Theo mạng tin châu Âu Euractiv.com ngày 12/9, trong bối cảnh chính trường Pháp chìm trong bất ổn, với việc Thủ tướng François Bayrou vừa từ chức sau khi thất bại trong cuộc bỏ phiếu tín nhiệm và ông Sébastien Lecornu, nguyên Bộ trưởng Quân đội Pháp, lên thay, nhiều lời cảnh báo bi quan đã được đưa ra. Ông Bayrou từng cảnh báo về "mối nguy hiểm tức thời" do nợ công quá mức, trong khi Bộ trưởng Tài chính Eric Lombard thậm chí còn nhắc đến khả năng phải cầu cứu Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF). Chi phí vay của chính phủ Pháp cũng tăng cao hơn cả Hy Lạp, làm dấy lên những lo ngại về một cuộc khủng hoảng tài chính tồi tệ hơn cả cuộc khủng hoảng của Athens năm 2009.

Tuy nhiên, giữa những lời cảnh báo mang tính bi quan đó, các nhà phân tích lại đưa ra một góc nhìn trấn an hơn. Họ khẳng định rằng, mặc dù Pháp đang đối mặt với một cuộc khủng hoảng chính trị sâu sắc, nhưng những rủi ro tài chính sắp xảy ra đã bị phóng đại quá mức. Thực tế, đây là một cuộc khủng hoảng chính trị, chứ chưa phải là một cuộc khủng hoảng kinh tế.

Sự thật về rủi ro tài chính và những lời cảnh báo được "phóng đại"

Theo ông Nicolas Véron, thành viên cấp cao tại Bruegel và Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, tuyên bố của Bộ trưởng Lombard về việc Paris có thể sớm cần đến sự can thiệp của IMF là "hoàn toàn vô lý". Ông Véron chỉ ra rằng nếu một nền kinh tế lớn thứ hai của EU thực sự cần gói cứu trợ, thì Cơ chế Ổn định châu Âu (ESM), chứ không phải IMF, mới là bên sẽ ra tay.

Cũng theo các chuyên gia, sự thay đổi trong lợi suất trái phiếu giữa Pháp và Hy Lạp chủ yếu là do sự cải thiện mạnh mẽ niềm tin của thị trường vào Hy Lạp, chứ không phải do thái độ của các nhà đầu tư đối với Pháp xấu đi. Thêm vào đó, lợi suất trái phiếu chính phủ Pháp kỳ hạn 10 năm ở mức 3,41% vẫn thấp hơn so với mức 3,50% mà Italy đang áp dụng, một quốc gia hiện không gặp rủi ro tài chính cấp bách nào. Điều này cho thấy thị trường vẫn đang đánh giá Pháp ở một vị thế vững chắc hơn nhiều so với những gì các chính trị gia nước này mô tả.

Mặc dù không phải là một cuộc khủng hoảng tài chính cấp bách, các nhà phân tích vẫn cảnh báo về những rủi ro tiềm tàng trong dài hạn. Cuộc khủng hoảng chính trị khó giải quyết của Pháp có nguy cơ làm giảm đầu tư và tăng trưởng. Quốc hội Pháp hiện đang bị chia rẽ thành ba phe: cực tả, trung dung và cực hữu, với sự đối đầu sâu sắc. Các cuộc khảo sát cho thấy không có phe phái nào có khả năng giành được đa số trong trường hợp Tổng thống Emmanuel Macron quyết định kêu gọi một cuộc bầu cử mới.

Charlotte de Montpellier, nhà kinh tế cấp cao tại ING Research, nhận định rằng sự bất ổn chính trị này sẽ "gây ảnh hưởng nặng nề" đến nền kinh tế "vốn đã yếu" của Pháp. Theo IMF, GDP của Pháp chỉ tăng trưởng 0,6% trong năm nay, chưa bằng một nửa mức tăng trưởng dự báo 1,4% của các nền kinh tế tiên tiến trên thế giới. Tốc độ tăng trưởng của Pháp cũng được dự đoán sẽ tiếp tục thấp hơn mức tăng trưởng của khu vực đồng euro cho đến năm 2027, khi căng thẳng thương mại toàn cầu và bất ổn địa chính trị gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho các ngành sản xuất và dịch vụ của nước này.

Thách thức nợ công

Tình trạng bất ổn chính trị còn khiến việc kiểm soát mức thâm hụt và nợ của Pháp trở nên khó khăn hơn. Theo dự báo mới nhất của Ủy ban châu Âu, Pháp dự kiến thâm hụt ngân sách 5,6% GDP hàng năm trong năm nay, gần gấp đôi mức trần chính thức 3% của khối. Tỷ lệ nợ công trên GDP của Pháp là 114,1% cũng gần gấp đôi ngưỡng 60% của khối.

Bà Maria Demertzis, người đứng đầu Trung tâm Chiến lược Kinh tế và Tài chính tại "The Conference Board Europe", đặt câu hỏi về tính bền vững của con đường nợ công này. Bà nhấn mạnh rằng một lộ trình đáng tin cậy cả về kinh tế lẫn chính trị là cần thiết. "Kinh tế sẽ đưa con đường đến đó, nhưng chính trị sẽ duy trì lộ trình đó", bà Demertzis nói, đồng thời lưu ý rằng nếu cứ để cuộc khủng hoảng chính trị này xảy ra mỗi năm rưỡi, đây không phải là vấn đề dễ giải quyết.

Tuy nhiên, trong khó khăn vẫn có tia hy vọng. Một số nhà phân tích cho rằng cuộc khủng hoảng chính trị này có thể mang lại một điểm tích cực. Lần đầu tiên sau hơn hai thập kỷ, vấn đề nợ công và thâm hụt cao của Pháp đang trở thành chủ đề thảo luận chính trị nghiêm túc. Chuyên gia Véron cho rằng việc tình hình tài chính trở thành tâm điểm của cuộc thảo luận quốc gia hiện nay là "một điều tốt, chứ không phải xấu".

Ngoài ra, tình hình hiện tại còn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc Pháp phải tự giải quyết vấn đề của mình. Bà Demertzis lưu ý rằng các tổ chức tài chính của EU, đặc biệt là ESM và Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB), được cho là thiếu sức mạnh để cứu vãn một nền kinh tế có quy mô lên tới 3 nghìn tỷ euro như Pháp. Vấn đề này càng tạo động lực để Pháp phải sắp xếp lại hệ thống tài chính của mình một cách nghiêm túc.

Tóm lại, mặc dù chưa phải là một cuộc khủng hoảng tài chính cấp bách, tình hình bất ổn chính trị của Pháp đang bào mòn nền kinh tế từ bên trong và tạo ra những rủi ro nghiêm trọng trong dài hạn. Cuộc khủng hoảng này là lời cảnh tỉnh cần thiết, buộc Paris phải đối diện với thực tế về tài chính và tìm kiếm một sự đồng thuận chính trị để có thể đưa đất nước đi đúng hướng.