Kế hoạch 28 điểm của chính quyền Tổng thống Trump

Mỹ đã trình bày với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky toàn bộ 28 điểm trong kế hoạch nhằm kết thúc xung đột Nga – Ukraine. Bản kế hoạch vẫn chỉ là dự thảo và chưa đưa ra công khai.

Theo Poitico (Mỹ), kế hoạch này vốn sẽ thực hiện lời hứa trong chiến dịch tranh cử của Tổng thống Donald Trump về việc chấm dứt xung đột Nga - Ukraine, đồng thời là lời đề nghị toàn diện nhất của Mỹ đối với cả hai bên.

Trong một tuyên bố, Thư ký Báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt vạch rõ: “Như chính quyền Tổng thống Trump đã nhiều lần khẳng định, bất kỳ thỏa thuận nào cũng phải bảo đảm đầy đủ các cam kết an ninh và khả năng răn đe cho Ukraine, châu Âu và cả Nga, nhằm chấm dứt xung đột; đồng thời mở ra các cơ hội tài chính để Ukraine tái thiết và Nga tái hòa nhập vào nền kinh tế toàn cầu, qua đó mang lại lợi ích cho người dân ở cả hai quốc gia. Kế hoạch này được xây dựng dựa trên những thực tế của tình hình sau nhiều năm chiến sự tàn phá, nhằm tìm kiếm kịch bản ‘đôi bên cùng có lợi’ tối ưu, nơi mỗi bên thu được nhiều hơn những gì họ phải đánh đổi”.

Cũng trong ngày 20/11, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio tuyên bố các đề xuất giải quyết xung đột đang được xây dựng có tính đến lập trường của cả Nga và Ukraine. Ông cho rằng để đạt được hòa bình lâu dài, cả hai bên phải đưa ra những nhượng bộ khó khăn nhưng cần thiết. Ngoại trưởng Mỹ cho hay Washington sẽ tiếp tục xây dựng gói biện pháp dựa trên ý kiến đóng góp từ tất cả các bên tham gia quá trình đàm phán.

Kênh DW (Đức) đưa tin, cùng ngày 20/11, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky khẳng định Kiev “đã sẵn sàng cho một tiến trình làm việc minh bạch và trung thực”, đồng thời cam kết sẽ tham gia thảo luận các đề xuất hòa bình của Mỹ mà không làm gián đoạn nỗ lực ngoại giao đang diễn ra.
Nhà lãnh đạo Ukraine nêu bật: “Ukraine cần hòa bình, và chúng tôi sẽ làm mọi thứ để không ai trên thế giới có thể nói rằng chúng tôi đang phá vỡ con đường ngoại giao. Điều đó rất quan trọng”. Song ông Zelensky khẳng định Kiev sẽ không đưa ra bất kỳ tuyên bố vội vã nào.

Ông nói: “Nhiệm vụ số một của tất cả chúng ta… là thúc đẩy tiến trình ngoại giao mang tính xây dựng với Mỹ và mọi đối tác. Điều tối quan trọng là phải duy trì sự hỗ trợ ổn định cho quân đội và cho mọi chiến dịch phòng vệ, cũng như các cuộc tấn công tầm sâu đã được lên kế hoạch”.

Sau cuộc trao đổi với một phái đoàn cấp cao của Mỹ, ông Zelensky cho hay: “Phía Mỹ đã trình bày các điểm trong kế hoạch chấm dứt xung đột – tầm nhìn của họ. Và tôi đã nêu rõ những nguyên tắc cốt lõi của chúng tôi: một nền hòa bình thực sự, không thể bị phá vỡ bởi lần xâm lược thứ ba; nền hòa bình với những điều kiện tôn trọng độc lập của chúng tôi”.

Ngày 20/11, người phát ngôn Điện Kremlin - ông Dmitry Peskov tuyên bố Nga luôn sẵn sàng cho việc đạt được giải pháp hòa bình cho cuộc xung đột ở Ukraine vào bất cứ thời điểm nào, nhưng điều cốt lõi là cần phải loại bỏ nguyên nhân gốc rễ của cuộc xung đột.

