Theo Wall Street Journal (WSJ) ngày 17/3, cuộc tấn công táo bạo của Ukraine vào lãnh thổ Nga đã kết thúc sau 7 tháng, khi lực lượng còn lại buộc phải rút lui khỏi hầu hết khu vực Kursk trong những ngày gần đây. Động thái này đánh dấu sự kết thúc của một chiến dịch quân sự đã khiến các nước phương Tây ngạc nhiên và Tổng thống Vladimir Putin phải bối rối.

Từ thành công bất ngờ đến rút quân không thể tránh khỏi

Ukraine phát động cuộc tấn công bất ngờ vào Kursk vào rạng sáng 6/8 năm ngoái, tấn công các lực lượng Nga không hề chuẩn bị. Khác với những cuộc xâm nhập biên giới trước đó chỉ là những cuộc đột kích nhanh chóng rồi rút lui, cuộc tấn công này nhanh chóng kiểm soát được lãnh thổ rộng lớn và kiểm soát 100 ngôi làng và thị trấn. Nga đã bị bất ngờ và phải mất đến một tháng mới hoàn toàn ngăn chặn được bước tiến của Ukraine.

Tướng Oleksandr Syrskiy, chỉ huy quân sự hàng đầu của Ukraine, từng nói rằng Ukraine không thể chỉ phòng thủ một vùng đất ngày càng bị thu hẹp khỏi cuộc tấn công của Nga, mà phải chủ động tấn công để tạo thế và lực.

Sau cú sốc ban đầu, Nga dần áp đảo trên chiến trường. Họ đã sử dụng các chiến thuật quen thuộc: các cuộc tấn công không ngừng nghỉ với lực lượng áp đảo, bao gồm các đơn vị tinh nhuệ, làm suy yếu lực lượng Ukraine trong nhiều tháng.

Không chỉ máy bay chiến đấu thả bom lượn lớn vào các vị trí quân sự của Ukraine, Nga còn triển khai một số đơn vị tốt nhất của mình đến khu vực. Khi xe bọc thép liên tục bị quân Ukraine bắn phá, Nga đã dựa vào pháo binh, không kích và bộ binh để tiến lên trong bối cảnh địa hình Kursk khó khăn, đầy đầm lầy và đất mềm không thể hỗ trợ phương tiện hạng nặng trong mùa mưa.

Công nghệ mới: UAV dẫn đường bằng cáp quang

Yếu tố then chốt trong chiến thắng của Nga là việc triển khai một loại thiết bị bay không người lái (UAV) mới với số lượng ngày càng tăng trong những tháng gần đây. Được dẫn đường bằng cáp quang, những UAV này không bị ảnh hưởng bởi hệ thống gây nhiễu điện tử của Ukraine.

Đến đầu tháng 3 này, quân đội Ukraine không thể di chuyển thiết bị vào hoặc ra khỏi Kursk mà không bị Nga bắn phá dữ dội, khiến việc sơ tán thương binh hoặc tiếp viện gần như không thể thực hiện được.

"Khu vực Kursk đang sụp đổ vì thực sự quân tiếp viện khó tiếp cận vị trí của chúng tôi", một người lính Ukraine cho biết. 

Khi tình hình xấu đi vào cuối tuần trước, Tướng Syrskiy đã nhanh chóng đến mặt trận Kursk. Mặc dù được cho là động thái này diễn ra quá chậm, nhưng các cố vấn cho biết ông Syrskiy phải cân bằng giữa việc bảo toàn mạng sống của binh sĩ và không từ bỏ quyền kiểm soát lãnh thổ quá dễ dàng.

"Bộ chỉ huy quân sự (Ukraine) đang làm những gì họ phải làm, bảo toàn càng nhiều sinh mạng của các binh sĩ của chúng tôi càng tốt", Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky trả lời các phóng viên.

WSJ lưu ý cuộc rút lui của quân Ukraine nhìn chung có tổ chức nhưng đôi khi hỗn loạn, vẫn bị tấn công liên tục - và đối với một số người thì đã quá muộn. Hình ảnh từ các hãng thông tấn Nga cho thấy quân đội Nga đã chiếm được một xe tăng M1 Abrams và một số xe bọc thép khác do Mỹ cung cấp.

Đánh giá về chiến dịch: Thành công hay thất bại?

Những người chỉ trích cho rằng việc rút quân đã chứng minh đây là một chiến dịch lãng phí, tiêu hao một số binh lính giỏi nhất của Ukraine cùng các xe bọc thép do Mỹ cung cấp, vốn rất cần thiết trên các mặt trận khác.

Tuy nhiên, các quan chức Ukraine cho biết chiến dịch đã đạt được một số mục tiêu ban đầu: chứng minh với người dân Ukraine và đồng minh phương Tây rằng quân đội Ukraine vẫn có thể tiến hành các cuộc tấn công và bắt giữ binh lính để trao đổi với các tù binh Ukraine.

Nick Reynolds, nghiên cứu viên về chiến tranh trên bộ tại Viện Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh (RUSI) ở London, nhận định: "Trong vô vàn các lựa chọn tồi tệ khác, đâu là một lựa chọn tồi? Ukraine đã phải đối mặt với tình thế tiến thoái lưỡng nan này đến tình thế tiến thoái lưỡng nan khác".

Về phần mình, Tổng thống Zelensky cho biết chiến dịch này "đã hoàn thành sứ mệnh", đồng thời tiết lộ thêm rằng các lực lượng Ukraine hiện đang phòng thủ dọc theo biên giới đồi núi để ngăn chặn sự tiến công tiếp theo của các lực lượng Nga.

Mặc dù Ukraine đã ổn định được một số khu vực quan trọng của tiền tuyến ở miền Đông Ukraine, đẩy lùi Nga khỏi thành phố Pokrovsk và phản công ở thành phố Toretsk, nhưng con đường phía trước đầy rẫy những thách thức.

Ukraine đang mắc kẹt trong một cuộc chiến tiêu hao với đối thủ áp đảo cả về nhân lực và vật lực, trong khi nhà lãnh đạo của nước viện trợ lớn nhất cho Ukraine, Tổng thống Mỹ Donald Trump, đang điều chỉnh sách lược. Việc mất quyền kiểm soát lãnh thổ ở Kursk cũng đồng nghĩa với việc Ukraine mất đi một con bài mặc cả quan trọng trong các cuộc đàm phán hòa bình trong tương lai.