Hoạt động phẫu thuật nhân đạo và can thiệp kịp thời của Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cùng các tổ chức thực hiện gần đây, đã mang lại cơ hội thiết yếu, thắp sáng tương lai cho nhiều trẻ em không may mắc dị tật bẩm sinh vùng mặt (sứt môi, hở hàm ếch...).

Các chương trình này đã góp phần giải quyết rào cản tài chính và kịp thời can thiệp trong "thời điểm vàng" của trẻ. Đảm bảo trẻ em được tiếp cận các dịch vụ hỗ trợ giáo dục hòa nhập và tư vấn tâm lý tại cộng đồng để vượt qua rào cản xã hội và mặc cảm, từ đó phát triển toàn diện cả về thể chất, trí tuệ và tinh thần, đảm bảo nguyên tắc không để trẻ em nào bị bỏ lại phía sau.

Tìm lại nụ cười- Thắp sang tương lai

Tuần lễ phẫu thuật đã diễn ra trong quý 3 năm 2025, tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, mang đến cơ hội được phẫu thuật miễn phí cho nhiều trẻ em mắc các dị tật vùng hàm mặt như sứt môi, hở hàm ếch... Toàn bộ kinh phí phẫu thuật, chi phí đi lại, ăn ở cho bệnh nhân và người nhà trong suốt thời gian điều trị đều được miễn phí.

Chị Lò Xuân Tuyên, dân tộc Thái, ôm cậu con trai 17 tháng tuổi sau hành trình 12 tiếng xuyên đêm từ xã Quỳnh Nhai (tỉnh Sơn La) lên bệnh viện. Từ khi lọt lòng, mỗi cữ bú của con là một lần chị nơm nớp lo sợ vì bé thường xuyên sặc sữa do hở vòm họng. Chưa một lần được can thiệp, chị đặt tất cả niềm tin vào chương trình lần này, với ước ao cháy bỏng được thấy con ăn uống khỏe mạnh như bao đứa trẻ bình thường.

Cũng chung một nỗi lòng, chị Hoàng Thị Nga mang con gái 8 tháng tuổi từ Sơn La xuống Hà Nội. Cô bé mắc chứng sụp mí bẩm sinh, 15 ngày đầu đời gần như không thể mở mắt. Gia đình đã đưa bé đi khám tại Bệnh viện Mắt Sơn La, nhưng nhận được câu trả lời rằng cháu còn quá nhỏ để can thiệp. Chuyến đi lần này là niềm hy vọng lớn nhất của cả hai người mẹ, mong một phép màu y học sẽ thắp lên ánh sáng và nụ cười cho tương lai của các con.

Một trường hợp đáng thương khác là bé N.T.M.T (9 tuổi, ở Lạng Giang, Bắc Ninh) được mẹ đưa đến khám, mang trên mình khuôn mặt gần như biến dạng hoàn toàn. Qua thăm khám được biết trẻ mắc bệnh lý di truyền u xơ thần kinh. Trớ trêu thay, cả hai mẹ con đều mắc căn bệnh này, trong đó người mẹ có biểu hiện toàn thân còn người con lại chịu đựng gánh nặng tập trung ở vùng mặt.

Theo bác sĩ, đây là một căn bệnh mạn tính, đi theo người bệnh suốt đời, với các phương pháp điều trị hiện nay chỉ mang tính chất "chữa đỡ". Các khối u về bản chất là lành tính nhưng phát triển dọc theo các dây thần kinh, khiến việc phẫu thuật để loại bỏ hoàn toàn là không thể. Phương pháp can thiệp chủ yếu là phẫu thuật cắt bỏ bớt các khối u khi chúng phát triển quá lớn, gây biến dạng hoặc chèn ép, nhằm giúp các em có một cuộc sống dễ dàng hơn.

