Tờ National (UAE) mới đây đưa tin, sau cuộc chiến kéo dài 12 ngày chưa từng có tiền lệ với Israel vào tháng 6 vừa qua, Iran đang tìm cách nhanh chóng tái vũ trang và tăng cường năng lực phòng thủ bằng các vũ khí tiên tiến từ Nga. Theo Tiến sĩ Jack Watling, nghiên cứu viên cấp cao tại Viện nghiên cứu An ninh và Quốc phòng (RUSI) có trụ sở tại Anh, Tehran đang được hưởng lợi từ các cuộc thảo luận với Moskva để mua máy bay chiến đấu chiếm ưu thế trên không tiên tiến Su-35 và hệ thống phòng không hiện đại, cũng như công nghệ giúp tăng đáng kể độ chính xác của tên lửa đạn đạo.

Tiến sĩ Watling lưu ý, các cuộc tấn công của Israel trong Chiến dịch Rising Lion (Sư tử Trỗi dậy) đã chứng minh hệ thống phòng không và quân sự thông thường của Iran không hiệu quả trước hỏa lực, đặt ra áp lực lớn lên giới lãnh đạo nước này trong việc tìm kiếm các giải pháp hiện đại hóa mạnh mẽ.

Mục tiêu hàng đầu: Máy bay chiến đấu Su-35 và hệ thống S-400

Mục tiêu quan trọng nhất trong kế hoạch tái vũ trang của Iran là mua máy bay chiến đấu Sukhoi Su-35 của Nga.  Cụ thể, nếu các lệnh trừng phạt không được duy trì, kế hoạch của Iran là mua các máy bay chiến đấu Su-35 có khả năng tương tự như Eurofighter Typhoon và Rafale. 

Máy bay này sở hữu năng lực vượt trội: Su-35 có hệ thống radar “tiên tiến và hiệu quả”, có khả năng phát hiện, theo dõi các vật thể và kiểm soát tốt trong điều kiện tác chiến phức tạp. Bên cạnh đó, Su-35 có thể thách thức không quân Israel: Được trang bị tên lửa không đối không R37M, Su-35 sẽ đe dọa đáng kể máy bay Israel từ xa. Không quân Nga đã sử dụng tên lửa này để bắn hạ một máy bay chiến đấu của Ukraine từ khoảng cách 177km.

Về chống thiết bị bay không người lái (UAV): Tiến sĩ Watling nhận định, các UAV của Israel, vốn gây thiệt hại đáng kể trong Chiến dịch Rising Lion, "sẽ rất dễ bị Su-35 bắn hạ".

Về tăng cường phòng không: Việc có Su-35 cất cánh từ miền Đông Iran sẽ đặt ra thách thức với các máy bay tiếp dầu trên không của Israel (thường bay gần không phận Iran để tiếp nhiên liệu), đồng thời "bổ sung thêm một lớp vào mạng lưới phòng không của Iran".

Tuy nhiên, do Iran không có lực lượng không quân hiện đại trong nhiều thập kỷ, nước này sẽ mất ít nhất hai năm để đào tạo phi công (có thể ở Nga) và khoảng 6 năm để trở thành một thế lực lớn trong khu vực.

Với hệ thống phòng không tS-400 tối tân: Tehran sẽ đạt được một "sự thay đổi năng lực mang tính thế hệ" nếu Nga cho phép chuyển giao các hệ thống tên lửa phòng không S-400 tối tân của mình.

Về phạm vi và tốc độ: Tên lửa của S-400 có tốc độ 17.000 km/giờ và tầm bắn lên tới 600 km, đe dọa cả máy bay tiếp dầu lẫn máy bay chiến đấu của Israel, ngoại trừ những chiếc F-35 tàng hình.

Về chi phí: Chi phí xuất khẩu cho một khẩu đội S-400 cộng với tên lửa dự phòng lên tới 1 tỷ USD. Iran cũng có thể cân nhắc mua hệ thống HQ9 tương tự do Trung Quốc sản xuất.

Liên quan đến  các hệ thống khác: Mạng lưới phòng thủ của Iran cũng có thể được củng cố từ các hệ thống ít tốn kém hơn đã được thử nghiệm trên chiến trường như Buk-M3 tầm ngắn, có thể phát hiện mục tiêu cách xa 140 km.

Tiến sĩ Watling lập luận rằng Nga sẽ coi S-400 là "hoàn toàn quan trọng" nhưng có thể bị thuyết phục xuất khẩu để duy trì "mối quan hệ tốt đẹp với Iran".

Bài học từ Ukraine và cải tiến công nghệ

Iran có thể trở thành bên hưởng lợi đáng kể từ cuộc chiến ở Ukraine theo nhiều cách. Ngành công nghiệp quốc phòng của Nga đã tăng cường sản xuất tên lửa đất đối không (SAM) và sẽ dư thừa nếu xung đột kết thúc.

Thứ nhất, cải tiến dựa trên kinh nghiệm chiến trường: Tiến sĩ Watling cho biết hệ thống phòng không của Nga đã được thử nghiệm với nhiều hệ thống của phương Tây tại Ukraine. Nhờ đó, hiệu suất của phần mềm và radar đã được cải thiện đáng kể, giúp Nga đạt được tỷ lệ đánh chặn cao đối với hệ thống tên lửa như ATACMS, GMLRS và tên lửa chống bức xạ HARM.

Thứ hai, tăng cường độ chính xác tên lửa đạn đạo: Nga đã học được từ Ukraine cách né tránh các tên lửa phòng thủ Patriot do Mỹ cung cấp với các cấu hình tấn công và khả năng xuyên phá khác nhau. Tỷ lệ thành công của Patriot được cho là đã giảm từ khoảng 70% xuống còn dưới 20% trong một số trường hợp.

Tiến sĩ Watling cho biết Nga có thể chuyển giao những công nghệ cải thiện khả năng né tránh các hệ thống tên lửa như Patriot của Iran, cũng như tăng đáng kể độ chính xác của tên lửa đạn đạo.

Thứ ba, hợp tác UAV và thiết kế tên lửa: Nga đã nhận được sự hỗ trợ đáng kể từ Iran, với việc Iran cung cấp 6.000 UAV tấn công một chiều Shahed-136 chuyển giao công nghệ để Nga xây dựng nhà máy sản xuất UAV. Sự hợp tác này có thể đi theo chiều ngược lại. Các nước phương Tây đang theo dõi xem liệu có sự gia tăng mức độ hợp tác giữa Nga và Iran trong việc sản xuất và thiết kế các loại tên lửa như Khorramshahr hay tên lửa siêu thanh Fattah-1 hay không.

Tiến sĩ Watling nhấn mạnh: "Năng lực của Iran có thể được cải thiện nhờ sự hỗ trợ của Nga. Chỉ là chúng ta chưa thấy điều đó thôi".