Theo tờ The Hill ngày 26/8, mật vụ Mỹ nói rằng họ đã tạm giữ một người lúc khoảng 18h15 cùng ngày tại Công viên Lafayette vì châm lửa một vật thể rồi bàn giao cho Cảnh sát Công viên Mỹ có thẩm quyền.

Cảnh sát Công viên cho biết họ đã bắt giữ người này tại công viên vào khoảng 18h30 với cáo buộc vi phạm mục 36 CFR 2.13(a)(1), quy định cấm đốt lửa trong công viên công cộng trừ khu vực được chỉ định.

Cảnh sát Công viên từ chối tiết lộ danh tính, cho biết thông tin này chưa thể công khai cho đến khi tòa án chính thức đưa ra cáo buộc.

Theo đoạn video do tờ báo mạng The Bulwark công bố, người đàn ông tự nhận là cựu binh từng hơn 20 năm phục vụ trong quân đội Mỹ và nói rằng ông đốt lá cờ này để phản đối Tổng thống Mỹ (xem video dưới. Nguồn: The National Desk).

Người này nói qua loa phóng thanh: “Tôi đã chiến đấu để bảo vệ mọi quyền tự do của các bạn, trong đó có quyền được thể hiện bản thân theo bất kỳ cách nào. Hiến pháp cho phép đốt cờ Mỹ. Không một tổng thống nào có thể ban hành luật cả”.

Trước đó, Tổng thống Trump đã ký sắc lệnh hành pháp yêu cầu Bộ trưởng Tư pháp Mỹ truy tố các trường hợp báng bổ quốc kỳ bằng cách xác định những điều luật của bang và địa phương mà người đốt cờ có thể đã vi phạm. Sắc lệnh cũng chỉ đạo các quan chức chính quyền hủy hoặc thu hồi thị thực đối với công dân nước ngoài nếu họ bị phát hiện xúc phạm quốc kỳ.

Một phán quyết mang tính bước ngoặt của Tòa án Tối cao Mỹ năm 1989 đã khẳng định việc đốt cờ Mỹ là quyền được bảo vệ theo Tu chính án thứ nhất.

Theo hãng tin AP, trong sắc lệnh mà Tổng thống Trump ký tại Phòng Bầu dục, ông thừa nhận phán quyết trên của Tòa án Tối cao, nhưng nhấn mạnh vẫn có cơ sở truy tố hành vi đốt cờ nếu hành vi này có khả năng kích động hành động phi pháp tức thời hoặc bị coi là ngôn từ khiêu khích bạo lực.

Ông Trump nói: “Ai đốt cờ thì nhận án tù một năm. Không phải 10 năm, không phải một tháng. Một năm tù, ghi vào hồ sơ và ngay lập tức hành vi đốt cờ sẽ chấm dứt”.

Các nhà bảo vệ quyền tự do dân sự và giới học giả hiến pháp đặt câu hỏi về tính hợp pháp và ý nghĩa của hành động này. Luật sư Bob Corn-Revere, cố vấn trưởng của Tổ chức Quyền cá nhân và Biểu đạt, nói: “Người ta có thể bị truy tố vì đốt bất cứ thứ gì ở nơi không được phép đốt, nhưng chính phủ không thể truy tố một hành động biểu đạt được bảo vệ, ngay cả khi nhiều người Mỹ, kể cả Tổng thống, cho rằng hành vi này xúc phạm và khiêu khích đặc biệt”. Theo luật sư này, Tổng thống Trump không có quyền viết lại Tu chính án thứ nhất.

Trong vụ việc năm 1989, Tòa án Tối cao đã phán quyết với tỷ lệ 5 - 4 rằng Tu chính án thứ nhất bảo vệ hành vi đốt cờ, coi đây là một hình thức biểu đạt chính trị. Thẩm phán bảo thủ Antonin Scalia, người thường được ông Trump ca ngợi, nằm trong phe đa số.

Ngày 25/8, ông Trump gọi Tòa án Tối cao năm 1989 là một “tòa án rất đáng buồn”. Ông cho rằng việc đốt quốc kỳ Mỹ kích động bạo loạn ở mức độ chưa từng thấy, khi một số người phát điên khi làm việc đó, còn số khác thì tức giận vì hành động đó. Tuy nhiên, ông không đưa ra ví dụ cụ thể.

Một bản thông tin của Nhà Trắng dẫn lại các vụ biểu tình gần đây, trong đó có vụ ở Los Angeles hồi tháng 6, nơi người ta đốt quốc kỳ Mỹ và có những hành vi bạo lực, đe dọa an toàn công cộng khác.

Trong khi đó, Giáo sư luật G.S. Hans thuộc Đại học Cornell nhận định rằng nước Mỹ chưa hề phải đối mặt với tình trạng đốt cờ tràn lan. Ông nói: “Tôi nghĩ đây không phải là vấn đề lớn”.

Sắc lệnh của Tổng thống Trump mô tả hành vi báng bổ quốc kỳ là hành động xúc phạm và khiêu khích đặc biệt, thể hiện sự khinh thường, thù địch và bạo lực chống đất nước, là hành vi phản đối rõ ràng nhất đối với liên minh chính trị bảo vệ quyền, tự do và an ninh. Đốt biểu tượng của nước Mỹ có thể kích động bạo lực và bạo loạn.

Đối với người nước ngoài, sắc lệnh này cho phép hủy bỏ thị thực, giấy phép cư trú, tiến trình nhập tịch và các lợi ích nhập cư khác. Họ cũng có thể bị trục xuất.

Hành vi đốt cờ Mỹ từ lâu đã là nỗi bận tâm của ông Trump. Sau khi đắc cử tháng 11/2016, ông viết trên Twitter: “Không ai được phép đốt quốc kỳ Mỹ. Nếu họ làm, phải có hậu quả, có thể là tước quốc tịch hoặc một năm tù!”.

Tuy nhiên, Hiến pháp Mỹ cấm chính phủ tước quốc tịch của những công dân Mỹ sinh ra tại Mỹ.