Thống kê của kết quả chính thức từ Điều tra Người khuyết tật Việt Nam năm 2023 (VDS 2023) do Tổng cục Thống kê công bố, tình hình người khuyết tật (NKT) và trẻ em khuyết tật (TEKT) tại Việt Nam được xác định là đối tượng ưu tiên của chính sách an sinh xã hội: Tỷ lệ NKT từ 2 tuổi trở lên trên phạm vi toàn quốc năm 2023 là 6,11% dân số, tương đương với hơn 6,1 triệu người. Trong đó, số lượng TEKT (dưới 16 tuổi) ước tính chiếm một phần quan trọng (khoảng 3-5% tổng số trẻ em) và đang có xu hướng tăng về số lượng tuyệt đối do cải thiện công tác phát hiện và chẩn đoán sớm.

Để mỗi trẻ khuyết tật đều có thể tiếp cận được với tri thức rất cần sự chung tay của cộng đồng và xã hội.

Bảo đảm mọi trẻ em khuyết tật được tiếp cận giáo dục

Việt Nam là quốc gia đầu tiên ở châu Á và thứ hai trên thế giới phê chuẩn Công ước quốc tế về quyền trẻ em vào năm 1989 và là thành viên thứ 118 ký Công ước quốc tế về Quyền của Người khuyết tật vào năm 2007. 

Trẻ em khuyết tật tại Việt Nam ngày càng được pháp luật bảo vệ, được sống, chăm sóc, chữa bệnh, phục hồi chức năng và hưởng các chính sách phúc lợi, giáo dục, dạy nghề và tạo việc làm. Vị trí, vai trò của người khuyết tật nói chung, trẻ em khuyết tật nói riêng tại Việt Nam đã có nhiều thay đổi. Luật pháp Việt Nam cũng tiến gần hơn với chuẩn mực quốc tế về quyền của trẻ em khuyết tật.

Chính phủ Việt Nam đã xây dựng một mạng lưới pháp lý và chính sách hỗ trợ trẻ em khuyết tật (TEKT) tương đối hoàn chỉnh và đồng bộ, mang tính toàn diện, bao phủ nhiều cấp độ pháp lý khác nhau, từ Hiến pháp đến các văn bản hướng dẫn chi tiết.

Hệ thống này được xây dựng vững chắc trên cơ sở các cam kết quốc tế, đặc biệt là Công ước Liên Hợp Quốc về Quyền trẻ em (CRC) và Công ước về Quyền của người khuyết tật (CRPD). Đây là nền tảng để nội luật hóa các quyền cơ bản của TEKT.

Thời gian qua, hàng loạt chính sách, đề án, chương trình đã được Đảng, Nhà nước ban hành, sửa đổi để xây dựng hành lang pháp lý, đảm bảo, thúc đẩy thực thi hiệu quả các quyền của trẻ em nói chung, trẻ em khuyết tật nói riêng. Sự ra đời của Luật Người khuyết tật năm 2010 đánh dấu bước ngoặt quan trọng về địa vị của trẻ em khuyết tật trong xã hội, thể hiện nỗ lực và quyết tâm của Đảng, Nhà nước ta trong việc hỗ trợ trẻ em khuyết tật hòa nhập với cộng đồng.

Hiến pháp Việt Nam năm 2013 có một chương quy định về quyền con người và các điều khoản cụ thể về quyền trẻ em, bao gồm trẻ em khuyết tật. Luật Trẻ em năm 2016 đã đưa ra một khung pháp lý nền tảng nhằm đảm bảo thực hiện đầy đủ quyền cho mọi trẻ em với các điều khoản phù hợp hơn với Công ước về Quyền trẻ em. Các chính sách trợ cấp xã hội, trợ giúp y tế, giáo dục, học nghề, giải quyết việc làm, hoạt động văn hóa, thể dục thể thao cũng được Đảng, Nhà nước ban hành để hỗ trợ trẻ em khuyết tật tiếp cận các dịch vụ bảo vệ, chăm sóc và giáo dục tại cộng đồng.

