Trên cơ sở nội dung hướng dẫn tại văn bản số 544/BNN-TCTS ngày 25/1/2021 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và các căn bản trước đó về việc tiếp tục tập trung triển khai các giải pháp chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU), gỡ "Thẻ vàng" của Ủy ban châu Âu (EC), thành phố Hải Phòng đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp và đã đạt được kết quả bước đầu trong nhiệm vụ này.

Văn bản Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã chỉ rõ nhiều hạn chế mà một số địa phương chưa khắc phục được; trong đó chưa hoàn thành việc lắp đặt thiết bị giám sát hành trình theo lộ trình quy định; việc kiểm soát tàu cá ra vào cảng, kiểm soát sản lượng thủy sản bốc dỡ qua cảng, truy xuất nguồn gốc thủy sản còn chưa đồng bộ, độ tin cậy chưa cao. 

Việc thực thi pháp luật, xử phạt các hành vi khai thác IUU, đặc biệt là hành vi vi phạm khai thác hải sản ở vùng biển nước ngoài còn hạn chế; cơ sở hạ tầng nghề cá, nguồn nhân lực, kinh phí còn hạn chế, chưa đảm bảo phục vụ cho việc chống khai thác IUU, truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác còn hạn chế...

Trước yêu cầu của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, UBND thành phố Hải Phòng đã có văn bản giao Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Chỉ huy Bộ đội biên phòng thành phố và UBND các quận, huyện khẩn trương triển khai các giải pháp thực hiện hiệu quả yêu cầu trên. Sau 6 tháng triển khai, thành phố Hải Phòng đã đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ.

Theo đánh giá của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hải Phòng, đối với việc lắp đặt thiết bị giám sát hành trình và in sơn biển số tàu, đến hết tháng 5, Hải Phòng đã triển khai lắp đặt được 334/370 thiết bị giám sát hành trình cho tàu cá, đạt 90,27%. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang tiếp tục phối hợp với Bộ Chỉ huy Biên phòng và UBND các huyện, quận tiếp tục tăng cường rà soát, yêu cầu các chủ tàu cá thực hiện sơn kẻ lại biển số đối với các biển số đã mờ, bổ sung, hoàn thiện các giấy tờ cần thiết khi tham gia hoạt động thủy sản. Sở lập danh sách các tổ chức, cá nhân chưa lắp đặt thiết bị, không duy trì kết nối thiết bị giám sát hành trình trên tàu cá, chưa cấp giấy phép khai thác thủy sản, giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm gửi UBND các quận, huyện thông báo vận động, đôn đốc thực hện, đề xuất biện pháp xử lý nghiêm các trường hợp chây ỳ, cố tình không thực hiện.

Đối với việc kiểm soát tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài, qua nắm tình hình địa bàn và tập hợp tài liệu từ công an, các đơn vị, địa phương, tính đến hết tháng 5, Hải Phòng chưa phát hiện các tổ chức, cá nhân môi giới, tổ chức đưa tàu cá và ngư dân Hải Phòng đi khai thác hải sản trái phép ở vùng biển nước ngoài, các hành vi lợi dụng tàu cá, khai thác hải sản để buôn lậu, tổ chức vượt biên trái phép. 

Bên cạnh đó, việc tuần tra, kiểm soát tàu cá tại cảng cá cũng được triển khai hiệu quả. Đã có 607 lượt tàu cá thông báo vào cảng, 443 lượt tàu thông báo rời cảng; giám sát sản lượng thủy sản khai thác qua cảng 289 tấn. Với việc quản lý tàu cá và hoạt động khai thác thủy sản, Hải Phòng đã thực hiện tiếp nhận thẩm định hồ sơ cấp đổi, cấp mới Giấy phép khai thác thủy sản cho 765 tàu; cập nhật đầy đủ dữ liệu thông tin của tàu cá vào Cơ sở dữ liệu nghề cá Quốc gia (Vnfishbase).

Phóng viên TTXVN có mặt tại cảng cá Ngọc Hải (quận Đồ Sơn) những ngày này nhận thấy, lượng tàu khai thác thủy sản khá thưa thớt. Phần lớn ngư dân tại đây cho biết, năm nay sản lượng đánh bắt có phần kém hơn mọi năm. Mặc dù sản lượng thủy sản kém nhưng các bước triển khai đánh bắt thủy sản theo quy định vẫn được các ngư dân chấp hành khá nghiêm túc.

