Phát biểu tại lễ kỷ niệm, Phó Giáo sư, Tiến sỹ Vũ Tuấn Hưng, Viện trưởng Viện Khoa học xã hội vùng Nam Bộ cho biết: Qua 50 năm, Viện Khoa học xã hội vùng Nam Bộ đã thực hiện nhiều chương trình, đề tài nghiên cứu quan trọng trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, xã hội, lịch sử, văn hóa, ngôn ngữ… gắn với thực tiễn Nam Bộ, góp phần xây dựng đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước. Các công trình nghiên cứu cơ bản như lịch sử khai phá, khảo cổ, xã hội học, phương ngữ Nam Bộ… đã tạo nền tảng tri thức và dữ liệu quy mô về vùng đất và con người Nam Bộ. Song song đó, Viện còn đào tạo đội ngũ kế cận, từng là một trong những cơ sở đào tạo sau đại học sớm nhất của Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam tại Thành phố Hồ Chí Minh, với hàng chục thạc sỹ, tiến sỹ trở thành cán bộ, giảng viên nòng cốt cho các viện, trường, địa phương trong khu vực.

Với chủ trương “từ thực tiễn trở về thực tiễn”, bám sát tình hình thực tiễn của các địa phương Nam Bộ để nghiên cứu, tư vấn, đóng góp vào việc xây dựng các đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, Viện đã đề xuất, tham gia và thực hiện nhiều công trình nghiên cứu có giá trị, để lại dấu ấn sâu sắc về vai trò của một cơ quan nghiên cứu khoa học của Nhà nước ở phía Nam. Nhiều kết quả từ các công trình điều tra, nghiên cứu của Viện đã đóng góp tích cực vào đường lối, chính sách Đổi mới của Đảng và Nhà nước, đặc biệt là từ các chương trình về Đồng bằng sông Cửu Long, về nông dân và nông thôn Nam Bộ, về giảm nghèo ở đô thị, về văn hóa Óc Eo...

Theo Phó Giáo sư, Tiến sỹ Vũ Tuấn Hưng, mặc dù Viện Khoa học xã hội vùng Nam Bộ đã đạt nhiều thành tựu nhưng vẫn còn hạn chế trước yêu cầu mới.Trong giai đoạn 2025-2030, Viện Khoa học xã hội vùng Nam Bộ tiếp tục phát huy thành quả, khắp phục hạn chế, mở rộng liên kết, hợp tác, tận dụng lợi thế của một viện nghiên cứu đa ngành, bám sát hơn thực tiễn Nam Bộ, lấy thực tiễn Nam Bộ làm đối tượng nghiên cứu, nhằm đóng góp vào sự phát triển bền vững của vùng. Viện đồng thời cũng tập trung vào việc nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ của cán bộ viên chức và mở rộng hợp tác với các cơ quan nghiên cứu trong và ngoài nước để trở thành một trung tâm kết nối về khoa học xã hội của vùng và của Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam ở Nam Bộ.

Tại buổi lễ, Viện Khoa học xã hội Vùng Nam bộ đã công bố kết quả khảo sát về dân số và nhân lực của Việt Nam và các tỉnh thành phố Nam bộ năm 2024 - 2025.

Tiến sỹ Nguyễn Thị Nhung, đại diện nhóm nghiên cứu cho biết, theo kết quả khảo sát trực tuyến gần 257.000 người từ 18 đến 60 tuổi ở 63 tỉnh, thành phố của Việt Nam vào tháng 8/2024, xu hướng độc thân, không lập gia đình và không sinh con ngày càng phổ biến, nhất là ở đô thị. Có 63,7% mong muốn lập gia đình và sinh con trong tương lai, song 22,2% số người độc thân cho biết không có ý định kết hôn và sinh con.

Kết quả nghiên cứu cũng chỉ ra bốn yếu tố chính ảnh hưởng đến quyết định lập gia đình gồm: Thu nhập, điều kiện làm việc, nhà ở và sức khỏe, trong đó thu nhập giữ vai trò quyết định. Với nhóm dưới 40 tuổi, đặc biệt dưới 30 tuổi, việc làm ổn định và thu nhập, cùng điều kiện an cư, được ưu tiên hơn kết hôn và sinh con.

Từ phân tích trên, theo Tiến sỹ Nguyễn Thị Nhung, Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ, khuyến khích hôn nhân và sinh con như: Miễn thuế thu nhập cá nhân, giảm trừ gia cảnh, cho vay mua nhà không lãi suất đối với các cặp vợ chồng hoặc cá nhân nuôi đủ hai con nhỏ. Đồng thời, cần quy định mức lương đủ sống cho gia đình bốn người, đảm bảo thu nhập của hai lao động đủ chi phí nuôi dạy và học hành cho hai con.

Dịp này, Viện Khoa học xã hội vùng Nam Bộ đã ký kết thỏa thuận hợp tác với Trung tâm Thông tin TTXVN khu vực phía Nam, Viện Kinh tế và Chính trị Thế giới. Việc hợp tác này được kỳ vọng sẽ nâng cao hiệu quả nghiên cứu, tăng cường gắn kết lý luận với thực tiễn, qua đó khẳng định vai trò của khoa học xã hội trong hoạch định chính sách và phát triển bền vững khu vực Nam Bộ.