Thủ tướng Chính phủ cũng đã ban hành Quyết định số 1438/QĐ-TTg phê duyệt Đề án hỗ trợ trẻ em khuyết tật tiếp cận các dịch vụ bảo vệ, chăm sóc, giáo dục tại cộng đồng giai đoạn 2018 – 2025. Đề án đặt ra những mục tiêu cụ thể như: phấn đấu 90% trẻ em khuyết tật được tiếp cận với các dịch vụ bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em tại cộng đồng 90% các tỉnh, thành phốtriển khai thiết lập mạng lưới liên kết các dịch vụ bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em khuyết tật tại cộng đồng và thí điểm các mô hình dịch vụ hỗ trợ trẻ em khuyết tật…

Để triển khai các chính sách và đề án cho trẻ em khuyết tật, các bộ, ngành, địa phương và cơ quan hữu quan đã ban hành nhiều công văn, quyết định, kế hoạch hướng dẫn các địa phương, cơ sở và tổ chức thực thi chính sách; giải quyết những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện.
Theo số liệu thống kê, tính đến nay, cả nước có khoảng 6.1 triệu người khuyết tật, chiếm 6.11 % dân số từ 2 tuổi trở lên, trong đó ước tính có khoảng 484.600 trẻ em khuyết tật trong độ tuổi từ 2 đến 15 tuổi. Đa số các em bị khuyết tật đều trong các gia đình có hoàn cảnh khó khăn. Hầu hết trẻ khuyết tật dưới 15 tuổi, mang những khiếm khuyết về vận động, thính giác, ngôn ngữ, thị giác, trí tuệ… đều đến từ các hộ nghèo đa chiều, sống ở vùng nông thôn, vùng sâu vùng xa.

Những con số này cho thấy một thực tế rằng: việc tiếp cận tri thức là một ước mơ không dễ dàng đối với trẻ khuyết tật đặc biệt là trẻ khuyết tật ở vùng nông thôn, khó khăn. Việc đảm bảo tất cả trẻ em khuyết tật được tiếp cận giáo dục và hòa nhập xã hội là một mục tiêu không thể thiếu khi hướng tới sự phát triển bền vững. Dù đối mặt với những hạn chế về thể chất, các em vẫn luôn khao khát học hỏi, hòa mình vào cuộc sống và sống một cuộc đời trọn vẹn. Các em rất cần sự hỗ trợ từ xã hội để có thể tiếp cận các dịch vụ thiết yếu, giúp vượt qua rào cản khuyết tật, tự do khám phá và hòa nhập với cộng đồng.

Nhiều hoạt động thiết thực góp phần đưa trẻ em khuyết tật đến trường

Chủ tịch Quỹ Vì trẻ em Khuyết tật Việt Nam Dương Thị Bích Diệp cho biết, với trẻ khuyết tật, cơ hội được tiếp cận với tri thức, được đi học còn đáng giá và quan trọng hơn gấp ngàn gấp vạn lần vì đó chính là cánh cửa duy nhất để các em bắt đầu hòa nhập với cuộc sống, để ước mơ và thực hiện ước mơ, để khẳng định bản thân và được cống hiến.

Những năm qua, Quỹ vì Trẻ em khuyết tật Việt Nam đã phối hợp với các địa phương, đơn vị tổ chức nhiều hoạt động thiết thực, với mong muốn hỗ trợ, giúp đỡ các trẻ khuyết tật đều được đến trường. Tiêu biểu là Quỹ vì Trẻ em khuyết tật Việt Nam và  Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh Bộ Ngoại giao phối hợp với Hội Cứu trợ trẻ em tàn tật Việt Nam, Cổng thông tin điện tử nhân đạo quốc gia 1400 phát động Chương trình “Tiếp sức trẻ khuyết tật đến trường”.

