Bài cuối: Để mỗi trải nghiệm luôn tạo dấu ấn với du khách

Theo Quy hoạch hệ thống du lịch Việt Nam thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045, một trong những dòng sản phẩm chính là “Phát huy giá trị văn hóa vùng, miền làm nền tảng xây dựng các sản phẩm du lịch gắn với di sản, lễ hội, tham quan và tìm hiểu lối sống, ẩm thực; kết nối các di sản Việt Nam với các nước trong khu vực và thế giới; gắn kết hiệu quả du lịch với công nghiệp văn hóa”. Điều này cho thấy việc khai thác giá trị văn hóa đa dạng, đặc sắc của các vùng, miền để hình thành sản phẩm du lịch độc đáo, khác biệt, có lợi thế cạnh tranh, góp phần tạo dựng thương hiệu nổi bật của du lịch Việt Nam là rất cần thiết, tạo sức mạnh cạnh tranh mới cho du lịch Việt Nam trên bản đồ du lịch quốc tế.

Nâng tầm điểm đến

Tại Thành phố Hồ Chí Minh, Tiến sĩ Đoàn Mạnh Cương, Trường Đại học Nguyễn Tất Thành đề xuất: Thành phố phát triển đa dạng hơn các sản phẩm du lịch liên quan đến ẩm thực, chú ý các hoạt động trải nghiệm, tương tác nhiều hơn, điển hình như tour chuyên đề khám phá ẩm thực đường phố, đưa du khách trải nghiệm các món ăn tại chợ Bến Thành, chợ Tân Định hoặc khu phố ẩm thực Nguyễn Thượng Hiền... Các tour này có thể kết hợp phương tiện xe đạp, xe máy hoặc đi bộ để gắn kết với nhịp sống đô thị. Tour lớp học nấu ăn truyền thống, hướng dẫn du khách cách làm bánh xèo, phở hoặc cơm tấm, kết hợp với câu chuyện văn hóa.

Các lớp học có thể được tổ chức tại nhà hàng, trung tâm văn hóa hoặc ngay tại nhà dân để tạo cảm giác chân thực. Tour ẩm thực giao thoa văn hóa có thể đưa du khách khám phá ẩm thực của người Hoa ở khu vực Chợ Lớn, ẩm thực Ấn Độ tại khu vực phố Lê Lợi hoặc ẩm thực Pháp tại các nhà hàng... Cùng với đó, Thành phố phát huy, nâng tầm các lễ hội đã từng được tổ chức thành công như lễ hội ẩm thực kết hợp du lịch, biểu diễn văn hóa, thi nấu ăn và triển lãm món ăn...

Tại Thành phố Hồ Chí Minh, Tiến sĩ Đoàn Mạnh Cương (Trường Đại học Nguyễn Tất Thành) đề xuất phát triển đa dạng hơn các sản phẩm du lịch ẩm thực với nhiều hình thức trải nghiệm và tương tác, như tour chuyên đề khám phá ẩm thực đường phố tại chợ Bến Thành, chợ Tân Định, khu phố ẩm thực Nguyễn Thượng Hiền… bằng xe đạp, xe máy hoặc đi bộ để gắn kết với nhịp sống đô thị. Bên cạnh đó, có thể tổ chức tour lớp học nấu ăn truyền thống lồng ghép câu chuyện văn hóa; hoặc tour khám phá ẩm thực giao thoa, giới thiệu món ăn người Hoa ở Chợ Lớn, ẩm thực Ấn Độ tại phố Lê Lợi hay ẩm thực Pháp tại các nhà hàng. Thành phố cũng cần nâng tầm các lễ hội ẩm thực kết hợp du lịch, biểu diễn văn hóa, thi nấu ăn và triển lãm món ăn.

Từ góc nhìn về du lịch Tây Ninh, địa phương có nghệ thuật chế biến món chay đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, Thạc sĩ Du Quốc Đạo, Trường Đại học Văn Hiến cho rằng, cùng với phục vụ nhiều món ăn chay độc đáo, du lịch Tây Ninh có thể tăng cường hoạt động trải nghiệm như giới thiệu công dụng gia vị, nguyên liệu chế biến, tác dụng của món chay với sức khỏe, hay nghệ thuật trình bày mang tính thẩm mỹ, gắn kết triết lý và nghi lễ tôn giáo. Đây sẽ là hướng đi giúp sản phẩm du lịch ẩm thực Tây Ninh tạo nên “đẳng cấp mới”.

