứ 5 trên Biển Đông.

Khi vào Biển Đông, dự báo bão số 5 di chuyển nhanh, tốc độ khoảng 20 km/giờ. Khoảng ngày 24/8, khi bão di chuyển tới khu vực Hoàng Sa, cường độ có thể đạt cấp 10-11, giật cấp 13-14 và còn có thể mạnh thêm khi di chuyển vào vùng biển Vịnh Bắc Bộ. Dự báo, bão số 5 sẽ duy trì cường độ cấp 11-12, giật 16 khi tiến sát đất liền Việt Nam; ngày 25/8, ảnh hưởng trực tiếp đến các tỉnh miền Trung từ Thanh Hóa đến thành phố Huế.

Ông Hoàng Đức Cường, Phó Cục trưởng Cục Khí tượng Thủy văn cho biết, đặc điểm của bão số 5 là di chuyển nhanh, hoàn lưu rộng, chu kỳ hoạt động ngắn (hơn 3 ngày, trong khi trung bình khoảng 6-7 ngày) nên cường độ tăng liên tục cho đến khi vào đất liền. Vùng gió mạnh cấp 10 có bán kính khoảng 170 km.

Do ảnh hưởng của hoàn lưu bão trên khu vực phía Bắc và giữa Biển Đông (bao gồm đặc khu Hoàng Sa), từ ngày 23/8, có gió mạnh cấp 6-7, sau đó tăng cấp 8-9; từ ngày 24/8, gió mạnh tăng lên cấp 10-11, giật cấp 13-15; sóng cao từ 4-7m, biển động rất mạnh kèm dông, lốc và mưa lớn có thể đánh đắm tất cả tàu thuyền, kể cả tàu trọng tải lớn. Các huyện đảo Lý Sơn, Cù Lao Chàm, Cồn Cỏ có khả năng chịu ảnh hưởng lớn của gió mạnh do bão số 5.

Khoảng từ đêm 24/8, vùng biển ven bờ khu vực từ Thanh Hóa - Huế có gió mạnh cấp 7-8, sau tăng dần lên cấp 9-10, vùng gần tâm bão cấp 11-12, giật cấp 14-15, sóng biển cao 4-6m. Các khu neo đậu tàu thuyền, lồng bè nuôi trồng thủy sản có nguy cơ chịu ảnh hưởng lớn của gió mạnh và sóng lớn, đặc biệt khu vực từ Nam Thanh Hóa đến Quảng Trị.

Khi bão còn cách đất liền 300 - 400 km, các khu vực bãi biển từ Quảng Ninh đến các thành phố Huế, Đà Nẵng cần lưu ý tới dông lốc ở phần phía trước của bão. Các đơn vị dự báo khí tượng thủy văn sẽ thực hiện tăng cường quan trắc và cảnh báo hiện tượng dông, lốc từng giờ.

Theo kịch bản tác động hiện tại, hoàn lưu tác động của bão rất rộng, ảnh hưởng đến ven biển Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ, khu vực ven biển từ Nghệ An-Quảng Trị sẽ là vùng chịu tác động chính của hoàn lưu bão, có khả năng có gió mạnh ven biển cấp 10-11, giật cấp 13-14.

Từ đêm 24/8 đến hết ngày 27/8, khu vực từ Thanh Hóa - Huế xuất hiện một đợt mưa to đến rất to, lượng mưa phổ biến từ 150-300mm, có nơi trên 600mm, cần lưu ý tới mưa cường suất lớn lượng trên 200mm/3 giờ.

Đợt mưa này không chỉ ở ven biển mà còn mở rộng sang phía Tây các tỉnh Bắc Trung Bộ. Nguy cơ xảy ra lũ quét, sạt lở đất và ngập lụt tại vùng trũng thấp, ven sông, khu đô thị các tỉnh thuộc khu vực trên. Các địa phương cần chủ động triển khai phương án phòng, chống lũ, rà soát dân cư tại vùng nguy hiểm, đảm bảo an toàn hồ chứa và công trình phòng, chống lũ. Trên các sông từ Thanh Hóa đến Quảng Trị sẽ xuất hiện đợt lũ, thượng lưu đạt mức báo động II, báo động III; hạ lưu các sông chính đạt mức báo động I, báo động II, Quảng Trị có nơi trên báo động II.

