Tuy nhiên, cùng với cơ hội tăng trưởng, thị trường cũng đối mặt với sức ép cạnh tranh khốc liệt, đặc biệt khi các tập đoàn phân phối lớn liên tục mở rộng hệ sinh thái bán lẻ, công nghệ hóa chuỗi cung ứng và tối ưu hóa trải nghiệm người tiêu dùng. 

Trong bối cảnh đó, câu hỏi đặt ra không chỉ là tăng trưởng về quy mô, mà là làm thế nào để thị trường bán lẻ Việt Nam nâng được chất lượng, năng lực tự chủ và tạo lợi thế cạnh tranh bền vững. Đây cũng là mục tiêu của Tọa đàm “Phát triển thị trường bán lẻ Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050” do Viện Nghiên cứu Chiến lược Chính sách Công Thương tổ chức ngày 20/11 tại Hà Nội.

Theo Viện Nghiên cứu Chiến lược chính sách Công Thương, thị trường bán lẻ toàn cầu trong giai đoạn 2022 - 2025 đã có những thay đổi mang tính căn bản trong cấu trúc. Các báo cáo và thống kê trong năm 2025 đã chỉ ra rằng, kể từ sau COVID-19, thói quen tiêu dùng được hình thành trong thời kỳ khủng hoảng không còn là trạng thái thích ứng mà đã trở thành một trạng thái căn bản và tiếp tục phát triển.

Đáng lưu ý, dịch COVID-19 đã hoạt động như một chất xúc tác cường độ cao, thúc đẩy các doanh nghiệp phải chấp nhận chuyển đổi số, biến đó từ một lựa chọn chiến lược thành một yêu cầu bắt buộc để tồn tại. Giai đoạn 2022 - 2025, thị trường bán lẻ chịu tác động của trí tuệ nhân tạo từ công cụ thử nghiệm trở thành trụ cột vận hành của doanh nghiệp; xu hướng tối ưu hóa trải nghiệm khách hàng thông qua trải nghiệm đa kênh và siêu cá nhân hóa; sự khác biệt về xu hướng tiêu dùng và giá trị…

Ông Nguyễn Khắc Quyền, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương cho rằng: Phát triển thị trường bán lẻ là một trong những mục tiêu và động lực quan trọng của tăng trưởng thương mại nội địa cũng như tăng trưởng kinh tế của cả nước. Bán lẻ đang là trụ cột hỗ trợ tiêu dùng nội địa trong bối cảnh xuất khẩu còn nhiều khó khăn. Dù tăng trưởng tích cực nhưng thị trường bán lẻ vẫn chưa đạt mục tiêu của Chính phủ (tăng 10 - 12%/năm). Nguyên nhân là do năng lực doanh nghiệp phân phối nội còn yếu, thiếu vốn, thiếu công nghệ, thiếu nhân lực chất lượng cao. Các hộ kinh doanh nhỏ lẻ vẫn chiếm tỷ lệ lớn ở nông thôn, thiếu tính chuyên nghiệp.

Hệ thống hạ tầng thương mại và logistics còn lạc hậu làm đội chi phí, giảm sức cạnh tranh hàng Việt. Liên kết chuỗi lỏng lẻo giữa sản xuất, vận chuyển, phân phối, khiến vòng xoáy “được mùa mất giá” khó dứt. Kiểm soát thị trường chưa hiệu quả, hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng vẫn len lỏi, đe dọa niềm tin người tiêu dùng. Cùng đó là áp lực từ doanh nghiệp ngoại với tiềm lực mạnh, chiến lược tinh vi ngày càng lớn. Đặc biệt, năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp phân phối trong nước còn hạn chế… việc xây dựng hệ thống hàng rào kỹ thuật chưa đáp ứng yêu cầu để bảo vệ thị trường. Bởi vậy, nếu không có cú hích chính sách đủ mạnh, thị phần nội địa rất dễ rơi vào tay các tập đoàn bán lẻ nước ngoài.

Thị trường bán lẻ Việt Nam cho dù vẫn tồn tại những điểm nghẽn nhưng các chuyên gia vẫn nhìn nhận thị trường này còn nhiều tiềm năng, dư địa tăng trưởng lớn. Trong số đó, tầng lớp trung lưu mở rộng mạnh mẽ, dự kiến chiếm khoảng 50% dân số vào 2035, cộng hưởng cùng nhu cầu tiêu dùng chất lượng cao, coi trọng trải nghiệm. Ngoài ra, thương mại điện tử nằm trong nhóm 5 thị trường tăng trưởng nhanh nhất thế giới, quy mô trên 20 tỷ USD năm 2024. Các tập đoàn bán lẻ trong và ngoài nước tiếp tục tăng tốc đầu tư…

Tại toạ đàm, ông Lâm Tuấn Hưng, Trung tâm Đào tạo, Bồi dưỡng Công Thương (Bộ Công Thương) chỉ ra rằng: Tiềm năng thực sự chuyển hóa thành sức cạnh tranh khi có chiến lược tổng thể. Đây cũng là một nguyên do Chính phủ ban hành Quyết định số 2326/QĐ-TTg ngày 21/10/2025 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển thị trường bán lẻ đến 2030, tầm nhìn 2050. 

“Phát triển thị trường bán lẻ phải gắn với đổi mới sáng tạo, hiện đại hóa thị trường và chuyên môn hóa theo từng phân khúc nhằm bảo đảm kết nối sản xuất và tiêu dùng một cách bền vững”, ông Lâm Tuấn Hưng bày tỏ.

Chiến lược phát triển thị trường bán lẻ Việt Nam cũng đặt ra nhiều định hướng lớn, như đa dạng hóa loại hình bán lẻ; đổi mới phương thức kinh doanh trên nền tảng số; phát triển chuỗi phân phối bền vững; đẩy mạnh giao dịch điện tử gắn với địa phương; tăng cường xúc tiến thương mại và chiến lược thị trường; thu hút đầu tư hạ tầng thương mại hiện đại; nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước.

Cùng với đó là 7 nhóm giải pháp trọng điểm được triển khai, nhắm trực diện vào điểm nghẽn đang tồn tại: Hạ tầng, logistics, cạnh tranh lành mạnh, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, tăng cường kiểm soát thị trường… Mục tiêu tăng trưởng tổng mức bán lẻ bình quân 10,5%/năm đến 2030 là thách thức nhưng nếu thực hiện quyết liệt và đồng bộ, hoàn toàn có thể đạt được.

Chiến lược phát triển thị trường bán lẻ đến năm 2030, tầm nhìn 2050 không chỉ mở ra hướng đi mới mà còn đặt ra yêu cầu đổi mới mô hình quản trị, nâng tầm doanh nghiệp nội và tái thiết hạ tầng thương mại theo chuẩn quốc tế. Do đó, các chuyên gia cho rằng: Nếu các chính sách được triển khai đồng bộ, quyết liệt và gắn với nhu cầu thực tế của doanh nghiệp, thị trường bán lẻ Việt Nam hoàn toàn có thể vươn lên nhóm thị trường năng động hàng đầu khu vực, trở thành một trong những động lực đóng góp lớn cho tăng trưởng kinh tế và nâng cao chất lượng sống của người dân.