Diễn ra trong giai đoạn “về đích” của lộ trình thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2015 và cả nhiệm kỳ 5 năm 2011 – 2015, Kỳ họp thứ 9, Quốc hội Khóa XIII có mục tiêu hàng đầu là “gút” lại những giải pháp cấp bách, tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy hoàn thành các mục tiêu, chỉ tiêu mà Kế hoạch đã đề ra.

Một tháng làm việc của Quốc hội đầy sôi động với những phiên thảo luận “nóng nghị trường” mà dư âm của nó lan tỏa sâu rộng trong đời sống xã hội, đã mang lại cho cử tri niềm tin về một giai đoạn phát triển mới của đất nước.


Thượng tôn Hiến pháp, bảo vệ quyền con người

Hơn 30 ngày họp có lẻ, xuyên suốt hai tháng cao điểm của đợt nắng nóng kỷ lục lên đến 40 độ C, cao nhất trong suốt hàng chục năm qua ở Thủ đô, làm việc ở hội trường, thảo luận ở tổ, họp tại Đoàn, thời gian làm việc của gần 500 vị đại biểu Quốc hội “giăng kín” với một khối lượng công việc đồ sộ cần phải hoàn thành.

Bởi vậy, tại kỳ họp này, 11 dự án luật đã được các đại biểu Quốc hội bấm nút thông qua sau quá trình bàn thảo, tranh luận, xới đi, xới lại đến từng chi tiết nhỏ. 15 dự án luật khác cũng đã được các đại biểu Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp.

Nhắc đến công tác xây dựng pháp luật nhằm tiếp tục cụ thể hóa Hiến pháp 2013 tại kỳ họp lần này, đáng chú ý có 2 đạo luật về tổ chức hết sức hệ trọng, quy định tổ chức, bộ máy, phương thức hoạt động của cả hệ thống cơ quan Nhà nước từ Trung ương đến địa phương vừa được thông qua, đó là Luật tổ chức Chính phủ (sửa đổi) và Luật tổ chức chính quyền địa phương.

Luật tổ chức Chính phủ (sửa đổi) ấn định một cơ cấu tổ chức mới của Chính phủ với những quyền hạn bổ sung cho Thủ tướng, vai trò, trách nhiệm của các thành viên Chính phủ và quy định cứng cả số lượng cấp phó của người đứng đầu bộ, cơ quan ngang bộ, các cơ quan thuộc Chính phủ.

Đó là ở trung ương còn tại địa phương, Luật tổ chức chính quyền địa phương với quá trình soạn thảo, thảo luận công phu qua vài kỳ họp có hiệu lực ngay sau kỳ họp này được kỳ vọng sẽ khắc phục những tồn tại trong việc phân định thẩm quyền giữa các cơ quan trung ương với địa phương và giữa các cấp chính quyền địa phương.

Đáng chú ý, đạo luật này cũng “chốt” lại những ý kiến nhiều chiều về mô hình, nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng nhân dân – cơ quan dân cử tại địa phương.

Một nội dung xây dựng pháp luật khác cũng “hun nóng” diễn đàn Quốc hội kỳ này là “quyền im lặng” và “quy định bắt buộc ghi âm, ghi hình trong quá trình lấy lời khai” - hai tư tưởng rất mới, rất tiến bộ liên quan mật thiết đến quyền con người và đảm bảo quyền con người trong Hiến pháp khi Quốc hội bàn về sửa đổi Bộ luật Tố tụng hình sự.

Việc Quốc hội bàn thảo về nội dung này trùng với thời điểm Ủy ban thường vụ Quốc hội hoàn tất bản báo cáo giám sát chuyên đề “Tình hình oan, sai trong việc áp dụng pháp luật về hình sự, tố tụng hình sự và việc bồi thường thiệt hại cho người bị oan trong hoạt động tố tụng hình sự theo quy định của pháp luật” cho thấy tính hợp lý trong việc thiết kế chương trình kỳ họp.

Đại biểu và cử tri có cơ sở để nhìn thấu những điểm mấu chốt và nhu cầu tất yếu phải khắc phục các tồn tại, đổi mới chính sách hình sự, qua đó hạn chế đến mức thấp nhất tình trạng oan, sai; đồng thời quy định trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho người bị oan theo đúng định hướng cải cách nền tư pháp mà Đảng đã đề ra.

Mặc dù còn nhiều ý kiến chưa đồng nhất, nhưng những tư tưởng cải cách mang tính đột phá này đều nhận được sự quan tâm, ủng hộ mạnh mẽ của cả giới học giả, trí thức và người dân trước những đóng góp tâm huyết cũng như quyết tâm đổi mới trong tư duy và quy trình làm luật của Quốc hội, đặc biệt là tinh thần thượng tôn Hiến pháp, cụ thể hóa tính ưu việt của bản Hiến pháp, bảo vệ một cách tốt hơn nữa quyền con người, quyền công dân.

