Trong thời gian gần đây, Nhật Bản không ngừng mở rộng các sáng kiến phát triển năng lượng sạch. Không chỉ tập trung vào năng lượng gió và mặt trời, quốc gia này còn xem hydrogen xanh là một trong những trụ cột chiến lược để giảm phát thải trong các ngành công nghiệp và đời sống hằng ngày.

Một trong những dự án nổi bật nhất gần đây chính là nhà máy sản xuất hydrogen xanh của SPARX Green Energy & Technology Co., Ltd. (SGET) - công ty con thuộc Tập đoàn SPARX. Khánh thành vào tháng 2/2025 tại thành phố Tomakomai, tỉnh Hokkaido, đây không chỉ là một cơ sở sản xuất mà còn là mô hình thử nghiệm toàn diện cho chuỗi cung ứng năng lượng hydrogen: từ sản xuất, lưu trữ, vận chuyển đến sử dụng thực tế trong đời sống.

Năng lượng hydrogen được coi là chìa khóa cho xã hội không carbon vì khi cháy chỉ tạo ra hơi nước, không thải khí CO2. Tuy nhiên, việc sản xuất hydrogen xanh - tức là hydrogen được tạo ra bằng điện từ nguồn năng lượng tái tạo - vẫn còn gặp nhiều thách thức về chi phí và quy mô thương mại. Nhằm hiện thực hóa mục tiêu này, SPARX đã tận dụng nguồn điện tái tạo tại chỗ gồm điện mặt trời và điện dư thừa từ quá trình đốt rác thải tại Trung tâm xử lý rác Numanohata Clean Center của thành phố Tomakomai. Bằng cách kết hợp hai nguồn năng lượng này, nhà máy có thể sản xuất đến 1 triệu m3 hydrogen mỗi năm mà không cần sử dụng điện từ lưới điện quốc gia.

Hydrogen sản xuất ra sẽ được nén và vận chuyển bằng xe bồn áp suất cao, vừa đóng vai trò kho chứa di động, vừa giúp phân phối hydrogen đến các doanh nghiệp địa phương và cơ sở công cộng như suối nước nóng, nhà máy và khu công nghiệp. Tại đó, hydrogen được sử dụng làm nhiên liệu cho lò hơi, bếp công nghiệp và pin nhiên liệu, tạo nên chuỗi tuần hoàn khép kín trong phạm vi thành phố.

Theo ông Masaya Kobayashi, Phó Chủ tịch Công ty công nghệ và năng lượng xanh SPARX, việc công ty này có thể chứng minh mô hình sản xuất và sử dụng hydrogen ở quy mô thực tế như vậy là một bước tiến lớn, mở đường cho ứng dụng xã hội của năng lượng xanh tại Nhật Bản.

Một trong những thách thức lớn nhất của ngành hydrogen xanh là giá thành sản xuất. SPARX đang tập trung vào việc tối ưu tỷ lệ sử dụng thiết bị điện phân và giảm chi phí thông qua tăng hiệu suất vận hành. Dự án đặt mục tiêu không chỉ sản xuất hydrogen sạch, mà còn xây dựng “Mô hình Tomakomai” - một mô hình chuẩn có thể nhân rộng tại các khu vực khác của Nhật Bản.

Mặc dù dự án hiện chưa sinh lợi trực tiếp, nhưng giá trị xã hội mà SPARX mang lại là vô cùng lớn. Mô hình này tạo ra giá trị mới cho Hokkaido bằng cách thúc đẩy đầu tư, tạo việc làm và góp phần giảm phát thải carbon của địa phương. Sự kết hợp giữa năng lượng rác thải và năng lượng mặt trời còn giúp tăng tính tự chủ năng lượng và giảm phụ thuộc vào các nguồn nhiên liệu hóa thạch nhập khẩu.

SPARX kỳ vọng “mô hình Tomakomai” sẽ trở thành chất xúc tác thu hút đầu tư và thúc đẩy các sáng kiến năng lượng xanh khác tại Nhật Bản. Không chỉ vậy, việc chứng minh tính khả thi của chuỗi cung ứng hydrogen xanh này cũng sẽ là bước đệm quan trọng hướng tới xây dựng xã hội hydrogen - tầm nhìn mà Nhật Bản đã theo đuổi suốt nhiều năm qua.

Với dự án nhà máy hydrogen tại Tomakomai, SGET đang tiên phong cho một hướng đi mới: tạo ra năng lượng xanh từ chính nguồn lực địa phương, vận hành hiệu quả và hướng tới tính ứng dụng xã hội. Mặc dù còn nhiều thách thức về chi phí và hạ tầng, mô hình này thể hiện bước tiến vững chắc của Nhật Bản trong lộ trình trung hòa carbon.

Trong xu thế đó, thành phố Tomakomai đang trở thành hình mẫu tiên phong với mô hình sản xuất - lưu trữ - vận chuyển - sử dụng hydrogen xanh từ rác thải và năng lượng tái tạo, mở ra hướng đi mới cho nền kinh tế carbon thấp của Nhật Bản.

Không chỉ là một nguồn năng lượng thay thế, hydrogen còn là biểu tượng cho tương lai năng lượng sạch, nơi mà sự sáng tạo công nghệ, tinh thần tiên phong và trách nhiệm với môi trường hòa quyện để tạo nên giá trị bền vững cho thế hệ tương lai.