Qua 2 năm thực hiện, chương trình này nhằm vận động nguồn lực từ các cơ quan, tổ chức, nhân dân cả nước cùng chung tay ủng hộ, gây quỹ tặng  quà cho trẻ khuyết tật có hoàn cảnh khó khăn, có khả năng và mong muốn đi học thuộc các tỉnh biên giới vùng cao hiện thực hóa ước mơ được đi học  

Chỉ sau hai tháng huy động chương trình đã gây quỹ thành công hơn 2,19 tỷ đồng từ cộng đồng, thông qua 30.000 lượt nhắn tin ủng hộ qua cổng thông tin nhân đạo Quốc Gia 1400 và hơn 15.000 lượt chuyển khoản trực tiếp vào tài khoản Quỹ. Đã có 1.002 suất học bổng được trao cho các học sinh khuyết tật tại các tỉnh biên giới vùng cao.

Năm 2025, Chương trình đặt mục tiêu trao 1.200 suất học bổng cho học sinh khuyết tật có hoàn cảnh khó khăn tại 12 tỉnh,  mỗi suất học bổng trị giá 4.000.000 đồng, giúp các em đảm bảo chi phí học tập và sinh hoạt trong suốt một năm học.

Được biết, đây là chương trình định kỳ hàng năm và hỗ trợ xuyên suốt, lâu dài cho các em khuyết tật là đối tượng thụ hưởng của chương trình từ lúc đi học cho tới lúc chuẩn bị học nghề và tự lực làm kinh tế nuôi bản thân trong tương lai. Trẻ thuộc đối tượng hỗ trợ của chương trình là các trẻ khuyết tật trong độ tuổi đi học, có khả năng và mong muốn đi học, có giấy chứng nhận hộ nghèo/cận nghèo của địa phương nơi trẻ sinh sống hoặc xác nhận của trường nơi trẻ đang học tập.  
 

Ngoài ra, chương trình cũng nỗ lực để xây dựng một hệ thống dữ liệu đầy đủ số hóa các thông tin của trẻ khuyết tật toàn quốc nói chung, trẻ khuyết tật thụ hưởng chương trình nói riêng nhằm xây dựng phương án hỗ trợ tốt nhất cho hành trình tiếp cận tri thức của các em.

Mới đây nhất, Quỹ Vì trẻ em khuyết tật Việt Nam đã phát động chương trình thiện nguyện “ÁO ẤM 2025 – TRỌN VẸN YÊU THƯƠNG”, nhằm mang đến một mùa đông ấm áp và đầy tình yêu thương cho trẻ em khuyết tật và học sinh có hoàn cảnh khó khăn. Chương trình diễn ra từ ngày 1/11 đến 20/11/2025, hướng tới mục tiêu 1.000 chiếc áo ấm dành tặng các em nhỏ tại Hà Tĩnh và Quảng Trị.
Chương trình kêu gọi sự chung tay của cộng đồng thông qua hình thức quyên góp tiền mặt hoặc hiện vật (áo ấm, mũ, khăn len, giày dép, đồ dùng mùa đông còn mới/chưa qua sử dụng).  Quỹ đặt mục tiêu huy động 1.000 chiếc áo ấm tương đương 200.000.000 đồng, để kịp thời gửi đến trẻ em khuyết tật, học sinh nghèo vùng sâu vùng xa.   

Trong tháng 11/2025, Quỹ Vì trẻ em khuyết tật Việt Nam đã trao tặng 410 áo ấm cho các em học sinh của Trường Phổ thông Dân tộc bán trú Tiểu học và Trung học cơ sở  Ba Tầng, Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị).

Theo thống kê của Hội bảo trợ người khuyết tật và trẻ mồ côi Việt Nam, từ năm 2020 đến tháng 5/2025, toàn Hội đã trao tặng 95.891 suất học bổng ngắn hạn, trị giá 107,85 tỷ đồng; trao tặng gần 500.000 bộ đồ dùng, dụng cụ học tập, sách vở…. trị giá 30,7 tỷ đồng. Đặc biệt, Hội đã trao tặng gần 1.000 máy tính và di động thông minh cho học sinh khuyết tật, mồ côi, đáp ứng chương trình chuyển đổi số quốc gia…

Từ những hoạt động thiết thực đó đã góp phần giúp đỡ, hỗ trợ thêm nhiều trẻ khuyết tật có cơ hội đến trường, đến với tri thức để có cuộc sống tốt đẹp hơn.