Quyết tâm bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo

Trùng với thời điểm này một năm trước, cử tri và đồng bào cả nước không thể quên những tuyên bố mạnh mẽ của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng và nhiều đại biểu Quốc hội dõng dạc giữa nghị trường: “Tình hình biển Đông đang diễn biến phức tạp khó lường, hòa bình và an ninh đang bị đe dọa”, lên án việc Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương - 981 trên vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam.

Tại Kỳ họp này, những ý kiến gửi tới Quốc hội của cử tri và nhân dân bày tỏ lo lắng, bất bình trước việc Trung Quốc tăng cường các hoạt động cải tạo, bồi đắp, xây dựng các công trình tại hai quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa, vi phạm Công ước Liên hợp quốc về Luật biển năm 1982, vi phạm nghiêm trọng chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam và vi phạm Tuyên bố về ứng xử giữa các nước ASEAN và Trung Quốc (DOC).

Cử tri và nhân dân mong muốn Đảng, Nhà nước tiếp tục thực hiện các chủ trương, giải pháp hiệu quả để bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo và thềm lục địa thiêng liêng của Tổ quốc.

Cử tri và nhân dân cả nước cũng cảm thấy thỏa lòng khi lắng nghe những phát biểu, đề xuất đầy tinh thần trách nhiệm với Tổ quốc, với nhân dân của các đại biểu Quốc hội khi bày tỏ quan ngại về tình hình Biển Đông.

Tại diễn dàn Quốc hội, trước cử tri và đồng bào cả nước, có những ý kiến thẳng thắn: “Hành động cải tạo các bãi đá ngầm không thuộc về quyền chủ quyền của Trung Quốc, nghiêm trọng hơn là việc đem vũ khí hạng nặng ra các bãi đá này là hành động đi xâm chiếm, cả thế giới cần phải lên án kịch liệt hành động này và yêu cầu Trung Quốc phải có lòng tự trọng của một chính quyền nước lớn, phải biết xấu hổ khi đi xâm chiếm chủ quyền của các nước khác trong một kỷ nguyên hiện đại”.

Cả trên góc nhìn đạo đức xã hội, một đại biểu Quốc hội là nhà tu hành, phê phán việc Trung Quốc đẩy mạnh việc xây dựng bồi đắp các đảo nhân tạo trên quần đảo Trường Sa của Việt Nam là bước leo thang hết sức nguy hiểm và nghiêm trọng, là một hình thức vi phạm tiếp theo của Trung Quốc đối với chủ quyền của Việt Nam. Điều này là hoàn toàn trái ngược với tinh thần lấy nhân nghĩa làm gốc của Nho giáo.

Thảo luận về tình hình đất nước, dù ở các phiên họp tổ, hay trên hội trường, các đại biểu Quốc hội cũng đã thể hiện sự lên án mạnh mẽ hành vi đe dọa hòa bình trên Biển Đông; kêu gọi tinh thần đoàn kết toàn dân tộc, lấy “nền tảng lòng dân” làm nguồn sức mạnh, kiên quyết bảo vệ hòa bình, bảo vệ chủ quyền Tổ quốc. Đó cũng là tiếng nói, nguyện vọng, là tấm lòng của hàng triệu cử tri và nhân dân cả nước.

Căn cơ hơn, có đại biểu kiến nghị Quốc hội, Chính phủ có kế sách lâu dài cả về ngoại giao, quân sự và tài chính; dự báo, lên kịch bản để chủ động ứng phó với mọi tình huống, vừa đảm bảo giữ vững an ninh, quốc phòng của đất nước, vừa tạo điều kiện cho ngư dân ra khơi đánh bắt hải sản và bảo vệ chủ quyền quốc gia, phát triển kinh tế biển.

Thúc đẩy tăng trưởng, đảm bảo an sinh xã hội

Chú trọng công tác thông tin, tuyên truyền, với quan điểm “làm mới” một cách linh hoạt mọi hoạt động, đưa Quốc hội, các Kỳ họp của Quốc hội ngày càng gần hơn với người dân, trong số 9 buổi phát thanh - truyền hình trực tiếp tại Kỳ họp này, hầu hết được Ban Thư ký kỳ họp phân bổ cho những nội dung bàn thảo về tình hình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước để cử tri và nhân dân theo dõi, đánh giá.

Ghi nhận những tín hiệu vui từ kết quả phát triển kinh tế - xã hội ban đầu với 13/14 chỉ tiêu đạt và vượt mục tiêu đề ra năm 2014, những ý kiến phát biểu tại nghị trường cũng như ý kiến của cử tri đều bày tỏ niềm tin mạnh mẽ vào sự lãnh đạo của Đảng, công tác quản lý, điều hành của Nhà nước.

