Kết quả nghiên cứu mới công bố của Cơ quan An toàn thực phẩm, môi trường và lao động Pháp (Anses) cho thấy nước uống tại Pháp ở gần như mọi nơi đều có dấu vết các chất PFAS – nhóm hóa chất được mệnh danh là “chất ô nhiễm vĩnh cửu” – nhưng nhìn chung ở mức thấp hơn nhiều so với giới hạn an toàn hiện hành.
Theo phóng viên TTXVN tại Paris, công bố trên thu hút sự chú ý đặc biệt sau hai sự cố nghiêm trọng tại vùng Vosges hồi tháng 10 và vùng Ardennes hồi tháng 7, nơi chính quyền địa phương đã buộc phải cấm sử dụng nước máy do phát hiện nồng độ PFAS vượt chuẩn.
Trong nghiên cứu lần này, Anses phân tích 35 hợp chất, trong đó có 20 PFAS sẽ được Liên minh châu Âu (EU) yêu cầu giám sát bắt buộc từ tháng 1/2026 với quy định tổng nồng độ không được vượt quá 100 microgam mỗi lít. Ngoài ra, 15 chất ô nhiễm vĩnh cửu khác cũng được đưa vào danh mục, trong đó có TFA (axit trifluoroacetic) – phụ phẩm từ sản xuất thuốc bảo vệ thực vật và dược phẩm như các thuốc điều trị tiểu đường, kháng virus hay trị ung thư.
PFAS gây lo ngại lớn vì tính bền vững của chúng trong tự nhiên và khả năng ảnh hưởng đến sức khỏe con người khi tích lũy ở nồng độ cao. Một số chất được xếp vào nhóm có nguy cơ gây ung thư, số khác có thể làm rối loạn nội tiết hoặc suy giảm miễn dịch.
Theo Anses, có 20 chất được phát hiện trong nước thô và 19 có mặt trong nước máy. Riêng TFA xuất hiện trong 92% tổng số 1.200 mẫu vật. Tuy vậy, đại đa số các mẫu phân tích vẫn nằm dưới ngưỡng quy định. Chỉ 9 mẫu nước sau xử lý có tổng nồng độ vượt 100 microgam mỗi lít – mức giới hạn của EU đối với 20 PFAS quan trọng nhất.
Vấn đề trở nên phức tạp hơn với TFA, bởi hiện chưa có mức chuẩn thống nhất trên phạm vi toàn EU. Theo Anses, nồng độ TFA dao động lớn, trung bình 1,1 microgam mỗi lít và cao nhất lên tới 25 microgam mỗi lít. Cơ quan Y tế Pháp khuyến nghị ngưỡng an toàn tạm thời là 60 microgam mỗi lít, đồng thời đặt mục tiêu giảm về dưới 10 microgam mỗi lít. Chỉ có hai mẫu trong nghiên cứu vừa qua vượt mức 10 microgam, đều nằm ở hạ lưu cơ sở sản xuất TFA của tập đoàn Solvay tại Salindres, vùng Gard.
Anses đánh giá sự hiện diện phổ biến của TFA và các PFAS trong môi trường nước là “tình trạng lan rộng”, xuất phát từ nhiều nguồn thải khác nhau, kết hợp với lắng đọng từ khí quyển. Các chất này không chỉ tồn tại trong nước mà còn tích tụ trong đất và không khí, trong khi hệ thống đo đạc tại các môi trường khác nhau vẫn còn thiếu đồng bộ.
Để đối phó với rủi ro PFAS, Pháp đã thông qua một đạo luật với sự ủng hộ hiếm hoi của tuyệt đại đa số nghị sĩ vào đầu năm nay. Luật quy định từ ngày 1/1/2026 cấm sản xuất, nhập khẩu, xuất khẩu và kinh doanh nhiều mặt hàng chứa PFAS như sáp trượt tuyết, mỹ phẩm, dệt may, giày dép và các loại dung dịch chống thấm. Luật cũng đặt ra mức thuế 100 euro cho mỗi gam PFAS do các doanh nghiệp xả thải, theo nguyên tắc “người gây ô nhiễm phải trả tiền”.