Video ghi nhận hình ảnh những chiếc xe "cũ nát" nghênh ngang trên phố:

Trên các tuyến vành đai của Hà Nội như: Phố Tam Trinh (quận Hoàng Mai), Quốc lộ 32, Trung Văn (quận Nam Từ Liêm), Tố Hữu, Lê Văn Lương kéo dài, Phùng Hưng (quận Hà Đông)... hay tại khu vực các cảng, bến thủy ven sông Hồng, sông Đuống... không khó để nhận biết các loại xe chở người cũ nát, nhưng vẫn gắn biển số lưu thông, khiến người đi đường thường tránh từ xa để đảm bảo an toàn. 

Thạc sỹ Hoàng Xuân Thảo, Phòng Kiểm định xe cơ giới (Cục Đăng kiểm Việt Nam - Bộ GTVT) cho biết, có nhiều nguyên nhân để xe quá hạn kiểm định và xe hết niên hạn sử dụng tham gia giao thông, nhưng chủ yếu là do ý thức chấp hành pháp luật của người sở hữu phương tiện chưa tự giác, đến hạn không mang phương tiện đi kiểm định, hết niên hạn vẫn cố tình sử dụng... Bên cạnh đó, còn do dịch COVID-19 diễn biến phức tạp kéo dài trong 2 năm qua, nên nhiều chủ phương tiện không thể đến các đơn vị đăng kiểm kiểm định...

Thời gian qua, nhận thức rõ nguy cơ tiềm ẩn gây mất an toàn giao thông của xe quá hạn kiểm định và xe hết niên hạn sử dụng, Chính phủ, Bộ GTVT đã triển khai nhiều biện pháp hạn chế các xe này tham gia giao thông. Trong đó, phải kể đến Chỉ thị số 29/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc xử lý phương tiện giao thông đường bộ hết niên hạn sử dụng, quá hạn kiểm định.

Tại Chỉ thị này, Thủ tướng giao Bộ GTVT chỉ đạo các cơ quan liên quan tiếp tục thông báo danh sách phương tiện cơ giới đường bộ hết niên hạn sử dụng, quá hạn kiểm định cho Bộ Công an, Công an các địa phương và công bố rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng. Đồng thời, yêu cầu các đơn vị đăng kiểm trên cả nước tăng cường phối hợp với lực lượng Thanh tra giao thông, Cảnh sát giao thông và chính quyền địa phương thống kê, kiểm soát, xử lý tại cơ sở; tập huấn cho các lực lượng liên quan về phương pháp tra cứu, kiểm soát, nhận biết xe hết niên hạn sử dụng, quá hạn kiểm định.

Cục Đăng kiểm Việt Nam (Bộ GTVT) công bố, từ ngày 1/1/2022, toàn quốc có thêm hàng chục nghìn xe hết niên hạn sử dụng, trong năm 2022 có 20.680 xe hết niên hạn (gồm 4.772 xe chở người và 15.908 xe chở hàng; trước đó, số xe đã hết niên hạn tính đến ngày 31/12/2021 là 228.192xe). Tất cả trường hợp xe khi hết niên hạn đều được đưa lên mục cảnh báo trên hệ thống đăng kiểm, để các đơn vị đăng kiểm từ chối tiếp nhận kiểm định. 

Còn theo số liệu từ Cục Cảnh sát giao thông (CSGT - Bộ Công an), hết năm 2021, CSGT toàn quốc đã xử lý 1.187 xe quá niên hạn sử dụng. Thời gian tới, trong quá trình tuần tra, kiểm soát, nếu phát hiện các xe quá niên hạn, lực lượng CSGT sẽ xử phạt nghiêm theo luật định. Pháp luật hiện hành quy định về niên hạn sử dụng ô tô bắt đầu được áp dụng từ năm 2004 và các loại xe phải áp dụng niên hạn gồm ô tô tải, ô tô chở người có từ 10 chỗ ngồi trở lên (kể cả người lái), ô tô chở người chuyên dùng và các loại xe không được miễn trừ áp dụng niên hạn được quy định tại Nghị định 95/CP/2009 của Chính phủ.

Niên hạn sử dụng được tính từ năm sản xuất xe, với xe tải không quá 25 năm, xe chở người không quá 20 năm. Tuy nhiên, thống kê mới chỉ có chưa đầy 10% phương tiện hết niên hạn chấp hành quy định.

Về vấn đề này, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam Nguyễn Văn Quyền cho rằng, không phải chủ xe nào cũng có đủ điều kiện chấp hành, thay mới phương tiện. Vì vậy, cần có sự hỗ trợ từ ngân sách, nguồn lực xã hội và cách xử lý linh hoạt, tạo điều kiện cho chủ xe nhận thấy việc tiêu hủy phương tiện hết niên hạn có lợi ích.

Theo Thông tư số 58/2020/BCA của Bộ Công an (quy trình cấp, thu hồi đăng ký, biển số phương tiện giao thông cơ giới đường bộ), cơ quan quản lý đăng ký xe có trách nhiệm thông báo cho chủ xe đã hết niên hạn về việc thu hồi đăng ký, biển số xe. Trong thời hạn 30 ngày, kể từ ngày thông báo, nếu chủ xe không tự giác nộp lại, cơ quan đăng ký thu hồi trên hệ thống đăng ký xe và thông báo cho công an các đơn vị, địa phương.

Bên cạnh đó, Nghị định 100/CP/2019 của Chính phủ quy định, trường hợp chủ phương tiện không chấp hành việc thu hồi giấy chứng nhận đăng ký, biển số bị phạt từ 2 - 4 triệu đồng (chủ xe cá nhân) và từ 4 - 8 triệu đồng (chủ xe là tổ chức). Trường hợp xe đã hết niên hạn tham gia giao thông đường bộ, người điều khiển phương tiện bị phạt từ 4 - 6 triệu đồng, tước giấy phép lái xe từ 1 - 3 tháng và tịch thu phương tiện.

Chiến lược quốc gia bảo đảm trật tự an toàn giao thông đường bộ giai đoạn 2021 - 2030 và tầm nhìn đến năm 2045 vừa được Chính phủ phê duyệt nêu rõ, một trong những mục tiêu trọng tâm là phải ngăn chặn, loại bỏ hoàn toàn xe cơ giới hết niên hạn sử dụng tham gia giao thông. Quy định pháp luật đã có, hiện nay, quan trọng nhất là việc tuyên truyền, quản lý chặt chẽ, gắn trách nhiệm chủ xe và quyết liệt thu hồi biển số, đăng ký xe hết niên hạn từ cấp xã, phường. Điều này sẽ giúp ngăn chặn từ gốc tình trạng xe ô tô hết niên hạn tham gia giao thông, giảm được hiểm họa từ loại phương tiện này.