Anh Phạm Xuân Ngọc, thuyền trường tàu HP-90569 cho biết: tàu của anh chuyên đánh bắt mực tại ngư trường Vịnh Bắc Bộ. Khi tàu xuất bến phải đăng ký với ban quản lý cảng cá. Trong quá trình khai thác trên biển, tàu đều phải ghi rõ nhật ký lịch trình. Cùng với đó là hệ thống định vị đều phải bật 24/24h. Việc đánh bắt cũng được xác định rõ trong phạm vi chủ quyền của Việt Nam. Chủ tàu tàu phải đăng ký cập cảng trước 1 tiếng đồng hồ. Khi về đến cảng, chủ tàu tàu sẽ làm thủ tục nhập cảng, nộp lại nhật ký khai thác và khai báo; tiếp đó ban quản lý cảng cá kiểm tra sản lượng, chủng loại thủy sản.

Mặc dù hành phố Hải Phòng đã đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ trong việc tiếp tục tập trung triển khai các giải pháp chống khai thác IUU, gỡ "Thẻ vàng" của Ủy ban châu Âu (EC), nhưng trong buổi kiểm tra thực tế tại Hải Phòng vào trung tuần tháng 6 vừa qua, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phùng Đức Tiến đã chỉ ra một số hạn chế cần sớm khắc phục. 

Cụ thể, trong số hơn 200 tàu hoạt động dịch vụ hậu cần thủy sản, nhiều tàu không cập cảng mua, bán hàng mà mua hàng trực tiếp của các tàu cá đang đánh bắt trên biển và xuất khẩu qua đường tiểu ngạch nên kiểm soát, đối chiếu hồ sơ, sản lượng mua bán chưa thực hiện được. 

Cùng đó, việc tồn tại các bến ngang, bến “cóc” gây khó khăn cho việc kiểm soát tàu thuyền đánh bắt thủy sản. Hiện nguồn vốn đầu tư cho các cảng cá chủ yếu trông chờ vào nguồn ngân sách. Hệ thống cảng cá đang xuống cấp, chưa đáp ứng được yêu cầu...

Để triển khai hiệu quả các giải pháp về chống khai thác IUU trong thời gian tới, theo ông Phạm Văn Thép, Giám đốc Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn Hải Phòng, thành phố tiếp tục đẩy mạnh việc cấp giấy phép khai thác thủy sản, giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm cho các tàu cá còn thiếu; đồng thời cập nhật, gia hạn, cấp đổi, cấp mới giấy phép khai thác thủy sản, đăng kiểm tàu cá cho các tàu đã hết hạn giấy phép, đăng kiểm...

Thành phố cần đảm bảo nguồn vốn đầu tư trung hạn cho các dự án hạ tầng nghề cá tại các cảng cá để truy xuất nguồn gốc thủy sản và thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp chống khai thác IUU. Các đơn vị, địa phương cần tăng cường thanh tra, kiểm tra xử lý các trường hợp vi phạm khai thác thủy sản bất hợp pháp; tuyên truyền đến ngư dân về nội dung các giải pháp chống IUU, gỡ "Thẻ vàng" của EC. 

Bên cạnh đó, thành phố cần sớm triển khai xây dựng Đề án hệ thống cơ sở dữ liệu nguồn lợi thủy sản, thành lập lực lượng kiểm ngư Hải Phòng; xây dựng các khu vực cư trú nhân tạo cho các loài thủy sản, phần mềm ứng dụng công nghệ thông tin để quản lý tàu cá cập và rời cảng tại các cảng cá đáp ứng nhu cầu trong chống khai thác IUU. 

Thành phố sớm phê duyệt Quy hoạch chi tiết 1/2000 cảng cá Trân Châu, huyện Cát Hải làm cơ sở để các tổ chức, cá nhân hoạt động dịch vụ tham gia đầu tư sản xuất phục vụ hoạt động khai thác, hậu cần nghề cá tại các cảng cá được thông suốt, hiệu quả. Đồng thời, UBND huyện Cát Hải tuyên truyền, hướng dẫn ngư dân đưa tàu về neo đậu tại cảng cá Trân Châu, hạn chế tối đa tàu thuyền neo đậu tại cảng cá Cát Bà. Các sở, ngành hướng dẫn giải quyết dứt điểm việc bàn giao đất và tài sản trên đất tại cảng cá Ngọc Hải (quận Đồ Sơn) cho Ban quản lý cảng cá, bến cá để thống nhất quản lý, sử dụng theo quy định.