Khẩn trương chuẩn bị ứng phó với mưa lớn

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Hoàng Hiệp cho biết, Bộ đã chủ động ứng phó với bão số 5 từ sớm, từ xa. Ngày 20/8, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn quốc gia đã phát cảnh báo xa; ngày 21/8 chính thức ban hành cảnh báo áp thấp nhiệt đới. Sáng 22/8, Bộ đã họp khẩn, thống nhất nhận định, chỉ đạo các địa phương và phát cảnh báo gấp.

Theo dự báo, bão số 5 hình thành ngay trên Biển Đông, đi thẳng, nhanh, mưa lớn dù gió chưa quá mạnh. Đáng lo ngại, bão có khả năng ảnh hưởng từ Thanh Hóa đến thành phố Huế đúng dịp cuối tuần, trùng thời điểm trước khai giảng năm học mới và các hoạt động kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám, Quốc khánh 2/9.

Về sản xuất nông nghiệp, hiện khu vực từ Thanh Hóa đến Huế có hơn 200.000 ha lúa đang làm đòng, trổ bông. Nếu gió mạnh, ngập lụt sẽ gây thiệt hại lớn, nguy cơ mất mùa. Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã chỉ đạo các địa phương chủ động tháo nước đệm, làm khô ruộng để giảm thiệt hại. Ngoài ra, các diện tích cây ăn trái, cây công nghiệp... cũng tiềm ẩn nguy cơ gãy đổ khi bão đổ bộ.

Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp nhấn mạnh, lo ngại lớn nhất là mưa. Các hồ chứa thủy lợi, thủy điện ở khu vực đang tích tới 80% dung tích. Nếu mưa lớn, nguy cơ mất an toàn hồ, tái diễn sự cố như ở thủy điện Bản Vẽ là rất cao. Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã đề nghị Bộ Công Thương chỉ đạo quyết liệt các đơn vị quản lý, nhất là thủy điện nhỏ, tính toán phương án xả lũ chủ động.

Nguy cơ ngập lụt cũng đặc biệt lớn, nhất là vùng hạ lưu các hồ. Ngoài ra, lượng mưa lớn từ Lào chảy về theo sông Mã, sông Cả càng làm tăng rủi ro. Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn quốc gia đang sử dụng dữ liệu vệ tinh và trí tuệ nhân tạo để dự báo lượng mưa từ Lào.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề nghị các địa phương Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị, thành phố Huế chủ động phương án di dân sớm.

Phát biểu tại cuộc họp, Trung tướng Doãn Thái Đức, Cục trưởng Cục Cứu hộ Cứu nạn (Bộ Quốc phòng) cho biết, Bộ Quốc phòng đã có công điện gửi các cơ quan, đơn vị quân đội trong phạm vi ảnh hưởng của bão số 5, từ vùng biển Quảng Ninh đến Khánh Hòa sẵn sàng huy động người và phương tiện. Trọng tâm ứng phó tại địa bàn Quân khu 4 và Quân khu 5; các đơn vị khác vừa trực tại chỗ, vừa sẵn sàng cơ động khi có lệnh. Tổng đài 112 được kích hoạt từ ngày 15/8 để nhận yêu cầu trợ giúp và tìm kiếm cứu nạn trên phạm vi toàn quốc.

Lãnh đạo tỉnh Thanh Hóa và Nghệ An cho biết, cả hai địa phương đều vừa trải qua những cơn bão lớn, trong đó có bão số 4, gây ra nhiều thiệt hại. Đặc thù địa hình của các tỉnh này vừa có miền núi, vừa có đồng bằng, ven biển nên thiên tai diễn biến rất phức tạp. Khu vực miền núi thường xuyên xảy ra lũ quét, sạt lở đất; vùng đồng bằng, ven biển chịu tác động trực tiếp của hoàn lưu bão.

Các địa phương đã triển khai phương châm “4 tại chỗ”, huy động tối đa lực lượng tại chỗ để ứng phó, bước đầu phát huy hiệu quả. Tuy nhiên, thực tế cho thấy công tác chỉ đạo, điều hành vẫn còn nhiều khó khăn, bất cập. Hệ thống thông tin liên lạc ở cơ sở đôi lúc gián đoạn; năng lực, phương tiện, trang thiết bị cứu hộ, cứu nạn ở cấp xã, huyện còn hạn chế; hạ tầng chưa đồng bộ khiến việc cơ động, ứng cứu gặp nhiều trở ngại.