Trang Axios là đơn vị truyền thông đầu tiên đưa tin về kế hoạch này. Axios dẫn các nguồn tin từ cả Nga và Mỹ tiết lộ hai bên đã bí mật phối hợp trong quá trình xây dựng kế hoạch 28 điểm nhằm hướng tới giải pháp cho cuộc xung đột giữa Moskva và Kiev. Bản đề xuất được đánh giá là lấy cảm hứng từ nỗ lực thành công của ông Trump trong thỏa thuận Gaza, xoay quanh 4 trụ cột chính gồm: thúc đẩy hòa bình ở Ukraine; bảo đảm an ninh; củng cố an ninh châu Âu; và định hình quan hệ tương lai giữa Mỹ với Nga và Ukraine.

Liệu đề xuất mới này của Tổng thống Trump có thể đặt dấu chấm hết cho chiến sự ở Ukraine? Giới phân tích không mấy tin tưởng vào viễn cảnh này. Chuyên gia Keir Giles tại viện nghiên cứu chính trị Chatham House (Anh), trong cuộc phỏng vấn với Al Jazeera đã lập luận: “Thỏa thuận này khó mà tiến triển – y hệt các thỏa thuận trước”. Theo ông, kế hoạch sẽ vấp phải phản đối từ phía Ukraine và các nước châu Âu, vốn chắc chắn muốn đàm phán lại nhiều điểm.

Căng thẳng ngoại giao giữa hai nền kinh tế lớn nhất châu Á

Chỉ ít tuần sau khi lên nắm quyền, tân Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi đã phải đối mặt với bài toán khó, liên quan đến căng thẳng ngoại giao leo thang giữa hai nền kinh tế lớn nhất châu Á.

Căng thẳng giữa Trung Quốc và Nhật Bản nảy sinh không lâu sau khi Thủ tướng Takaichi có cuộc gặp đầu tiên với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình hôm 31/10 bên lề Hội nghị cấp cao Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) diễn ra tại Hàn Quốc. Tại cuộc gặp, hai nhà lãnh đạo tái khẳng định chính sách thúc đẩy "quan hệ chiến lược cùng có lợi" cũng như "xây dựng quan hệ song phương ổn định".

Phát biểu của Thủ tướng Takaichi tại Quốc hội Nhật Bản hôm 7/11 liên quan đến Đài Loan (Trung Quốc) là nguyên nhân khiến Bắc Kinh tức giận. Ngày 19/11, hãng thông tấn Kyodo (Nhật Bản) đưa tin Trung Quốc đã thông báo với Nhật Bản về việc đình chỉ nhập khẩu hải sản từ nước này. Bên cạnh đó, Trung Quốc cũng cảnh báo công dân về du lịch tại Nhật Bản.

Đến ngày 21/11, Nhật Bản và Trung Quốc đã đưa ra thông điệp về lập trường của mỗi bên đối với quan hệ song phương.

Truyền thông Nhật Bản dẫn lời Thủ tướng Takaichi trả lời báo chí tại Văn phòng Thủ tướng nêu rõ chính sách của Nhật Bản về thúc đẩy mối quan hệ cùng có lợi, cũng như duy trì mối quan hệ mang tính xây dựng và ổn định với Trung Quốc " hoàn toàn không thay đổi".

Trong khi đó, cùng ngày, Tân Hoa xã đưa tin tại cuộc họp báo thường kỳ ở Bắc Kinh, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ninh (Mao Ning) cho rằng việc thúc đẩy quan hệ Nhật Bản – Trung Quốc mang tính ổn định và xây dựng cần tuân thủ các nguyên tắc và đồng thuận được xác định trong 4 văn kiện chính trị giữa hai nước, cũng như việc tôn trọng các cam kết chính trị.

Lực lượng quốc tế tại Gaza dần thành hình

Ngày 17/11, Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (HĐBA LHQ) đã thông qua một nghị quyết do Mỹ bảo trợ, ủng hộ kế hoạch 20 điểm của Tổng thống Donald Trump nhằm chấm dứt xung đột tại Gaza. Trong số các điều khoản, có nội dung ủng hộ việc thành lập và triển khai Lực lượng Ổn định Quốc tế (ISF) để đảm bảo an ninh và giám sát thỏa thuận ngừng bắn tại Gaza.

Theo Al Jazeera, về lý thuyết, ISF sẽ hợp tác với Israel và Ai Cập để "phi quân sự hóa" Dải Gaza và dự kiến đảm nhận vai trò huấn luyện lực lượng cảnh sát Palestine.

