Các ý kiến không chỉ khẳng định tầm quan trọng của văn hóa, văn học, nghệ thuật trong chiến lược phát triển đất nước, còn đề xuất nhiều giải pháp cụ thể nhằm phát huy vai trò của văn nghệ sĩ, thúc đẩy công nghiệp văn hóa, bảo tồn và lan tỏa giá trị văn hóa dân tộc trong kỷ nguyên hội nhập.

Tạo điều kiện cho văn nghệ sỹ phát huy vai trò sáng tạo

Góp ý dự thảo văn kiện Đại hội XIV của Đảng, bà Trần Thị Thu Đông, Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam, Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam bày tỏ sự đồng tình, nhất trí cao với Dự thảo các Văn kiện trình Đại hội XIV. Theo đó, Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV đã cập nhật khá đầy đủ các quan điểm, tư tưởng chỉ đạo mới của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm và của Bộ Chính trị, vừa mang tầm chiến lược, thể hiện sự bứt phá, nhưng cũng rất cụ thể, dễ nhớ, dễ hiểu.

“Văn kiện đã được soạn thảo công phu, khoa học, kết cấu được trình bày chặt chẽ, nội dung phản ánh khách quan, đúng tiến trình phát triển của đất nước, thể hiện sâu sắc tầm nhìn chiến lược của Đảng, khát vọng quyết tâm đưa đất nước ta phát triển hùng cường trong kỷ nguyên giàu mạnh, văn minh, hạnh phúc”, bà Trần Thị Thu Đông bày tỏ.

Góp ý về Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIV của Đảng, Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam Trần Thị Thu Đông đánh giá, dự thảo đã thể hiện được quá trình phát triển các lĩnh vực của đất nước, nội dung báo cáo đã đánh giá tổng quát, thẳng thắn nhìn nhận những hạn chế, khuyết điểm sau 5 năm thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII, từ đó rút ra một số kinh nghiệm trong thời gian tới, tập trung nhấn mạnh định hướng đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế; đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển đất nước nhanh, bền vững; đổi mới căn bản, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, phát triển con người, đồng bộ thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; xây dựng và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Việt Nam…; đồng thời, xác định rõ 6 nhiệm vụ trọng tâm, 3 đột phá chiến lược trong nhiệm kỳ Đại hội XIV (2026 - 2030).

Đối với lĩnh vực đặc thù như văn học nghệ thuật, bà Trần Thị Thu Đông cho rằng, dự thảo đã nhấn mạnh vai trò của văn hóa là nền tảng tinh thần, là động lực phát triển, tuy nhiên cần làm nổi bật hơn nữa vai trò của văn học nghệ thuật trong công cuộc xây dựng con người Việt Nam thời đại mới “yêu nước - nhân văn - sáng tạo - hội nhập”. Vì thế, cần bổ sung một đoạn riêng trong phần văn hóa “Phát triển mạnh mẽ văn học nghệ thuật, tạo điều kiện cho đội ngũ văn nghệ sỹ phát huy vai trò sáng tạo, phản ánh chân thực, sâu sắc đời sống, khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc. Bảo đảm quyền tự do sáng tạo trong khuôn khổ pháp luật, phù hợp với truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc, đi đôi với nâng cao trách nhiệm xã hội và trách nhiệm công dân”.

Theo bà Trần Thị Thu Đông, Đảng cần có chính sách cụ thể hơn trong việc bồi dưỡng và phát huy đội ngũ văn nghệ sỹ, nhất là các tài năng trẻ, các ngành nghệ thuật truyền thống, đặc thù. Cần bổ sung chủ trương đầu tư chiến lược cho nền công nghiệp văn hóa, gắn với chuyển đối số trong sáng tạo và phổ biến các tác phẩm văn học nghệ thuật. Bên cạnh đó, cần đổi mới phương thức lãnh đạo theo hướng tôn trọng đặc thù sáng tạo nghệ thuật, khuyến khích phản biện xã hội trên tinh thần xây dựng; tăng cường vai trò của Liên hiệp các hội Văn học nghệ thuật Việt Nam, các Hội chuyên ngành văn học nghệ thuật Trung ương trong tư vấn, phản biện, thẩm định và định hướng phát triển văn học nghệ thuật.

Dự thảo cần nhấn mạnh yếu tố “Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc trong điều kiện toàn cầu hóa”, phát triển văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, chủ động giao lưu và hội nhập quốc tế, tiếp thu tinh hoa nhân loại để làm giàu nền văn hóa dân tộc; có chương trình đầu tư công trung hạn cho các lĩnh vực văn học nghệ thuật, đặc biệt là hạ tầng phục vụ sáng tác, phổ biến tác phẩm và giáo dục nghệ thuật; tăng cường đào tạo lý luận phê bình văn học nghệ thuật, phát triển lĩnh vực phê bình độc lập, khách quan, có giá trị định hướng công chúng phù hợp với pháp luật và trên nền tảng giá trị của văn hóa dân tộc… - bà Trần Thị Thu Đông nêu rõ.

Văn nghệ sĩ - chủ thể sáng tạo và kiến tạo tầm nhìn

Tiến sĩ, Kiến trúc sư Phan Đăng Sơn, Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam cho rằng, Dự thảo Văn kiện Đại hội lần thứ XIV của Đảng được soạn thảo rất công phu, khoa học, thể hiện sâu sắc tầm nhìn chiến lược của Đảng, khát vọng của toàn dân, toàn quân quyết tâm đưa đất nước ta phát triển hùng cường trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc vì hòa bình, độc lập, dân chủ, giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội, trong bối cảnh địa chính trị thế giới đang diễn ra rất phức tạp, biến đổi khí hậu đã và đang gây ra hiểm họa cho con người.

