Israel và Iran đạt thỏa thuận ngừng bắn: Bước ngoặt cho Trung Đông?

Ngày 24/6, Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo Iran và Israel đã đạt thỏa thuận ngừng bắn, kết thúc cuộc xung đột kéo dài 12 ngày tại Trung Đông. Thỏa thuận được đánh giá là một bước ngoặt trong bối cảnh căng thẳng khu vực gia tăng, với vai trò trung gian nổi bật của Mỹ.

Theo thông báo từ Nhà Trắng, Iran ngay lập tức chấm dứt các cuộc tấn công, trong khi phía Israel chính thức tham gia lệnh ngừng bắn sau 12 giờ. Sau 24 giờ, hai bên xác nhận chấm dứt toàn bộ hành động quân sự, đưa cuộc xung đột kéo dài 12 ngày đến hồi kết.

Tuy nhiên, sau khi thỏa thuận có hiệu lực, một số vụ không kích nhỏ vẫn diễn ra. Tổng thống Trump thừa nhận có các vi phạm ban đầu nhưng nhấn mạnh rằng thỏa thuận vẫn đang được duy trì.

Ngay sau tuyên bố ngừng bắn, cả Iran và Israel đều khẳng định giành được thắng lợi. Hội đồng An ninh Quốc gia Tối cao Iran cho biết Tehran đã “buộc kẻ thù phải dừng chiến sự” và khẳng định nước này vẫn duy trì trạng thái sẵn sàng chiến đấu trong trường hợp bị khiêu khích. Trong khi đó, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tuyên bố đạt được “chiến thắng lịch sử” khi “loại bỏ được mối đe dọa tên lửa và hạt nhân” từ Iran.

Cộng đồng quốc tế nhìn chung hoan nghênh thỏa thuận ngừng bắn, song không ít ý kiến bày tỏ lo ngại về tính bền vững của nó. BBC dẫn lời các chuyên gia cho rằng lịch sử các lệnh ngừng bắn tại Trung Đông thường cho thấy tính chất tạm thời, thiếu nền tảng tin cậy giữa các bên.

Theo ông Ali Vaez, Giám đốc Dự án Iran thuộc Tổ chức Khủng hoảng Quốc tế, thỏa thuận này đã giúp hai bên tránh được nguy cơ trượt vào một cuộc chiến tranh quy mô lớn, vốn tiềm ẩn nhiều hệ lụy cho toàn khu vực. Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng còn nhiều câu hỏi chưa được giải đáp, như việc Iran có từ bỏ chương trình hạt nhân hay Israel có chấm dứt hoạt động tình báo và quân sự nhằm vào Iran. Ngoài ra, các điều khoản cụ thể của thỏa thuận chưa được công bố, làm dấy lên lo ngại về tính minh bạch và khả năng duy trì hòa bình lâu dài.

Mỹ - Trung ký thỏa thuận khung về thương mại

Ngày 26/6, Nhà Trắng thông báo Mỹ và Trung Quốc đã đạt được một “thỏa thuận khung” trong khuôn khổ đàm phán thương mại song phương, bắt đầu từ vòng đối thoại tại Geneva (Thụy Sĩ) hồi tháng 5. Đây được xem là nỗ lực mới nhất nhằm giảm căng thẳng thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Thông báo được đưa ra không lâu sau khi Tổng thống Trump bất ngờ tuyên bố hôm 25/6 rằng “chúng tôi đã ký thỏa thuận với Trung Quốc”. Tuy nhiên, ông Trump không công bố chi tiết cụ thể về nội dung thỏa thuận.

Theo giới chức Nhà Trắng, thỏa thuận khung là kết quả của chuỗi đàm phán cấp cao giữa các phái đoàn thương mại hai nước, bắt đầu tại Geneva và tiếp tục được nối dài trong các cuộc gặp tại London. Tại đây, hai bên nhất trí trên nguyên tắc về việc thiết lập một “cơ chế tham vấn thương mại” – nhằm giải quyết các khác biệt và tránh leo thang căng thẳng thuế quan.

Đại diện các bên cho biết thỏa thuận vẫn cần được đệ trình lên lãnh đạo hai nước để xem xét và phê duyệt chi tiết, trước khi có hiệu lực chính thức.

Một trong những động lực chính thúc đẩy các cuộc đàm phán là nguy cơ tái áp dụng các mức thuế nhập khẩu cao hơn mà chính quyền Mỹ từng cảnh báo trước đó. Cụ thể, các mức thuế đối ứng lên tới 125% đối với hàng hóa Trung Quốc có thể được khôi phục kể từ ngày 12/8 nếu không đạt được tiến triển đáng kể trong thương lượng.

Tuy nhiên, trong tuyên bố ngày 26/6, Nhà Trắng không nêu rõ liệu thỏa thuận khung hiện tại có đủ sức ngăn chặn việc tái áp thuế hay không. Điều này khiến các nhà quan sát thị trường và giới doanh nghiệp quốc tế tiếp tục theo dõi sát sao diễn biến từ hai phía.

Dù được xem là một bước tiến tích cực trong quan hệ thương mại Mỹ - Trung, thỏa thuận khung lần này vẫn chưa mang tính ràng buộc pháp lý. Giới chuyên gia nhận định cần chờ thêm các cam kết cụ thể về mở cửa thị trường, bảo vệ sở hữu trí tuệ, công bằng thương mại và cơ chế giám sát thực thi trước khi có thể coi đây là một bước đột phá thực sự.

