Vào ngày này cách đây 410 năm, ngày 1/11/1604, lần đầu tiên vở kịch Othello của nhà viết kịch vĩ đại William Shakespeare được công diễn tại cung điện Watholl - London.
  
 
William Shakespeare là một trong những văn hào vĩ đại nhất của nhân loại. Từ lâu, sáng tác của Shakespeare đã vượt ra ngoài phạm vi của nước Anh, trở thành tài sản chung của thế giới, là gia tài quý báu nhất mà nghệ thuật kịch của quá khứ để lại cho chúng ta học tập, tiếp thu và phát triển. Sự xa cách về thời gian không làm bớt đi tính chất hiện đại.

Ông đã viết khoảng 40 vở kịch, trong đó kiệt tác Othello là vở kịch nổi tiếng nhất, thành công nhất.

Othello là vở bi kịch được William Shakespeare viết vào khoảng năm 1603, dựa theo cốt truyện ngắn của Italy có tên “Thuyền trưởng Marốc”. Tác phẩm xoay quanh bốn nhân vật trung tâm là Tướng Othello, nàng Desdemona xinh đẹp, Phó tướng Cassio và Hiệu úy Iago.

Othello là một vị tướng da đen có tài thao lược của nước Cộng hòa Vơnidơ. Chàng thường đến chơi nhà nguyên lão nghị viện Brabantio. Ở đây chàng làm quen với Desdemona, con gái của Brabantio. Cảm phục vì chiến công, nỗi gian truân và tâm hồn trung thực, cao thượng của Othello qua những câu chuyện chàng kể lại, Desdemona đem lòng yêu mến vị tướng da đen và hai người bí mật làm phép cưới.

Song, cuộc tình duyên của họ gặp không ít trở ngại. Iago, một viên Hiệu úy của Othello bất mãn vì không được đề cử lên chức Phó tướng đã xúi giục Roderigo, một gã si tình, lắm tiền, đang yêu thầm nhớ trộm Desdemona, đang đêm, đến báo cho Brabantio biết. Vị nguyên lão nghị viện vô cùng tức tối, sai gia nhân đốt đuốc đi tìm bắt Othello để đưa ra xử trước Hội đồng Nghị viện về tội đã dùng bùa phép quyến rũ Desdemona.


Trước Nghị viện, Desdemona gạt bỏ những lời buộc tội của cha đối với chồng mình. Nàng dũng cảm bảo vệ tình yêu và cuộc hôn nhân của mình. Cũng đêm đó, Nghị viện nhận được tin quân Thổ đem chiến thuyền tấn công đảo Síp, Othello được cử tới đảo Síp. Cùng đi với chàng có Desdemona, Phó tướng Cassio và Hiệu úy Iago. Emilia, vợ Iago được theo hầu Desdemona. Hạm đội Thổ bị bão tan tác. Othello truyền cho quân dân trong đảo mở tiệc ăn mừng và đồng thời mừng lễ thành hôn của mình.

Ngay đêm đó, Iago chuốc rượu cho Cassio say rồi khích bác khiến cho chàng đâm vị quan trấn thủ đảo Síp là Montano bị thương, gây cảnh rối ren trong đảo. Cassio bị cách chức Phó tướng. Lợi dụng việc này, Iago xui Cassio đến nhờ cậy Desdemona xin với Othello cho phục chức cũ.

Nhằm đúng lúc Cassio khẩn thiết nhờ cậy Desdemona, Iago dẫn Othello tới để chứng khiến. Từ đấy, bằng những thủ đoạn nham hiểm xảo quyệt, Iago gieo vào lòng Othello mối nghi ngờ người vợ đã tư thông với Cassio. Hắn đã làm cho Othello mất lòng tin vào con người và thổi bùng lên sự ghen tuông, căm phẫn. Hắn còn xui vợ là Emilia ăn cắp chiếc khăn thêu của Desdemona – vật kỷ niệm thiêng liêng của Othello tặng vợ.

Và Emilia, vô tình đã nhặt được chiếc khăn trao cho chồng. Iago vứt chiếc  khăn vào buồng Cassio và tìm cách để Othello nhìn thấy nó trong tay Cassio, Othello không còn nghi ngờ gì nữa. Chàng ra lệnh cho Iago giết Cassio còn chàng bóp cổ chết Desdemona. Nhưng Iago lại xui Roderigo đâm Cassio với ý định: Một trong hai người này chết đều có lợi cho hắn vì Cassio tài giỏi hơn hắn, vì Roderigo đã trao cho hắn nhiều vàng bạc để nhờ hắn tặng Desdemona nhưng hắn đã tiêu xài hết.

Cảnh chém giết huyên náo ở ngoài lâu đài khiến Emilia phải chạy vội về báo tin cho Othello. Và Emilia đã phát hiện ra Desdemona bị giết. Nàng kêu ầm lên cho mọi người biết. Trong những lời đối chất với Iago, Emilia thấy rõ sự thực đau đớn: Chiếc khăn thêu mà chồng nàng tha thiết đòi nàng phải lấy cho bằng được là nhằm phục vụ cho mưu đồ nham hiểm của y. Nàng tố cáo chồng trước mọi người và bị chồng đâm chết. Othello bừng tỉnh, đâm Iago bị thương, sau đó đau xót, hối hận, kể lại tâm trạng của mình rồi đâm cổ tự tử.

Vở bi kịch Othello lần đầu tiên được công diễn vào ngày 1-11-1604 tại cung điện Watholl - London. Sau đó, Othello liên tục được trình diễn ở các nhà hát lớn trên toàn thế giới. Vào giữa thế kỷ XIX, Othello đã trở thành một trong những vở kịch đầu tiên được dựng ở Ấn Độ, và là vở kịch đầu tiên của Anh được dịch sang tiếng Thổ.

Vào mỗi giai đoạn khác nhau thì cách đánh giá đối với vở kịch cũng khác nhau. Ở Mỹ, cựu Tổng thống John Adams đã coi vở kịch là một kiểu mẫu có tính thuyết phục về chuyện hôn nhân giữa người da trắng và người da đen. Ở Liên Xô, Othello được coi là lời kêu gọi sự đồng tình với phong trào giải phóng dân tộc ở các nước châu Phi…. Tuy có những cách đánh giá khác nhau, nhưng đề tài chủ đạo muôn thuở trong vở bi kịch Othello vẫn là tình yêu và sự ghen tuông.

410 năm đã qua kể từ lần công diễn đầu tiên, Othello vẫn được coi là một trong những vở kịch kinh điển của nghệ thuật sân khấu.    Không chỉ nổi tiếng trên sân khấu, vở Othello còn được nhiều nước như Mỹ, Liên Xô, Anh, Italy chuyển thể thành công thành phim.

Với hành động thống nhất, kịch tính cao, mâu thuẫn, xung đột và cách giải quyết hợp lý, sự kết hợp giữa cái thơ mộng với cái khủng khiếp, cái tầm thường với cái cao thượng đã làm cho Othello trở thành một tác phẩm kiểu mẫu, để lại ấn tượng sâu sắc trong tâm trí khán giả toàn thế giới.


Trung tâm Thông tin Tư liệu/TTXVN