Theo Kiến trúc sư Phan Đăng Sơn, Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV của Đảng đã tiếp nối tinh thần “Khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc", thể hiện sâu sắc tư tưởng phát triển toàn diện, kết hợp giữa kinh tế tri thức - văn hóa - con người - môi trường trong cùng một trục phát triển, đồng thời thể hiện tầm nhìn văn hóa và nhân văn “Xây dựng đất nước Việt Nam hùng cường, phồn vinh, nhân ái, văn minh - nơi mỗi người dân đều được sống trong môi trường an toàn, sáng tạo và hạnh phúc”. Đây là tư tưởng phát triển mới, đặc sắc, lấy giá trị con người, bản sắc văn hóa dân tộc và sáng tạo làm động lực tinh thần của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

Đối với vai trò của giới trí thức và văn nghệ sĩ, Văn kiện Đại hội XIV đã khẳng định vai trò của giới trí thức và văn nghệ sĩ trong chiến lược phát triển đến 2045 “Trí thức là lực lượng đặc biệt quan trọng trong sáng tạo, truyền bá tri thức, phát triển khoa học, công nghệ, văn hóa và giáo dục; văn nghệ sĩ là chiến sĩ trên mặt trận tư tưởng văn hóa, góp phần bồi đắp tâm hồn, bản lĩnh và khát vọng Việt Nam". Như vậy, đã làm rõ được trí thức và văn nghệ sĩ không chỉ là người phản ánh hiện thực mà đã là chủ thể sáng tạo và kiến tạo tầm nhìn phát triển dân tộc trong kỷ nguyên mới.

Để đạt được những yêu cầu của Văn kiện Đại hội XIV đề ra, Kiến trúc sư Phan Đăng Sơn cho rằng, giới trí thức và giới văn nghệ sĩ phải chủ động đổi mới tư duy, nâng cao trình độ để có khả năng hội nhập toàn cầu, gắn bó với thực tiễn đất nước, phản ánh hơi thở thời đại, không xa rời nhân dân, lợi ích của nhân dân, của dân tộc. Đảng, Nhà nước cần tiếp tục chú trọng tạo môi trường thuận lợi để văn nghệ sỹ phát huy vai trò, được bảo đảm quyền tự do sáng tạo trong khuôn khổ pháp luật, phù hợp với truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc, đi đôi với nâng cao trách nhiệm xã hội và trách nhiệm công dân, lắng nghe các tiếng nói phản biện của tập thể, của cá nhân; có cơ chế quan tâm, tôn vinh xứng đáng văn nghệ sĩ; phát triển mạnh mẽ văn học nghệ thuật, bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc trong điều kiện toàn cầu hóa; phát triển văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, chủ động giao lưu và hội nhập quốc tế, tiếp thu tinh hoa nhân loại để làm giàu nền văn hóa dân tộc. Cần có chính sách cụ thể hơn trong việc bồi dưỡng và phát huy đội ngũ văn nghệ sỹ, cần bổ sung chủ trương đầu tư chiến lược cho nền công nghiệp văn hóa, gắn với chuyển đối số trong sáng tạo và phổ biến các tác phẩm văn học nghệ thuật.

Đối với lĩnh vực kiến trúc-quy hoạch đô thị và nông thôn, Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV của Đảng lần thứ XIV đã xác định “Phát triển đô thị, nông thôn là một động lực quan trọng của công nghiệp hóa, hiện đại hóa; quy hoạch và kiến trúc phải đi trước một bước, đảm bảo tính đồng bộ, bền vững, bản sắc và thích ứng với biến đổi khí hậu”. Tư tưởng chỉ đạo này đặt kiến trúc-quy hoạch vào vị trí tiên phong trong tổ chức không gian phát triển quốc gia, là trục định hướng cho mọi hoạt động phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Kiến trúc sư Phan Đăng Sơn đề nghị, Văn kiện cần làm rõ hơn vấn đề bảo tồn và phát huy giá trị kiến trúc truyền thống, di sản đô thị-nông thôn (làng quê) gắn với phát triển kinh tế du lịch và bản sắc văn hóa dân tộc. Bởi, kiến trúc chính là hình ảnh trực quan của văn hóa, mất bản sắc kiến trúc là mất bản sắc dân tộc trong không gian sống, môi trường sống.

Dự thảo Văn kiện lần này cũng nêu rõ “phát triển kiến trúc Việt Nam hiện đại, giàu bản sắc dân tộc, hài hòa giữa truyền thống và hiện đại, giữa con người và thiên nhiên”. Như vậy có thể nói, kiến trúc đã được Đảng nhìn nhận không chỉ là văn hóa mà còn là phương tiện biểu đạt bản sắc dân tộc trong thời kỳ hội nhập. Đây là tầm nhìn văn hóa - thẩm mỹ - bản sắc của Đảng gắn trực tiếp với sức mạnh mềm quốc gia.

Bà Trần Thị Thu Đông và Kiến trúc sư Phan Đăng Sơn đều tin tưởng rằng, với định hướng và chiến lược đúng đắn của Đảng, sự đồng thuận của toàn dân, toàn quân, Đại hội XIV của Đảng sẽ là dấu mốc lịch sử quan trọng, đưa đất nước phát triển nhanh, bền vững, trong đó văn học nghệ thuật và kiến trúc - quy hoạch sẽ giữ vai trò quan trọng, vững chắc để phát triển đất nước bền vững trong kỷ nguyên mới dưới sự lãnh đạo của Đảng.