Lãnh đạo hai tỉnh kiến nghị Chính phủ và Ban Chỉ đạo quốc gia sớm có cơ chế hỗ trợ về nguồn lực, trang thiết bị, đồng thời nâng cao năng lực dự báo về thủy văn, mưa, lũ và điều phối để giúp địa phương chủ động hơn trong phòng, chống và khắc phục hậu quả thiên tai, giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản trong những cơn bão tới.

Luôn chủ động dự báo, phòng ngừa là chính

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu, các cơ quan phải bám sát diễn biến thực tế, cập nhật liên tục tình hình ứng phó với áp thấp nhiệt đới có thể mạnh lên thành bão số 5, để phòng ngừa. “Phòng ngừa tốt sẽ giảm thiệt hại, còn chủ quan, thiếu chủ động thì hậu quả rất lớn, khó lường. Sau mỗi cơn bão, sự cố thiên tai, các cơ quan, bộ, ngành và địa phương phải rút kinh nghiệm, không chủ quan; cần chủ động và có phương án khoa học, chặt chẽ”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Thời gian qua, các cơ quan khí tượng thủy văn đã dự báo khá chính xác xu thế bão, cấp độ bão, hợp tác tốt với các trung tâm quốc tế. Tuy nhiên, sau mỗi cơn bão, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cần khảo sát, đánh giá lại kết quả dự báo, rút ra bất cập, đề xuất giải pháp hoàn thiện, đặc biệt về mưa, thủy văn.

Phó Thủ tướng yêu cầu các cơ quan dự báo phải tính đến mưa từ thượng nguồn Lào, phối hợp quốc tế để nắm được thông tin chính xác, kịp thời. Công tác dự báo cần cung cấp kịp thời thông tin về diễn biến bão số 5 cho Thủ tướng Chính phủ để ban hành công điện ứng phó, cập nhật thường xuyên cho các địa phương, nhất là nơi diễn ra sự kiện chính trị quan trọng như Hà Nội. Bên cạnh đó, các cơ quan dự báo phải có đánh giá phạm vi ảnh hưởng trên biển, đất liền, thủy triều, sóng, nguy cơ nước dâng ven biển; dự báo trước, trong và sau bão, đặc biệt là hoàn lưu sau bão.

Các bộ, ngành, địa phương khẩn trương rà soát toàn bộ hồ, đập thủy lợi, thủy điện. Bộ Công Thương có trách nhiệm điều tiết các hồ đập thuộc phạm vi quản lý; phối hợp Bộ Nông nghiệp và Môi trường để vận hành liên hồ hiệu quả.

Các tỉnh, thành phố phải xây dựng phương án, kịch bản ứng phó với bão số 5 cụ thể theo từng vùng (đồng bằng, ven biển, miền núi); giao rõ trách nhiệm cho Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh; các sở: Nông nghiệp và Môi trường, Xây dựng, Công Thương, Y tế; chính quyền cấp xã; có phương án di dân cụ thể.

Nhấn mạnh vai trò của lực lượng tại chỗ, nhất là ở những địa bàn có nguy cơ cao, dễ chia cắt, Phó Thủ tướng yêu cầu, Quân khu 4, Quân khu 5 và Bộ Chỉ huy Quân sự các tỉnh phải phối hợp với địa phương, bố trí lực lượng kịp thời, hỗ trợ “4 tại chỗ”. Phương châm “4 tại chỗ” không chỉ là con người và phương tiện, mà còn phải dự trữ đầy đủ lương thực, thuốc men, nước uống, vật tư thiết yếu, điện, thông tin liên lạc; phải chuẩn bị theo từng cụm dân cư ở vùng sâu, vùng xa, nơi một xã có khi rộng hơn cả một huyện đồng bằng, dễ bị cô lập khi bão lũ xảy ra.

Văn phòng Thường trực Ban Chỉ đạo Phòng thủ dân sự quốc gia và các đơn vị liên quan cùng VNPT, Viettel, Quân đội, Công an có phương án dự phòng: bố trí máy phát điện, thiết bị vệ tinh, duy trì kết nối đến tận xã, thôn, bản ở vùng núi…

Yêu cầu xây dựng kịch bản điều hành rõ ràng khi ứng phó với bão, Phó Thủ tướng thẳng thắn chỉ rõ: “Hiện nay ứng phó vẫn còn bị động, đơn giản, thiếu tập trung; cần chuyên môn hóa, tăng tính khoa học, dựa trên phân cấp rõ ràng để ứng phó hiệu quả, lâu dài”...