Ngôi trường làng xinh xinh nơi tôi học ngày xưa, nằm bên dòng sông nhỏ và xung quanh là cánh đồng bốn mùa mướt xanh khoai lúa. Nơi đó có những dãy phòng ngói đỏ rêu phong và những bức tường vôi loang lổ những dòng chữ và hình vẽ màu gạch non. Trong mỗi lớp học đều treo ngay ngắn một tấm bảng đen bằng gỗ; mặt bảng cứ nhẵn mòn dần theo tháng theo năm.

Xung quanh tấm bảng nham nhở những vết sơn đã tróc lở lâu ngày để nhường chỗ cho bụi phấn cứ lặng lẽ vương vào thành từng lớp kết dính lên nhau. Lâu lâu, bảng đen mới được đánh bóng lại bằng nhọ nồi trộn cùng lá khoai giã nhỏ. Không ai nhớ được tấm bảng đen và lớp bụi phấn trắng ấy có tự bao giờ, chỉ biết rằng dù trông chúng cũ xưa như thế nhưng ngày ngày vẫn luôn mở ra một khung trời mới lạ đối với chúng tôi.

Phấn trắng và bảng đen! Hai sắc màu tương phản nhưng đẹp đẽ và luôn có sức hấp dẫn kỳ lạ đối với mọi thế hệ học trò. Mỗi sớm mỗi chiều, khi nhịp trống báo chuyên cần ngân lên, cô giáo lại bước vào lớp học. Thật gần gũi và trìu mến, cô mỉm cười và nhìn chúng tôi khắp lượt. Ánh mắt cô như luôn động viên, khích lệ học trò vào bài học mới. Những câu thơ hay, những bài toán khó cứ lần lượt hiện ra trên tấm bảng đen thăm thẳm. Biết bao điều xa xôi diệu vợi bỗng hóa gần và thân thương trong từng lời cô giáo giảng, trong mỗi đường phấn trắng.

Chúng tôi ngồi im lặng, mắt xoe tròn như những chú chim non; để rồi sau đó lại được tha hồ mà tưởng tượng ra những chuyện ở phía sau khung trời kia và cả những chuyện chưa từng có ở trên đời. Qua bao tháng bao năm, tấm bảng đen và phấn trắng đơn sơ, giản dị ấy đã có không biết cơ man nào là những dòng chữ và hình vẽ đã hiện ra, bay lên thật huyền diệu, lung linh…

Phấn trắng và bảng đen! Nơi tôi từng đứng nghiêng đầu, chụm môi nguệch ngoạc những nét chữ đầu tiên bằng phấn trắng. Nơi cô giáo vẫn thường cầm tay mỗi chúng tôi, kiên trì nắn nót từng nét phấn thật mềm mại nhưng cũng thật thẳng ngay. Tôi vẫn còn nhớ như in cảm giác sung sướng của cái thuở ban đầu khi tự tay mình viết ra những dòng chữ thật tròn, thật đẹp. Cái cảm giác ấy có lẽ chỉ được gặp một lần trong đời, nó hơn cả niềm vui khi viết được một câu thơ hay hoặc giải xong một bài toán khó. Phấn trắng và bảng đen liệu còn nhớ có lần tôi yên lặng đứng bên, cứ ấp úng vòng vo vì chẳng thuộc bài. Rồi những ngày chúng tôi mải mê với con thuyền giấy, rong ruổi cùng ong bướm đồng xa hay xúm xít cùng đám cỏ gà mà quên cả giờ vào lớp, bỏ quên sách vở nằm chỏng chơ, thui thủi ven đường, bỏ quên cả lời cô dạy chan chứa tình thương; để rồi lại bối rối khi bắt gặp ánh mắt cô dịu buồn và độ lượng, bao dung. Phấn trắng và bảng đen vẫn luôn là tấm gương để cho chúng tôi soi mình vào đó, để biết yêu, biết ghi nhớ và biết lớn lên…

Không ai nhớ cô giáo của tôi đứng trên bục giảng đã bao ngày và cô cũng không nhớ hết đã có bao lớp trò khôn lớn, trưởng thành rồi vội vã tỏa đi khắp bốn phương trời xa ngái. Chỉ riêng cô vẫn còn ở lại cùng phấn trắng bảng đen, cùng tháng ngày lặng lẽ mà gửi trọn yêu tin…

T.V.L