Theo thông báo, dự án thủy điện XePian XeNamnoy là công trình trọng điểm về phát triển thủy điện của vùng Nam Lào, nằm trên sông Xenamnoy thuộc hai tỉnh Champasack và Attapeu (Lào).

Vị trí công trình cách dòng chính sông Mê Công ở Campuchia khoảng 200 km và cách biên giới Việt Nam khoảng 650 km. Công trình được khởi công xây dựng từ năm 2013 và hoàn thành đầu năm 2018, với tổng vốn đầu tư khoảng 1,2 tỷ USD; có tổng dung tích 1,1 tỷ m3, công suất lắp đặt là 410 MW.

Cảnh ngập lụt sau khi đập thủy điện ở tỉnh Attapeu, Lào bị vỡ ngày 24/7. Ảnh: THX/TTXVN

Sau khi hoàn thành được 90% khối lượng xây dựng, hồ chứa XePian XeNamnoy bắt đầu tích nước từ đầu năm 2018. Cho tới nay ước tính hồ đã tích được khoảng 500 triệu m3.

Khoảng 20 giờ ngày 23/7/2018, công trình đã bị vỡ đập phụ có tên là "Saddle dam D", có chiều cao 16 m, rộng 8 m; tổng chiều dài là 770 m, làm bằng đất đá hỗn hợp.

Trước khi xảy ra sự cố, mực nước tại trạm Stung Treng (cách công trình 200 km trên dòng chính sông Mê Công ở Campuchia) đo lúc 19 giờ ngày 23/7 là 9,0 m (tương ứng với lưu lượng là 35.700 m3); đến 7 giờ ngày 24/7 là 9,35 m, đến 7 giờ ngày 25/7 là 9,6 m (tương ứng với lưu lượng là 39.900 m3).

Như vậy, sau 36 giờ, mực nước tại trạm Stung Treng tăng thêm 0,6 m. Theo xu thế hiện tại, mực nước tại trạm Stung Treng tăng trung bình khoảng 20 – 30 cm/ngày. Như vậy, sự tác động của sự cố hồ chứa đến mực nước trạm Stung Treng hiện nay là không đáng kể.

Trong khoảng 4 - 5 ngày tới, lượng nước từ sự cố hồ chứa sẽ tác động đến dòng chảy đầu nguồn sông Cửu Long của nước ta. Mực nước tại đầu nguồn sông Cửu Long gia tăng thêm tối đa khoảng 5 – 10 cm. Theo tính toán, với sự gia tăng dòng chảy trên dòng chính và các dòng nhánh, cùng với lượng nước từ sự cố hồ chứa tại Lào, mực nước tại trạm Stung Treng tiếp tục lên, đến ngày 30/7 có khả năng lên mức 10,5 m.

Trong những ngày tới, mực nước đầu nguồn sông Cửu Long sẽ lên nhanh do lũ thượng nguồn về kết hợp với triều cường. Đến ngày 31/7, mực nước cao nhất trên sông Tiền tại trạm Tân Châu có khả năng lên mức 3,2 m (thấp hơn mức báo động 1 là 0,3 m); trên sông Hậu tại trạm Châu Đốc có khả năng lên mức 2,6 m (thấp hơn mức báo động 1 là 0,4 m). Do đó, theo nhận định ban đầu, sự cố vỡ đập thuỷ điện XePian XeNamnoy sẽ không gây tác động đáng kể tới đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam.

Ngay sau khi có thông tin vỡ đập, Ban Thư ký Uỷ hội sông Mê Công quốc tế đã thu thập thông tin liên quan đến sự cố và giao Trung tâm dự báo Lũ của Ban Thư ký Uỷ hội nghiên cứu đánh giá tác động về ảnh hưởng của vỡ đập và tìm hiểu nguyên nhân vỡ đập để giúp Chính phủ Lào. Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ tiếp tục cập nhật, theo dõi tình hình để thông tin đến cơ quan thông tấn báo chí về các diễn biến và tình hình khắc phục sự cố vỡ đập thủy điện XePian XeNamnoy.