Từ thực tế đào tạo nhiều đầu bếp chế biến đặc sản ẩm thực, ông Nguyễn Quốc Y, Công ty cổ phần Dạy nghề Netspace cho rằng, đặc sản ẩm thực tại từng địa phương của đất nước ta rất phong phú. Theo ông, nếu được đầu tư quảng bá và phát triển, đây sẽ là động lực thúc đẩy ngành chế biến thực phẩm, đồng thời thu hút khách du lịch đến trải nghiệm và mua sắm đặc sản làm quà. Các chương trình du lịch hướng dẫn nấu ăn không chỉ giúp du khách thưởng thức món ăn mà còn được trực tiếp tham gia chế biến, giao lưu cùng các đầu bếp, nghệ nhân, từ đó hiểu thêm về văn hóa ẩm thực từng vùng miền. Nhiều tour còn có thể kết hợp trải nghiệm tại nông trại, cánh đồng - nơi cung cấp nguyên liệu để làm nên món ăn.

Nhân lực đáp ứng nhu cầu

Các chuyên gia cho rằng phát triển du lịch ẩm thực đòi hỏi nguồn nhân lực không chỉ am hiểu món ăn mà còn có kỹ năng quản lý, tổ chức hoạt động. Sự thành công của sản phẩm du lịch ẩm thực không chỉ phụ thuộc vào món ăn, không gian thưởng thức mà còn phụ thuộc lớn vào trình độ thuyết minh viên. Hướng dẫn viên cần có kiến thức văn hóa, lịch sử và hiểu biết sâu về ẩm thực địa phương để dẫn dắt du khách trải nghiệm. Các đầu bếp và nhà hàng cũng cần được đào tạo về phục vụ khách quốc tế, bảo đảm chất lượng dịch vụ và vệ sinh an toàn thực phẩm theo tiêu chuẩn quốc tế.

Tiến sĩ Đoàn Mạnh Cương cho rằng cần có nhiều giải pháp để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực liên quan đến xây dựng, phục vụ du khách các sản phẩm du lịch ẩm thực, như mở các khóa đào tạo lịch sử và văn hóa ẩm thực địa phương cho hướng dẫn viên, lồng ghép kỹ năng giao tiếp đa văn hóa, kiến thức vệ sinh an toàn thực phẩm. Các đầu bếp cũng cần được hỗ trợ về kỹ năng trình bày món ăn, giao tiếp quốc tế, bảo tồn công thức truyền thống và được khuyến khích tham gia các cuộc thi quốc tế để nâng cao uy tín..

Thạc sĩ Đoàn Thị Mỹ Hạnh, Trường Đại học Văn Hiến nhận định, thuyết minh viên là người địa phương, am hiểu ẩm thực sẽ tạo thuận lợi hơn trong việc nâng cao giá trị sản phẩm. Các nhân viên phục vụ nếu được đào tạo để kiêm nhiệm vai trò thuyết minh cũng sẽ tạo sự khác biệt. Do đó, các điểm đến, cơ sở kinh doanh ẩm thực nên bồi dưỡng đầu bếp không chỉ giỏi tay nghề mà còn tự tin giới thiệu, thuyết minh về nét độc đáo trong nguyên liệu, phương pháp chế biến và ý nghĩa văn hóa của món ăn.

Chung quan điểm, Thạc sĩ Đỗ Lê Phúc Hưng Thịnh và Thạc sĩ Sui Nghiệp Phát, Trường Đại học Hùng Vương phân tích: Thiết kế tour du lịch dựa trên câu chuyện ẩm thực địa phương vừa nâng cao trải nghiệm, vừa quảng bá, bảo tồn di sản văn hóa ẩm thực. Vì vậy, các cơ sở kinh doanh ẩm thực cần có đội ngũ nhân lực biết cách “làm giàu” trải nghiệm của du khách thông qua câu chuyện trên thực đơn, bảng thông tin hoặc qua lời kể trực tiếp. Người dân địa phương cũng có thể trở thành nguồn lực quan trọng, chia sẻ về giá trị dinh dưỡng, lịch sử, tập quán và ý nghĩa của những món ăn truyền thống.

Quan tâm đến việc khích lệ, tôn vinh những cá nhân đóng góp cho sự phát triển và lan tỏa văn hóa ẩm thực Việt Nam, ông Nguyễn Quốc Kỳ, Chủ tịch Hiệp hội Văn hóa Ẩm thực Việt Nam cho biết, Hiệp hội đã khởi động chương trình xét tặng danh hiệu văn hóa ẩm thực Việt Nam. Chương trình có nhiều hạng mục, trong đó tôn vinh nghệ nhân văn hóa ẩm thực, nhà nghiên cứu, đại sứ văn hóa ẩm thực có nhiều đóng góp cho sự phát triển, quảng bá tinh hoa ẩm thực Việt Nam đến với người dân và du khách. Lễ vinh danh dự kiến tổ chức vào tháng 11 tại Thành phố Hồ Chí Minh.