ISF được định hình là lực lượng đa quốc gia triển khai tới Gaza để hỗ trợ huấn luyện cảnh sát, bảo vệ biên giới, duy trì an ninh qua việc hỗ trợ phi quân sự hóa Gaza, bảo vệ dân thường và các hoạt động nhân đạo... Về cơ bản, lực lượng này sẽ tiếp quản nhiều trách nhiệm an ninh mà Hamas đã đảm nhiệm trong 19 năm qua. Kể từ năm 2006, Hamas đã phụ trách quản lý Dải Gaza, bao gồm cả việc quản lý các dịch vụ xã hội và an ninh.

Hiện vẫn chưa rõ những quốc gia nào sẽ đóng góp nhân lực cho ISF. Dù vậy, theo nghị quyết, ISF sẽ hợp tác với Israel và Ai Cập cùng lực lượng cảnh sát Palestine mới được đào tạo không trực thuộc Hamas hay Chính quyền Palestine (PA).

Bên cạnh đó, một cơ quan điều hành giai đoạn chuyển tiếp có tên là “Hội đồng Hòa bình” cũng sẽ được thành lập do Tổng thống Trump làm Chủ tịch trên danh nghĩa và có nhiệm kỳ tới cuối năm 2027.

Nghị quyết đồng thời đề cập đến khả năng thành lập một Nhà nước Palestine tương lai, trong đó nêu rõ một khi Chính quyền Palestine thực hiện các cải cách theo yêu cầu và việc tái thiết Gaza diễn ra thuận lợi, "các điều kiện cuối cùng có thể được đưa ra để mở đường cho quyền tự quyết của người dân Palestine và thành lập Nhà nước Palestine".

Hamas đã phản ứng gay gắt trước diễn biến này. Họ bác bỏ nghị quyết. Hamas đăng trên mạng xã hội Telegram nhận định rằng cuộc bỏ phiếu "áp đặt cơ chế giám hộ quốc tế lên Dải Gaza". Theo kế hoạch của Tổng thống Trump, Hamas sẽ không có vai trò gì ở Gaza và sẽ bị giải giáp, với các nhân sự của lực lượng này đối mặt hai lựa chọn: hoặc cam kết chung sống hòa bình hoặc được phép rời khỏi Gaza an toàn.

Hamas đã nhiều lần tuyên bố sẽ buông bỏ quyền lãnh đạo nhưng không sẵn sàng từ bỏ vũ khí.

Về phần mình, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu gần đây đã phát biểu tại Knesset (Quốc hội Israel) rằng xung đột "vẫn chưa kết thúc" và Hamas sẽ bị giải giáp.

COP30 khép lại

Tương lai của nhiên liệu hóa thạch tiếp tục là điểm nghẽn khiến các quốc gia chia rẽ tại Hội nghị lần thứ 30 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP30) ở Belem, miền Bắc Brazil.

Theo Al Jazeera, Brazil đã công bố dự thảo mới mà không đưa ra lộ trình loại bỏ nhiên liệu hóa thạch.
Hơn 30 quốc gia từ châu Phi, châu Âu, châu Á và Thái Bình Dương đã cùng ký một lá thư phản hồi, chỉ trích dự thảo và nhấn mạnh rằng họ "không thể ủng hộ kết quả chưa bao gồm lộ trình thực hiện quá trình chuyển đổi công bằng, có trật tự và bình đẳng" từ các nguồn năng lượng không tái tạo.

Diễn ra từ ngày 10-21/11, COP30 đặt mục tiêu củng cố nền tảng pháp lý quốc tế nhằm giảm phát thải khí nhà kính và nâng cao khả năng thích ứng trước biến đổi khí hậu. Mặc dù COP28 năm 2023 đạt thỏa thuận lịch sử về “chuyển dịch khỏi nhiên liệu hóa thạch" nhưng đến nay tiến độ triển khai hầu như vẫn “giậm chân tại chỗ".

Giống các kỳ COP trước, nhiều nước xuất khẩu dầu mỏ vẫn tiếp tục phản đối mạnh mẽ việc tăng cường nội dung ràng buộc về loại bỏ nhiên liệu hóa thạch.

Phát biểu trước báo giới ngày 20/11, Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres đánh giá hội nghị đã bước vào giai đoạn nước rút đồng thời kêu gọi các quốc gia “ngăn chặn thông tin sai lệch nhằm phá hoại tiến trình chuyển đổi”.

Ông bổ sung: “Những cộng đồng ở tiền tuyến cũng đang nhìn vào đây. Họ đang đếm từng ngôi nhà bị lũ cuốn, những vụ mùa mất trắng, kế sinh nhai tiêu tan. Họ không còn muốn nghe thêm bất kỳ lời bao biện nào”.