Một nghiên cứu tại Tây Ban Nha đã cung cấp những dữ liệu quý giá về bí mật sống thọ và khỏe mạnh, thông qua các xét nghiệm toàn diện trên bà Maria Branyas Morera - người được công nhận là cụ bà già nhất thế giới trước khi qua đời năm ngoái ở tuổi 117.
Cụ Maria Branyas Morera, người từng được công nhận là cụ bà cao tuổi nhất thế giới. Ảnh: The Guardian
Theo tờ The Guardian, nhóm bác sĩ tại Viện Nghiên cứu Bệnh bạch cầu Josep Carreras ở Barcelona đã tiến hành phân tích máu, nước bọt, nước tiểu và mẫu vi sinh đường ruột của bà Branyas trong năm cuối đời. Kết quả cho thấy dù cơ thể đã mang nhiều dấu hiệu tuổi tác, song bà vẫn sở hữu những yếu tố sinh học đặc biệt giúp bảo vệ khỏi các căn bệnh phổ biến ở tuổi già như ung thư, tiểu đường hay sa sút trí tuệ.
Tiến sĩ Manel Esteller, người đứng đầu nghiên cứu, cho biết: “Quy luật chung là khi chúng ta già đi, cơ thể trở nên yếu hơn. Nhưng bà ấy là một ngoại lệ và chúng tôi muốn tìm hiểu nguyên nhân. Lần đầu tiên, chúng tôi có thể phân biệt được giữa già và bệnh”.
Khi phân tích ADN, nhóm nghiên cứu phát hiện một số biến thể gien đã giúp bảo vệ tim và tế bào não của bà khỏi thoái hóa. Cơ thể bà duy trì mức độ viêm thấp, giảm nguy cơ mắc các bệnh mạn tính. Bà cũng có khả năng chuyển hóa chất béo và cholesterol hiệu quả hơn so với nhiều người cao tuổi khác. Đặc biệt, hệ vi sinh vật đường ruột của bà “trẻ” hơn nhiều so với tuổi thật, giàu lợi khuẩn Bifidobacterium - yếu tố được xem là hỗ trợ hệ miễn dịch và tiêu hóa.
Một phát hiện khác là các telomere (những trình tự lặp lại của ADN ở các đầu mút của nhiễm sắc thể) của bà Branyas cực kỳ ngắn. Đây vốn là dấu hiệu lão hóa, song nó lại có thể hạn chế sự phân chia của các tế bào bất thường, từ đó giúp ngăn chặn nguy cơ phát triển khối u.
Ngoài yếu tố di truyền, các nhà khoa học cũng nhấn mạnh lối sống lành mạnh của bà Branyas. Bà không hút thuốc, không uống rượu, duy trì chế độ ăn nhiều sữa chua, giữ cân nặng ổn định và có đời sống tinh thần tích cực với gia đình, bạn bè. Bà từng sống sót qua hai cuộc chiến tranh thế giới, nội chiến Tây Ban Nha, đại dịch COVID-19 và thậm chí hồi phục sau khi mắc bệnh ở tuổi 113.
Nhóm nghiên cứu sử dụng công cụ “đồng hồ biểu sinh” để đo tuổi sinh học của bà và nhận thấy bà trẻ hơn từ 10 đến 15 năm so với tuổi thực tế. Điều này củng cố giả thuyết rằng một số người sở hữu khả năng duy trì sức khỏe vượt trội nhờ sự kết hợp giữa di truyền và lối sống.
Tiến sĩ Esteller cho rằng những phát hiện này mở ra triển vọng phát triển các loại thuốc hoặc phương pháp điều trị mới nhằm tái tạo tác động tích cực của những gien tốt, giúp con người có thể sống thọ và khỏe mạnh hơn. “Cha mẹ của Maria đã truyền cho bà những gien tuyệt vời, nhưng không ai trong chúng ta có thể chọn cha mẹ mình. Tuy nhiên, chúng ta có thể học hỏi từ những gì bà để lại”, ông nói.
Giáo sư Joao Pedro de Magalhaes tại Đại học Birmingham (Anh) nhận định rằng các trường hợp sống thọ đặc biệt như bà Branyas mang đến cơ hội hiếm có để hiểu rõ hơn về cơ chế lão hóa. “Nếu xác định được những gien cụ thể giúp con người duy trì sức khỏe ở tuổi cực cao, chúng ta có thể tìm ra các mục tiêu sinh học để can thiệp, mở đường cho việc kéo dài tuổi thọ khỏe mạnh trong tương lai”, ông nói.
Câu chuyện của Maria Branyas Morera không chỉ là minh chứng về sức mạnh của di truyền và lối sống lành mạnh, mà còn cung cấp cho giới khoa học một “bản đồ” quý báu để nghiên cứu và ứng dụng trong y học nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống con người ở tuổi xế chiều.