Cần lộ trình phù hợp, đồng bộ

Dự thảo Nghị quyết đặt mục tiêu, đến năm 2030 có ít nhất 30% cơ sở giáo dục mầm non và phổ thông được trang bị thiết bị để triển khai dạy và học tiếng Anh, từng bước đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học.

Theo đại biểu Huỳnh Thị Ánh Sương (Quảng Ngãi) kiến nghị cần có lộ trình phù hợp, đầu tư đồng bộ, đảm bảo các điều kiện về cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, giáo trình, sách giáo khoa và đội ngũ giáo viên giảng dạy. Mục tiêu này có thể đạt được nếu đủ nguồn kinh phí.

Hiện chưa có bộ sách giáo khoa các môn học bằng tiếng Anh hoặc sách giáo khoa song ngữ bằng tiếng Anh. Đại biểu đề nghị, Bộ Giáo dục và Đào tạo nghiên cứu bộ sách giáo khoa, ngoài viết bằng tiếng Việt, có song ngữ Việt - Anh và bản tiếng Anh để các cơ sở giáo dục phổ thông lựa chọn phù hợp với điều kiện thực tế. Để thực hiện mục tiêu này, yếu tố quyết định là đội ngũ giáo viên và giáo viên phải có kỹ năng tiếng Anh tốt.

Với đề án dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2008 - 2020; giai đoạn 2017 - 2025, đại biểu Huỳnh Thị Ánh Sương nêu, chúng ta mất 17 năm mới cơ bản hoàn thành nâng cao trình độ chuẩn và phương pháp dạy học cho đội ngũ giáo viên Tiếng Anh.

Thực tế hiện nay, gần như các cơ sở giáo dục đại học mới đào tạo giáo viên dạy tiếng Anh, chưa thể đào tạo giáo viên dạy các môn học bằng tiếng Anh. Giáo viên tiếng Anh không thể dạy các môn học khác bằng tiếng Anh khi không có kiến thức chuyên sâu của môn học ấy. Ngược lại, giáo viên các môn học khác không đủ năng lực kỹ năng tiếng Anh để giảng dạy bằng tiếng Anh. Đó là chưa kể các cơ sở giáo dục vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, thiếu cả đội ngũ giáo viên dạy tiếng Anh.

Mục tiêu của chương trình mới chú trọng đến có thiết bị dạy học, trong khi mục tiêu bồi dưỡng, đào tạo nâng cao trình độ giáo viên còn chung chung. Đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị dạy học phải đồng bộ cùng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên để đáp ứng yêu cầu giảng dạy. Do vậy, cần bổ sung vào mục tiêu đến năm 2030, giáo viên được bồi dưỡng, đào tạo đáp ứng yêu cầu dạy học bằng tiếng Anh, tránh trường hợp có thiết bị nhưng không thể giảng dạy bằng tiếng Anh gây lãng phí nguồn lực- đại biểu Huỳnh Thị Ánh Sương đề nghị.

Nhận định, đây là một định hướng lớn, thể hiện quyết tâm hội nhập quốc tế sâu rộng, song đại biểu Trần Khánh Thu (Hưng Yên) lại băn khoăn về tính khả thi của mục tiêu bởi để triển khai thành công cần phải đánh giá kỹ lưỡng những điều kiện và thách thức về cơ sở vật chất, nhân lực và môi trường để triển khai.

Cho rằng vấn đề khó nhất là khác biệt về vùng miền, trình độ tiếng Anh của học sinh, vướng mắc về cơ sở vật chất, nguồn nhân lực, giáo viên, đại biểu Trần Khánh Thu đề nghị cần có lộ trình cụ thể, nhất là các tỉnh miền núi và khu vực khó khăn. Trong đó, cần tăng cường đầu tư cơ sở vật chất cho các tỉnh, đặc biệt là các tỉnh miền núi như hỗ trợ xây dựng phòng ngoại ngữ chuẩn; có chính sách đủ mạnh để thu hút giáo viên tiếng Anh có chất lượng như quan tâm tăng phụ cấp thu hút lên đến 100% lương cơ bản cho giáo viên về vùng khó khăn, hỗ trợ nhà ở với cam kết hợp đồng dài hạn. Bên cạnh đó, cần có chính sách đẩy mạnh ứng dụng công nghệ kết nối lớp học trực tuyến, sử dụng trí tuệ AI hỗ trợ để bù đắp thiếu giáo viên; xây dựng trung tâm tiếng Anh ở các vùng khó khăn theo mô hình liên xã...

Đảm bảo công bằng vùng, miền

Liên quan đến vấn đề này, đại biểu Hà Ánh Phượng (Phú Thọ) cho rằng, "cần có điều kiện đảm bảo để tránh thiết bị đi trước, con người theo sau hoặc ngược lại". Theo đại biểu, dạy tiếng Anh như một ngôn ngữ thứ hai trong trường học không giống dạy tiếng Anh như một ngoại ngữ; cần ưu tiên triển khai theo lộ trình phân tầng và đảm bảo công bằng vùng, miền.

"Khoảng cách không chỉ là thiết bị mà còn là số lượng và chất lượng giáo viên, chương trình học, môi trường học tập, mức độ dạy học, việc đưa tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai trong trường học sẽ khác nhau ở các vùng, miền và giữa cấp học khác nhau. Ngoài ra, cũng cần phân bổ hợp lý nguồn lực cho việc bồi dưỡng, thu hút đội ngũ giáo viên tiếng Anh đủ về số lượng và chất lượng, phù hợp với từng khu vực", đại biểu nói.

Đại biểu Hà Ánh Phượng kiến nghị, cần đẩy mạnh cơ chế phân cấp, phân quyền, giao quyền chủ động cho địa phương, cơ sở giáo dục được tự quyết và chịu trách nhiệm trong việc đầu tư cơ sở vật chất.

Đồng quan điểm với đại biểu Hà Ánh Phượng, đại biểu Nguyễn Thị Lan Anh (Lào Cai) cho rằng, nếu giữ nguyên mục tiêu 30% áp dụng chung cho cả nước, khả năng đạt được "rất thấp". Để đảm bảo tính khả thi, đại biểu kiến nghị cơ quan soạn thảo xem xét điều chỉnh mục tiêu theo từng nhóm địa phương. Cụ thể, các tỉnh có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn là 20%; các tỉnh có điều kiện xã hội khó khăn là 25%; các tỉnh, thành phố còn lại, từ 30% trở lên.

Đại biểu cũng đề nghị bổ sung vào dự thảo Nghị quyết nội dung: "Nhà nước ưu tiên nguồn lực hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng giáo viên tiếng Anh cho các tỉnh miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và các địa phương đặc biệt khó khăn. Khuyến khích các doanh nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức quốc tế phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo hỗ trợ các trang thiết bị dạy học tiếng Anh cho các trường ở vùng khó khăn. Giao Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các Bộ liên quan xây dựng kế hoạch đào tạo dài hạn giáo viên tiếng Anh cho các vùng khó khăn kèm theo nguồn kinh phí hỗ trợ riêng từ ngân sách Trung ương".

"Chỉ có sự phân cấp hợp lý và cơ chế phù hợp thì mục tiêu đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học mới thực sự khả thi, công bằng và hiệu quả với mọi vùng, miền trên đất nước", đại biểu Nguyễn Thị Lan Anh nêu.