Công viên địa chất toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn tỉnh Hà Giang có nhiều kiến tạo địa chất có giá trị khảo cổ học rất lớn, là bảo tàng thiên nhiên ghi lại nhiều dấu ấn đậm nét của sự biến đổi bề mặt trái đất. Bên cạnh những cấu tạo địa chất đa dạng có niên đại cách đây hàng triệu năm, nơi đây còn ẩn chứa nhiều kiến trúc, nét sinh hoạt văn hóa đặc sắc của 17 dân tộc bản địa.

Một trong những công trình để lại nhiều ấn tượng và là điểm tham quan hấp dẫn của du khách khi đến Cao nguyên đá Đồng Văn chính là Nhà Vương, nơi ở của "Vua Mèo" Vương Chí Sình, người đã xưng hùng xưng bá một thời và được Bác Hồ cảm hóa, trở thành đại biểu Quốc hội khóa đầu tiên của nước ta...

Đến thung lũng Sà Phìn, chúng tôi háo hức bước trên những bậc đá cao từ trung tâm chợ Sà Phìn vào Nhà Vương. Nhà Vương được xây dựng theo lối kiến trúc đời Thanh (Trung Quốc), có diện tích 1.120 m2. Người cho xây dựng Nhà Vương là Vương Chính Đức, vốn là người lao động của Thổ ty Hoàng Tự Bình, nhưng lại có uy tín trong vùng nên được Pháp cất nhắc lên làm Chánh Tổng. Khi Hoàng Tự Bình già yếu (vào đầu thế kỷ XX), Vương Chính Đức được chọn làm bang tá và đã xây dựng khu Nhà Vương của mình thành một dinh cư phú cường, độc đáo.

Kiến trúc Nhà Vương được tạo dựng bằng nguyên liệu đá xanh, gỗ thông và ngói đất nung. Tổng thể khu nhà gồm 4 nhà ngang và 6 nhà dọc đều làm 2 tầng với 64 buồng chia làm Tiền dinh, Trung dinh, Hậu dinh. Tường xây bằng đá, trong ốp ván, cột kèo gỗ, sàn lát gỗ, mái ngói máng, có hàng hiên lợp ngói ống, ngói trang trí hoa văn chữ Thọ.

Bố cục ngôi nhà trong 3 lớp cao dần từ ngoài vào trong, hai góc trong cùng xây 2 lô cốt đá xanh, 3 tầng, trong đó tầng 1 thông với tầng ngầm khu nhà trong cùng. Cách 3 lớp nhà là 3 sân lát đá phiến. Khu nhà dài 56 m, rộng 20 m, cao 10 - 12 m, ngoài ra còn có các ngôi nhà phụ như bếp, bể nước và chuồng ngựa… Xung quanh ngôi nhà xây tường bao bằng đá, dày 60 - 80 cm, cao 2,5 - 3 m, có cổng đá 15 bậc, xây ghép đá chạm khắc tinh xảo, cầu kỳ, uy nghi mang đậm nét kiến trúc Trung Hoa. Bên ngoài dinh thự, về phía trái là khu mộ dòng họ Vương.

Nét kiến trúc độc đáo của dinh thự. Ảnh: Lê Việt Dũng

Ông Sùng Đại Hùng, Bí thư Huyện ủy Đồng Văn cho hay: Nhà Vương là một kiệt tác của đồng bào Mông giữa cao nguyên đá, đồng hành cùng khu phố cổ Đồng Văn, Nhà vương là một điểm đến lý tưởng của du khách. Điểm đến này đã nằm trong lịch trình của tour du lịch khám phá cao nguyên đá Hà Giang.

Huyện Đồng Văn đang đẩy mạnh phát triển du lịch cộng đồng, du lịch văn hóa tạo tiền đề cho ngành du lịch nơi cao nguyên địa đầu Tổ quốc. Khu Nhà Vương là một di tích kiến trúc nghệ thuật quý hiếm được xây dựng kết hợp hài hòa giữa kiến trúc cổ Trung Hoa và nghệ thuật Việt Nam, có dáng vẻ oai phong mà vẫn có nét mềm mại tinh xảo của chạm khắc gỗ đá. Nhà Vương đã được Bộ Văn hóa Thông tin công nhận di tích kiến trúc nghệ thuật và đang có kế hoạch bảo quản trong tổng thể hệ thống di tích của Hà Giang.

Nhằm bảo tồn, phát huy những nét kiến trúc độc đáo của Nhà Vương, ngành văn hóa, du lịch tỉnh Hà Giang đã triển khai nhiều giải pháp, trong đó gắn khai thác tiềm năng du lịch với bảo tồn nguyên trạng kiến trúc Nhà Vương trước sự tàn phá của thiên nhiên. Với xu thế phát triển du lịch sinh thái và du lịch cộng đồng ở Đồng Văn nói riêng và Hà Giang nói chung, khu di tích Nhà Vương cũng là một trong những "nàng công chúa đang say ngủ", chờ được đánh thức.

Lê Việt Dũng – TTXVN