Hành trình nhân ái bền bỉ

Thiếu tướng, Phó Giáo sư, Tiến sĩ, Thầy thuốc ưu tú Vũ Ngọc Lâm - Phó Giám đốc Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cho biết, chương trình phẫu thuật nhân đạo là hoạt động thường niên, thể hiện sự hợp tác bền chặt và không ngừng nghỉ giữa bệnh viện và Operation Smile trong suốt 25 năm qua. Chương trình lần này mang một ý nghĩa đặc biệt, không chỉ là hoạt động y tế nhân đạo mà còn góp phần kỷ niệm các sự kiện trọng đại của đất nước và thắt chặt thêm tình hữu nghị Việt Nam – Hàn Quốc.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Vũ Ngọc Lâm, đây là một trong những đợt phẫu thuật có quy mô lớn nhất từ trước đến nay với hơn 400 bệnh nhân đăng ký khám sàng lọc, tiến hành khám 200 bệnh nhi. Các bệnh nhân có chỉ định sẽ được phẫu thuật hoàn toàn miễn phí bằng những kỹ thuật y học tiên tiến và chất lượng cao nhất của bệnh viện.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Vũ Ngọc Lâm xúc động chia sẻ: "Chúng tôi mong muốn mang lại một cuộc sống bình thường và trả lại nụ cười, niềm hạnh phúc cho các bệnh nhi và gia đình. Qua 25 chương trình, chúng tôi tự hào đã phẫu thuật thành công cho hơn 4.000 bệnh nhân. Tất cả các ca phẫu thuật đều được thực hiện an toàn, mang lại hiệu quả điều trị tích cực, giúp bệnh nhân có một cuộc sống tốt đẹp hơn".

Đại tá, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Quang Đức - Giám đốc Trung tâm Phẫu thuật Sọ mặt và Tạo hình, cho biết, trong tuần lễ phẫu thuật chương trình sẽ phẫu thuật cho khoảng 100 bệnh nhi. Để đảm bảo chương trình đạt hiệu quả cao nhất, một đội ngũ gồm 20 phẫu thuật viên, 30 nhân viên y tế hỗ trợ và 20 tình nguyện viên đã được huy động. Tuy nhiên ông vẫn còn một nỗi trăn trở lớn rằng việc điều trị dị tật bẩm sinh ở Việt Nam vẫn chưa thực sự toàn diện. Ông nhấn mạnh: "Phẫu thuật chỉ là một khâu trong cả quá trình điều trị lâu dài. Để các cháu có thể hòa nhập hoàn toàn, sau phẫu thuật cần có sự kết nối để chỉnh nha, tập ngữ âm và phục hồi các chức năng ăn nhai, chức năng nói".

Đó cũng chính là thách thức lớn nhất. Nhiều trẻ dù phẫu thuật tạo hình thành công vẫn gặp khó khăn trong việc phục hồi chức năng do thiếu sự hỗ trợ dài hạn. Các chuyên gia ngữ âm trị liệu còn ít và chủ yếu tập trung ở thành phố lớn, trong khi phần lớn bệnh nhi lại đến từ các gia đình khó khăn ở vùng sâu, vùng xa.

"Thời điểm vàng" can thiệp cho trẻ

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Quang Đức nhấn mạnh tầm quan trọng của việc can thiệp phẫu thuật đúng thời điểm cho từng loại dị tật. "Nếu được tiến hành phẫu thuật đúng thời điểm, các cháu hoàn toàn có thể có được tiếng nói và cuộc sống gần như bình thường". Với dị tật khe hở môi: Thời điểm can thiệp tốt nhất là khi trẻ được 4-8 tháng tuổi. Với dị tật khe hở vòm miệng: Nên phẫu thuật vào khoảng 12 tháng tuổi, trước khi trẻ bắt đầu tập nói để tránh các lỗi phát âm sau này. Với các dị tật khác như u sắc tố, biến dạng vùng tai: Tuy không ảnh hưởng nhiều đến chức năng nhưng lại để lại dấu ấn tâm lý nặng nề. Do đó, cần được điều trị trước 6 tuổi, thời điểm các cháu bắt đầu đi học, để tránh mặc cảm, tự ti.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Quang Đức chia sẻ thêm, các dị tật bẩm sinh vùng hàm mặt hầu hết dễ nhận biết, cha mẹ nên chú ý quan sát để kịp thời phát hiện bất thường, đưa con đi khám, điều trị sớm để hành trình tìm lại nụ cười và tương lai của các con được trọn vẹn hơn.

Vượt lên trên những ca phẫu thuật tạo hình thành công, câu chuyện “Nụ cười trở lại” cho trẻ dị tật vùng mặt cần được tiếp tục bằng chính sách hỗ trợ dài hạn để đảm bảo chuỗi dịch vụ toàn diện và liên tục, từ phẫu thuật đến phục hồi chức năng ngôn ngữ tại cộng đồng. Đây không chỉ là trách nhiệm pháp lý mà còn là hành động nhân văn, nhằm kéo gần khoảng cách và thắp sáng tương lai, giúp mọi trẻ em khuyết tật được sống trọn vẹn và tự tin hòa nhập xã hội.