Khu vực quân Ramen thuộc tỉnh Moskva là nơi tập trung khá nhiều người Việt trồng trọt, làm nông nghiệp. Những người Việt trồng rau nơi đây hầu hết đều có hoàn cảnh khó khăn, có người không đủ giấy tờ hợp pháp và là các lao động phổ thông.

Mùa hè là thời gian thu hoạch của họ bởi 5 tháng hè (từ tháng 5 đến tháng 9) là thời điểm các loại rau quả phát triển tốt, thu hoạch đều đặn nên người Việt làm nghề này có thể tích lũy. Còn trong giai đoạn mùa đông, do giá thuê nhà kính trồng rau cao (khoảng 100.000 ruble/tháng – tương đương hơn 1.400 USD – cho một nóc nhà kính 1.000 m2) dẫn đến công trả cho người trồng rau thấp, chỉ đủ trang trải chi phí cho người Việt sống qua mùa đông.

Trao đổi với anh Nguyễn Văn Thành - quê Ninh Bình và làm nghề này được 6 năm, trong đó 2 năm đầu anh đi trồng rau thuê cho chủ người Nga - Thành cho biết nhóm của anh gồm 5 người, thuê 3 ha đất canh tác với giá 18.000 ruble/ha/tháng (257 USD/ha/tháng) để trồng hành, rau mùi, thì là, rau chua, mùng tơi tây…

Cũng như khoảng 10 nhóm người Việt khác làm nghề trồng rau ở làng Timonino, anh Thành tự ra chợ xây dựng mua gỗ cất một căn lán để nhóm ăn ở ngay tại đồng. Khi đêm xuống và thời tiết lạnh thì nhóm lò bằng củi để sưởi ấm, đung nước nóng để tắm rửa, “củi ở đây thì vô tư” anh Thành cho biết.

Theo lời kể của anh Thành, thu nhập ở đây được tính bằng số lượng rau, củ, quả thu hoạch được trên đồng. Ví dụ thời kỳ đi làm thuê cho chủ người Nga, anh được chủ trả 10 ruble cho mỗi kg hành thu hoạch còn ăn uống tự lo. Còn hiện nay, những người trong nhóm của anh được nuôi ăn và được thanh toán 12 ruble cho mỗi kg hành thu hoạch.

Nhóm của anh Thành chủ yếu cung cấp rau quả cho thương nhận Nga bỏ mối tại chợ Food City, khu chợ bán xỉ rau quả nổi tiếng và hiện là lớn nhất ở thủ đô Moskva. Thời điểm chúng tôi đến thăm, rau củ quả đang bán được giá.

Theo anh Thành, hiện hành sau khi thu hoạch có thể bán với giá 50 ruble/kg hoặc có thể tới 100 ruble/kg; cần 200 ruble/kg; rau mùi 350 ruble/kg; mùng tơi tây 240 ruble/kg; rau chua 100 ruble/kg. Nhóm của anh có ngày cung cấp tới 1,2 tấn rau, thu về 150.000 ruble. Ngày thấp nhất thu hoạch được 500 kg rau quả.

Anh Thành và một người Việt nữa là chị Hà, quê Hải Phòng, cùng đầu tư thuê đất, dựng lán, mua vật tư và công cụ để canh tác nên ngoài thu nhập từ thu hoạch rau ngoài đồng họ còn hy vọng vào khoản lãi thu được sau khi trừ chi phí đầu tư.

Theo chị Hà cho biết tổng chi phí đầu tư để canh tác 3 ha đất nông nghiệp này là 800.000 ruble và hy vọng sau khi kết thúc vụ hè, hai người có thể thu về thêm khoảng 30.000 USD sau khi trừ chi phí, với điều kiện giá rau quả vẫn bán được như hiện nay. Theo chị Hà, thời kỳ đỉnh điểm dịch COVID-19 vừa qua, do các biện pháp phong tỏa và giãn cách, hành có lúc bán 15 ruble/kg mà cũng không có người mua, buộc phải bỏ đi.

Anh cho hay với những người chỉ thu nhập từ thu hoạch rau quả, trung bình mỗi ngày họ thu hoạch được 2 tạ hành, tương đương khoảng 2.400 ruble. Chỉ những người nhanh nhẹn và chăm chỉ mỗi ngày mới có thể kiếm được tới 4.000 ruble. Công việc nhìn chung khá vất vả khiến nhiều người Việt đến làm một thời gian do không chịu được đã bỏ lên chợ hoặc tìm các công việc mới.

Trò chuyện với em Lê Thanh Hoàng (quê Triệu Sơn, Thanh Hóa), em cho biết mình phải nộp 2.200 USD để sang Nga làm ở xưởng may, song do tiền công ở xưởng may thấp, em chỉ làm ở đó 4 tháng rồi chuyển ra đây làm. “Về đây tuy mệt nhưng công việc thoải mái, tự do hơn”, em tâm sự.

Ngay cạnh khu đồng của nhóm anh Thành là khu vực canh tác của nhóm người Việt lán bên cạnh của bác Minh. Chị Thương, quê ở tỉnh Nghệ An, cho biết trước hai vợ chồng chị làm ở cánh đồng khác, và mới lên cánh đồng này làm. Mỗi ngày một người trong nhóm của chị thu hoạch được khoảng 200-250 kg hành với công trả là 12 ruble/kg. Làm nghề này vất vả, từ 4-5 giờ sáng cho tới 8 giờ tối, “song cảm thấy thoải mái”, cứ 10 ngày, nửa tháng, hay 1 tháng chủ lại chốt sổ thanh toán tiền cho mình.

Em Lê Quang Việt (quê Mỹ Hào, Hưng Yên), sang Nga ban đầu làm ở xưởng may, cho biết, trước khi sang em được hứa “trả lương trên trời”, song thực tế thu nhập của em ở xưởng may chỉ khoảng 200 USD/tháng và vì vậy em chuyển đến đây làm.

Những người Việt trồng rau ở ngoại ô Moskva chỉ trò chuyện một cách thẳng thắn và cởi mở sau khi đã cảm thấy an tâm về chúng tôi. Một số người vẫn giấu mặt và không muốn cho chúng tôi ghi hình. Cuộc đời đã đưa đẩy họ tới với nghề chân lấm tay bùn trên những cánh đồng của nước Nga xa xôi. Và giờ đây họ dựa vào nhau để sống với hy vọng mùa hè sẽ dài hơn, rau quả ổn định và bán được giá hơn.