Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) cho biết: Vùng ven biển nước ta có hai con vật rất giống nhau, đó là con sam và con so. Cả hai con này đều sống chủ yếu ở vùng ven biển, trong các vịnh, đầm nước mặn và các cửa sông, hình thù giống hệt nhau nên dễ gây nhầm lẫn. Nếu nhầm lẫn, người dùng có thể bị ngộ độc, thậm chí tử vong do ngộ độc.
Cần phân biệt rõ con sam - con so để phòng tránh ngộ độc chết người. Ảnh: vtv.vnCon sam (tên khoa học là Tachypleus tridentatus) có hình thù lạ mắt, vỏ cứng như mai cua, mình tròn vẹt, đường kính khoảng một gang tay (20cm), dưới bụng có 8 chân càng nhỏ, bơi rất chậm và bò như cua. Con sam cái nặng khoảng 1kg, sam đực nhỏ hơn, chỉ nặng bằng nửa sam cái. Khoảng từ tháng 10 đến tháng 2 âm lịch, sam bắt đầu giao phối, sau đó sam cái mang bụng đầy trứng nhỏ như hạt tiêu, đợi ngày đẻ.
Đặc điểm của loài sam là luôn luôn đi đôi. Con đực lúc nào cũng bám chặt cứng vào lưng con cái, không chịu rời. Người ta bắt sam để lấy trứng ăn là chính, do đó thường bỏ sam đực đi. Trứng sam béo, thơm, nhiều chất đạm, ăn ngon miệng và giàu chất dinh dưỡng, có tác dụng bồi bổ cơ thể.
Con so biển (tên khoa học là Carcinoscorpius rotunicauda) có hình dáng rất giống con sam nhưng là một con vật độc, đặc biệt là trứng, ăn vào có thể chết người, do đó cần chú ý phân biệt, tránh nhầm lẫn. Con so thường nhỏ hơn nhiều so với con sam và đi một mình (sam luôn đi đôi).
Theo Cục An toàn thực phẩm, chất độc gây chết người có trong loài so biển là Tetrodotoxin - một chất cực độc giống độc tố của cá nóc. Những vụ ngộ độc thức ăn do Tetrodotoxin thường rất nặng. Độc tố này tác động lên thần kinh trung ương, gây tê liệt cơ thể, ngừng tuần hoàn, hô hấp, dẫn đến tử vong nhanh chóng. Điều cần chú ý là chất độc này không bị nhiệt phá hủy ở nhiệt độ cao nên dù đun sôi, phơi, sấy khô thì chất độc vẫn tồn tại, gây nguy hiểm cho sức khỏe con người.
Sau khi ăn phải so biển, chất Tetrodotoxin được hấp thu nhanh qua đường tiêu hóa trong khoảng 10 - 15 phút, đạt nồng độ cao nhất trong máu sau 20 phút và chỉ sau vài giờ các triệu chứng ngộ độc xuất hiện. Liều tử vong đối với người là 1 - 2 miligam. Nguyên nhân tử vong là liệt cơ hô hấp và hạ huyết áp. Như vậy, độc tố có trong con so biển và những loài cá nóc thường gây độc ở vùng biển nước ta là một.
Để đề phòng ngộ độc Tetrodotoxin từ so biển, Cục An toàn thực phẩm khuyến cáo: Người dân tuyệt đối không ăn so biển, bất kể là trứng hay thịt. Người dân cần phân biệt chính xác con so với con sam, phổ biến rộng rãi trong cộng đồng, tránh để xảy ra nhầm lẫn dẫn đến ngộ độc chết người…