Theo đài phát thanh quốc tế DW (Đức) ngày 5/12, các đồng minh chủ chốt của Mỹ là Nhật Bản và Hàn Quốc đang ngày càng lo ngại về cách tiếp cận ngoại giao mang tính giao dịch của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump, đặc biệt sau những động thái gần đây liên quan đến Ukraine và Trung Quốc. Tokyo và Seoul lo sợ rằng chiến lược này có thể làm lung lay các cấu trúc liên minh lâu đời ở Đông Bắc Á và đặt ra câu hỏi lớn về độ tin cậy của Washington.

Mối lo từ Ukraine và Trung Quốc

Giới quan sát tại Nhật Bản và Hàn Quốc đang theo dõi sát sao cách chính quyền Mỹ ứng phó với các vấn đề quốc tế. Kế hoạch hòa bình 28 điểm ban đầu của Mỹ nghiêng về đáp ứng yêu cầu của Nga đã làm dấy lên quan ngại.

Trong khi đó, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cho biết Tổng thống Trump dự kiến gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tới 4 lần trong năm 2026, bao gồm một chuyến thăm cấp nhà nước tới Bắc Kinh vào tháng 4 và chuyến thăm đáp lễ vào cuối năm. Ông Bessent nhận định các cuộc gặp này sẽ mang lại "sự ổn định lớn" cho mối quan hệ song phương sau cuộc chiến thương mại căng thẳng. Tuy nhiên, việc chính quyền Mỹ xoa dịu quan hệ với Trung Quốc lại càng làm gia tăng sự bất an tại hai đồng minh châu Á.

Hoài nghi về "độ tin cậy của Mỹ"

Ông Jeff Kingston, Giám đốc Nghiên cứu châu Á tại Đại học Temple chi nhánh Tokyo, nhận định: "Sự quay lưng đối với Ukraine của chính quyền Mỹ đang gây ảnh hưởng lớn đến châu Á và các đồng minh của Mỹ trong khu vực, những nước hiện đang đặt câu hỏi về độ tin cậy của liên minh với Mỹ". Chuyên gia Kingston chỉ ra rằng Nhật Bản và Hàn Quốc đang theo dõi việc chính quyền Mỹ "làm thân với Nga, Trung Quốc và Triều Tiên" trong khi lại gây khó khăn cho họ về thương mại. 

DW lưu ý, Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi có thể cảm thấy thất vọng sau khi bà không nhận được sự ủng hộ ngay lập tức từ Tổng thống Trump trong cuộc tranh cãi gần đây với Bắc Kinh. 

"Nỗi lo ngại hiện nay của Nhật Bản là viễn cảnh Mỹ và Trung Quốc tạo ra một 'G2' (nhóm hai cường quốc) mà sẽ dễ dàng vượt qua tầm kiểm soát của Nhật Bản và cho thấy Tokyo đang suy yếu tầm ảnh hưởng", chuyên gia Kingston nhấn mạnh.

Áp lực kinh tế và quân sự

Cả Nhật Bản và Hàn Quốc đều đã có những nhượng bộ đáng kể về kinh tế để xoa dịu chính quyền Mỹ. Nhật Bản đã đầu tư 550 tỷ USD vào các ngành công nghiệp của Mỹ theo yêu cầu. Sau đó, Seoul đồng ý đổ 350 tỷ USD tiền mặt và thêm 150 tỷ USD cho hợp tác đóng tàu.

Lim Eun-jung, Giáo sư nghiên cứu quốc tế tại Đại học Quốc gia Kongju, thừa nhận: "Tất nhiên, điều đó là không công bằng và tất nhiên mọi người đều không hài lòng, nhưng chúng tôi cũng thừa nhận rằng Hàn Quốc phụ thuộc rất nhiều vào Mỹ".

Hàn Quốc cũng cảnh giác về khả năng rút quân hoặc cắt giảm quy mô lực lượng Mỹ tại Hàn Quốc (USFK) như một phần trong cách tiếp cận giao dịch của chính quyền Mỹ đối với quan hệ quốc tế. Mặc dù Tổng thống Trump chưa cảnh báo rút quân trong nhiệm kỳ thứ hai, áp lực lên việc chi trả cho quân đội là đòn bẩy mà ông đã cố gắng sử dụng trước đây.

Tokyo cũng có nỗi lo tương tự, mặc dù Thủ tướng Takaichi đã cam kết tăng chi tiêu quốc phòng lên 2% GDP của Nhật Bản trong ngân sách năm tới, một động thái nhằm xoa dịu yêu cầu của chính quyền Trump.

Phát biểu trong một cuộc phỏng vấn gần đây với Fox News tại Mỹ, khi được hỏi liệu Trung Quốc có phải là bạn của Mỹ không, Tổng thống Trump đã nói: "Nhiều đồng minh của chúng tôi cũng không phải là bạn của chúng tôi... các đồng minh của chúng tôi đã bóc lột chúng tôi về thương mại nhiều hơn Trung Quốc". Lời nhận định này cho thấy rõ tư duy ngoại giao dựa trên lợi ích giao dịch, tiếp tục gây thêm bất an cho các đồng minh.