Lật xới từng góc nhỏ của bức tranh kinh tế toàn cảnh, phân tích từng con số thống kê, các đại biểu của nhân dân “bắt mạch” những điểm “gợn” lên trong vòng quay của sự phát triển, để hiến kế cho Quốc hội, Chính phủ, thống nhất những nhiệm vụ, giải pháp 6 tháng còn lại, thúc đẩy nền kinh tế phát triển nhanh, bền vững giai đoạn tiếp theo.

Xác định chủ trương đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Long Thành là Dự án quan trọng, có ý nghĩa to lớn đối với sự phát triển kinh tế-xã hội của đất nước, Quốc hội tiếp tục dành thời gian thỏa đáng thảo luận về Dự án này.

Ghi nhận sự chuẩn bị kỹ lưỡng, công phu và nghiêm túc tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội của Chính phủ, các cơ quan có trách nhiệm, khẳng định sự cần thiết, tính đúng đắn của dự án, sau xem xét, Quốc hội thông qua Nghị quyết về chủ trương đầu tư dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành.

Tán thành về mặt chủ trương, song Quốc hội yêu cầu việc xây dựng Dự án Cảng Hàng không quốc tế Long Thành phải có phương án cụ thể và chỉ đạo tổ chức thực hiện công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải quyết việc làm cho người dân có đất thu hồi.

Quốc hội cũng giao Chính phủ chỉ đạo triển khai thu hồi đất một lần cho toàn bộ Dự án (5.000 ha); có giải pháp để quản lý và sử dụng hiệu quả đất chưa sử dụng của Dự án. Quốc hội đề nghị Chính phủ cần tính toán kỹ hiệu quả đầu tư, phân kỳ đầu tư, bảo đảm khả thi và phù hợp với tình hình phát triển của ngành hàng không Việt Nam, khả năng huy động nguồn lực cho đầu tư phát triển của đất nước.

Quốc hội cũng yêu cầu triển khai Dự án phải bảo đảm tiến độ, hiệu quả kinh tế - xã hội, có đánh giá tác động môi trường và giải pháp bảo vệ môi trường; huy động và cân đối nguồn đầu tư theo quy định của pháp luật; không gây tác động xấu đến nợ công.

Ý thức được một bộ phận người dân còn gặp nhiều khó khăn trong đời sống, Quốc hội đã thông qua nghị quyết về việc thực hiện chính sách hưởng bảo hiểm xã hội một lần đối với người lao động – một nội dung được rất nhiều cử tri và đại biểu quan tâm từ trước kỳ họp.

Với việc ban hành Nghị quyết này, Quốc hội đồng ý cho người lao động được bảo lưu thời gian đóng bảo hiểm xã hội để đủ điều kiện hưởng lương hưu nhằm đảm bảo cuộc sống khi hết tuổi lao động theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội (năm 2014).

Không chỉ có vậy, yêu cầu của Quốc hội với Chính phủ còn là bảo đảm cho người lao động được bảo lưu thời gian đóng bảo hiểm xã hội hoặc được nhận bảo hiểm xã hội một lần; công khai, minh bạch thông tin về việc đóng, hưởng bảo hiểm xã hội cho người lao động, người sử dụng lao động; tăng cường thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về bảo hiểm xã hội.

Trong mỗi kỳ họp Quốc hội, cử tri và nhân dân cả nước rất quan tâm đến các phiên chất vấn các thành viên Chính phủ. Đây là hoạt động giám sát của Quốc hội có ý nghĩa rất lớn và thể hiện rõ nét nhất những đổi mới liên tục trong hoạt động của Quốc hội tại các kỳ họp gần đây.

Bằng việc đặt trọng tâm vào các chủ đề công nghiệp, thương mại; nông nghiệp, nông thôn; giáo dục đào tạo; khoa học công nghệ, các nội dung chất vấn tại Kỳ họp thứ 9 đã đề cập tới những vấn đề bức xúc nổi lên trong đời sống. Đây cũng là những vấn đề mang tính chiến lược, lâu dài, được đồng bào, cử tri cả nước và Quốc hội quan tâm.

Với không khí dân chủ, thẳng thắn, xây dựng, các phiên chất vấn và trả lời chất vấn đáp ứng sự mong đợi và nhận được sự ủng hộ của đồng bào, cử tri cả nước.

Với những đổi mới kịp thời, phù hợp, tạo dựng nên những cuộc đối thoại đầy ý nghĩa, thiết thực và hiệu quả tức thì, đây cũng là kỳ chất vấn hết sức thành công trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIII, với tầm cao mới, tạo ấn tượng và sự lan tỏa trong cử tri cả nước.

Quang Vũ (TTXVN)