Các nhà phân tích quốc tế cảnh báo rằng những bất đồng cốt lõi giữa hai nền kinh tế vẫn chưa được giải quyết, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược giữa Washington và Bắc Kinh ngày càng gay gắt.

NATO thông qua thỏa thuận lịch sử về tăng chi tiêu quốc phòng

Ngày 25/6, tại Hội nghị Thượng đỉnh Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) diễn ra tại Hà Lan, các nước thành viên đã đạt được một thỏa thuận mang tính bước ngoặt, nhằm tăng mạnh chi tiêu quốc phòng và củng cố năng lực phòng thủ tập thể trong bối cảnh môi trường an ninh toàn cầu ngày càng phức tạp.

Theo tuyên bố chung, NATO cam kết nâng mức chi tiêu quốc phòng toàn khối lên tới 5% GDP vào năm 2035, vượt xa mục tiêu hiện tại là 2% GDP. Trong đó, ít nhất 3,5% GDP mỗi năm sẽ được đầu tư vào các yêu cầu phòng thủ cốt lõi. Ngoài ra, 1,5% GDP sẽ được dành cho các khoản chi liên quan đến an ninh, bao gồm bảo vệ cơ sở hạ tầng trọng yếu và củng cố nền tảng công nghiệp quốc phòng của liên minh. Bên cạnh đó, NATO còn tái khẳng định nguyên tắc phòng thủ tập thể trọng yếu: “Một cuộc tấn công vào một thành viên là một cuộc tấn công vào toàn khối”.

Quyết định này dự báo sẽ định hình lại bức tranh quốc phòng của liên minh quân sự trong nhiều thập kỷ tới, đồng thời cho thấy NATO đang chủ động thích nghi với một môi trường an ninh ngày càng phức tạp, nhằm đảm bảo khả năng phòng thủ và răn đe hiệu quả trong tương lai.

Căng thẳng Thái Lan – Campuchia gia tăng, Thủ tướng Paetongtarn đối mặt áp lực trong nước

Trong tuần qua, căng thẳng biên giới giữa Thái Lan và Campuchia tiếp tục gia tăng sau nhiều sự cố và tranh chấp kéo dài, ảnh hưởng đến tình hình chính trị nội bộ Thái Lan.

Ngày 21/6, Thái Lan đã đóng cửa cửa khẩu Chong Sai Taku (tỉnh Buri Ram). Campuchia lập tức phản ứng bằng cách đóng cửa hai cửa khẩu đối diện tại các tỉnh Buri Ram và Si Sa Ket.

Đến ngày 24/6, Thái Lan tiếp tục đóng hầu hết các cửa khẩu biên giới với Campuchia, chỉ mở cho các trường hợp nhân đạo như học sinh và bệnh nhân được qua lại, sau khi Campuchia đình chỉ nhập khẩu xăng dầu từ Thái Lan, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến nguồn cung năng lượng của nước này.

Những căng thẳng trên bắt nguồn từ vụ đấu súng ngày 28/5 giữa binh sĩ hai nước ở khu vực biên giới, khiến một binh sĩ Campuchia thiệt mạng. Kể từ đó, Thái Lan hạn chế giờ mở cửa các cửa khẩu biên giới.

Ông Hun Sen, Chủ tịch Thượng viện Campuchia, nhiều lần kêu gọi Thái Lan khôi phục giờ mở cửa bình thường, được biết qua đoạn ghi âm cuộc điện đàm ngày 15/6 giữa ông và Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra. Đoạn ghi âm bị rò rỉ đã gây tranh cãi lớn, khiến Thủ tướng Paetongtarn phải công khai xin lỗi về những phát ngôn liên quan đến chỉ huy quân đội Thái Lan.

Áp lực chính trị trong nước tăng cao khi ngày 28/6, hàng nghìn người biểu tình tại Bangkok yêu cầu bà Paetongtarn từ chức, đánh dấu cuộc biểu tình lớn nhất kể từ khi bà nhậm chức năm 2023.

Theo tờ Bangkok Post, lực lượng chức năng Thái Lan đã triển khai hàng trăm camera giám sát, thiết bị bay không người lái, cùng các đơn vị an ninh để đảm bảo trật tự. Theo ước tính của Cục Cảnh sát Đô thị Bangkok, đến trưa ngày 28/6 có khoảng 1.000 người tham gia biểu tình, trong khi ban tổ chức dự báo số lượng có thể tăng gấp đôi trong ngày.

Cùng thời điểm, đảng Tự hào Thái Lan (Bhumjaithai) tuyên bố rút khỏi liên minh cầm quyền, làm tăng nguy cơ Thủ tướng Paetongtarn đối mặt với cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm tại Quốc hội. Một nhóm thượng nghị sĩ cũng đã gửi kiến nghị yêu cầu Tòa án Hiến pháp và Ủy ban Chống tham nhũng điều tra hành vi của bà liên quan đến đoạn ghi âm gây tranh cãi.

Về phía Campuchia, ngày 27/6, ông Hun Sen phát biểu trên truyền hình, trong đó đề cập đến tranh chấp biên giới và đưa ra nhiều ý kiến chỉ trích nhằm vào Chính phủ Thái Lan. Đáp lại, Bộ Ngoại giao Thái Lan gọi bài phát biểu này là “bất thường”, đồng thời khẳng định Thái Lan ưu tiên giải quyết tranh chấp song phương với Campuchia thông qua biện pháp ngoại giao.

Đến cuối tuần, căng thẳng vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, nhưng các kênh liên lạc giữa hai nước vẫn được duy trì nhằm tránh nguy cơ xung đột leo thang.