Nhận định về những biến động mới trong quan hệ quốc tế ở Nam Á trên tạp chí Eurasia Review ngày 21/9, Shahbaz Ali, nhà báo và nhà nghiên cứu tại Islamabad, cho rằng khi Tổng thống Donald Trump bắt đầu nhiệm kỳ hai, chính sách của Mỹ đã chuyển từ tập trung vào Ấn Độ sang tái thiết lập quan hệ với Pakistan. Sự chuyển hướng này không chỉ mang tính chiến thuật mà còn phản ánh những rạn nứt sâu sắc trong mối quan hệ Mỹ – Ấn.

Nguyên nhân rạn nứt quan hệ

Sự suy giảm trong quan hệ song phương Mỹ - Ấn bắt nguồn từ nhiều mâu thuẫn chồng chéo, từ kinh tế, ngoại giao cho đến chiến lược. Trọng tâm của mọi căng thẳng là vấn đề thương mại. Vào năm 2025, Mỹ phải đối mặt với một thực tế khó khăn khi thâm hụt thương mại với Ấn Độ đã tăng vọt, lên tới khoảng 30–40 tỷ USD mỗi năm. Con số này là một thách thức đáng kể đối với nỗ lực của chính quyền Trump trong việc cân bằng cán cân thương mại và bảo vệ nền kinh tế nội địa.

Đáp lại, Washington đã áp dụng các biện pháp trừng phạt kinh tế cứng rắn, bắt đầu bằng mức thuế 25% và sau đó nâng lên 50% đối với một số mặt hàng nhập khẩu từ Ấn Độ. Mục đích rõ ràng của các biện pháp này là nhằm bảo vệ việc làm và ngành sản xuất của Mỹ, nhưng hệ quả của chúng lại tạo ra một làn sóng phản ứng mạnh mẽ từ phía Ấn Độ.

Tuy nhiên, tranh chấp thương mại không phải là nguyên nhân duy nhất. Một mâu thuẫn lớn khác nổi lên từ chính sách năng lượng của Ấn Độ. Bất chấp những nỗ lực của phương Tây nhằm cô lập Nga thông qua các lệnh trừng phạt, New Delhi vẫn tiếp tục mua dầu giá rẻ từ Moskva. Tổng thống Trump đã trực tiếp liên kết hành động này với các mức thuế trừng phạt, công khai chỉ trích chính sách của Ấn Độ là cản trở nỗ lực chung của phương Tây. Những lời chỉ trích công khai này, nhắm vào Thủ tướng Narendra Modi, cho thấy mức độ nghiêm trọng của rạn nứt không chỉ dừng lại ở vấn đề kinh tế mà đã lan sang cả lĩnh vực ngoại giao và chính trị.

Những tranh chấp về thương mại và năng lượng đã làm xói mòn lòng tin mà hai bên đã dày công xây dựng qua nhiều thập kỷ. Những cuộc đàm phán về quốc phòng và hợp tác chiến lược dần đi vào bế tắc, trong khi cụm từ “quan hệ đặc biệt” ngày càng trở nên sáo rỗng và thiếu trọng lượng. Các nhà phân tích đã lên tiếng cảnh báo rằng nếu xu hướng này tiếp diễn, mối quan hệ Mỹ – Ấn Độ sẽ có nguy cơ rơi vào một cuộc khủng hoảng dài hạn. 

Hồi sinh quan hệ Mỹ – Pakistan: Đồng minh chiến lược trở lại

Trong khi mối quan hệ với Ấn Độ gặp nhiều trắc trở, quan hệ Mỹ – Pakistan lại bất ngờ hồi sinh. Điểm nhấn quan trọng nhất trong sự thay đổi này là sự hợp tác chặt chẽ trong lĩnh vực chống khủng bố. Washington đã công khai đánh giá cao sự hỗ trợ tình báo và tác chiến “xuất sắc” của Islamabad trong các chiến dịch truy quét tàn dư của các tổ chức khủng bố như ISIS (Nhà nước Hồi giáo tự xưng) và al-Qaeda. Sự hợp tác hiệu quả này đã giúp Mỹ khôi phục niềm tin vào vai trò của Pakistan như một đồng minh đáng tin cậy.

Niềm tin đang được củng cố bằng các hành động cụ thể, với các cuộc thảo luận về hợp đồng vũ khí mới và các cuộc tập trận chung, cho thấy hai quốc gia đang khôi phục lại quan hệ đối tác an ninh chặt chẽ. Tổng thống Trump cũng nhìn nhận Pakistan có một vai trò chiến lược quan trọng trong việc duy trì sự ổn định ở Afghanistan và cân bằng tầm ảnh hưởng ngày càng lớn của Trung Quốc trong khu vực. Sự thừa nhận này đã đưa Pakistan trở lại vị thế một đối tác an ninh quan trọng, dường như không thể thiếu trong cấu trúc an ninh ở Nam Á.

Không chỉ dừng lại ở lĩnh vực an ninh, quan hệ kinh tế Mỹ – Pakistan cũng đang có những bước tiến mới. Vào tháng 4/2025, một sự kiện đáng chú ý đã diễn ra khi Hội đồng Tiền mã hóa Pakistan ký một thỏa thuận quan trọng với World Liberty Financial, công ty có quan hệ mật thiết với gia đình Tổng thống Trump. Thỏa thuận này được xem là một bước đi đột phá, vượt ra ngoài mô hình viện trợ truyền thống, hướng tới một quan hệ đối tác dựa trên sự tăng trưởng và hợp tác kinh tế chung.

Sự kiện này không chỉ tạo động lực mới cho Islamabad mà còn giúp Pakistan khẳng định vị thế như một trung tâm kết nối tài chính và công nghệ tiềm năng trong khu vực. Về phía Washington, đây là một cơ hội để mở rộng tầm ảnh hưởng, không chỉ trong lĩnh vực an ninh mà còn trên bình diện kinh tế.

Chính sách của Tổng thống Trump trong nhiệm kỳ thứ hai thể hiện một mô hình rõ rệt: "thưởng cho những quốc gia hợp tác vì lợi ích của Mỹ và trừng phạt những hành động cản trở". Ấn Độ, với chính sách tự chủ riêng và việc mua dầu từ Nga, bị coi là một đối tác thiếu tin cậy, trong khi Pakistan đã khéo léo tận dụng cơ hội để chứng minh mình là một đồng minh xây dựng và có tầm nhìn. Sự chuyển hướng này phản ánh tính linh hoạt của Mỹ trong việc điều chỉnh chiến lược trước bối cảnh địa chính trị có nhiều biến động. 

Tóm lại, chuyên gia Shahbaz Ali đã phác họa một sự dịch chuyển quan trọng trong chính sách Nam Á của Mỹ dưới thời Tổng thống Trump. Pakistan đang nổi lên như một đối tác ưu tiên, trong khi Ấn Độ đối mặt với những thách thức trong việc duy trì mối quan hệ chiến lược. Đây là một bước ngoặt mang tính định hình, có thể thay đổi đáng kể cán cân quyền lực trong khu vực trong những năm tới.