Sau lưng Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in và nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un, có một người đàn ông lặng lẽ lấy khăn tay chấm nước mắt sau khi hai nhà lãnh đạo thông báo tuyên bố lịch sử tại Hội nghị Thượng đỉnh liên Triều.
Nước mắt 18 năm
Theo Reuters, vậy là sau gần hai thập kỷ miệt mài xây dựng đối thoại giữa hai quốc gia Hàn Quốc và Triều Tiên, ông cũng thấy được công sức của mình đơm hoa.
Ông Suh Hoon (sau) chấm nước mắt vì xúc động. Ảnh: Reuters |
Đó là Giám đốc Cơ quan Tình báo Quốc gia Hàn Quốc Suh Hoon. Cách đây gần 18 năm, ông Suh Hoon, khi đó là một quan chức tình báo Hàn Quốc, đã tới Bình Nhưỡng để thuyết phục nhà lãnh đạo Triều Tiên khi đó là ông Kim Jong Il tổ chức hội nghị thượng đỉnh đầu tiên và chưa từng có tiền lệ ở thủ đô Bình Nhưỡng năm 2000.
Ngày 27/4 tại khu vực phía nam của làng đình chiến Panmunjom, ông đã không kìm được nước mắt khi chứng kiến ông Kim Jong-un, con trai cố lãnh đạo Kim Jong Il, cam kết hòa bình trên Bán đảo Triều Tiên với Tổng thống Moon Jae-in.
Đó là lần đầu tiên một nhà lãnh đạo Triều Tiên đặt chân lên đất Hàn Quốc kể từ Chiến tranh Triều Tiên năm 1950-1953, cuộc chiến đã chia đôi Bán đảo Triều Tiên và khiến hai quốc gia láng giềng ở trong tình trạng chiến tranh từ đó tới nay.
Cuộc gặp mặt lịch sử giữa ông Kim Jong-un và Moon Jae-in diễn ra chưa đầy một năm sau khi ông Moon Jae-in trở thành tổng thống Hàn Quốc và nhanh chóng bổ nhiệm ông Suh Hoon làm Giám đốc Cơ quan Tình báo Quốc gia. Ông Suh Hoon đã quay trở lại chính cơ quan mình đã rời bỏ năm 2008 khi một chính quyền bảo thủ lên nắm quyền.
Ông Suh Hoon được coi chính là người có thể thúc đẩy quan hệ liên Triều bị rạn nứt lâu nay bởi chương trình hạt nhân của Triều Tiên.
Phát biểu với phóng viên năm 2017 sau khi biết tin được bổ nhiệm, ông Suh Hoon nói: “Còn quá sớm để nói về một hội nghị thượng đỉnh liên Triều tiếp theo. Nhưng chúng ta cần nó”.
Ông Suh Hoon là người đã giúp sắp đặt hai hội nghị thượng đỉnh liên Triều trước đó vào năm 2000 và 2007. Ông được coi là chuyên gia Hàn Quốc hàng đầu về Triều Tiên. Ông nổi tiếng vì là người Hàn Quốc gặp cố lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Il nhiều nhất.
Nhà đàm phán số 1
Trong hồi ký năm 2014, ông Lee Jong-seok, cựu Bộ trưởng Thống nhất đã thăm Bình Nhưỡng cùng ông Suh Hoon năm 2003 – người năm đó là đặc phái viên của Tổng thống Hàn Quốc Roh Moon-hyun, đã gọi ông Suh là “nhà đàm phán số 1 với Triều Tiên”.
Ông Suh Hoon (phải) và nhà lãnh đạo Kim Jong-un tại Panmunjom ngày 27/4. Ảnh: Reuters |
Ông Suh Hoon năm nay 64 tuổi, sống ở Triều Tiên trong hai năm cuối những năm 1990. Ông đã tham gia vào một kế hoạch xây dựng lò phản ứng hạt nhân – một phần trong thỏa thuận quốc tế năm 1994 nhằm đóng băng chương trình hạt nhân của Triều Tiên. Thỏa thuận đó cuối cùng đã sụp đổ.
Ông John Delury, một chuyên gia về Triều Tiên thuộc Đại học Yonsei ở Seoul, nói: “Ông ấy xuất hiện và đã biết mọi việc vận hành ra sao và cần phải làm gì. Tổng thống Moon Jae-in đã trao cho ông ấy hướng dẫn chính trị rõ ràng”.
Hồi tháng 3, ông là một thành viên trong phái đoàn 10 người thăm nhà lãnh đạo Kim Jong-un ở Bình Nhưỡng, trở thành một trong những quan chức Hàn Quốc đầu tiên gặp nhà lãnh đạo Triều Tiên sau khi ông cầm quyền cuối năm 2011.
Sau cuộc gặp, ông Kim Jong-un không chỉ đồng ý gặp Tổng thống Moon Jae-in mà còn khiến ông Suh Hoon cùng các đặc phái viên ngạc nhiên khi tuyên bố ông sẽ sẵn sàng thảo luận phi hạt nhân hóa với Tổng thống Mỹ Donald Trump, đặt nền móng cho cuộc gặp, sẽ là đầu tiên và chưa từng có tiền lệ giữa hai lãnh đạo đương nhiệm của Mỹ và Triều Tiên nếu diễn ra đúng kế hoạch.
Ông Suh Hoon về sau đã thu xếp một chuyến đi tới Bình Nhưỡng cho Giám đốc Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) Mike Pompeo (người vừa trở thành ngoại trưởng Mỹ). Ông Pompeo đã gặp ông Kim Jong-un từ ngày 31/3 tới 2/4 và dọn đường cho cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ-Triều sắp tới.
Tổng thống Trump cho biết: Ông Pompeo đã thiết lập mối quan hệ tốt đẹp với ông Kim Jong-un và cuộc gặp diễn ra rất suôn sẻ.
Ông Moon Hong-sik, thành viên nghiên cứu thuộc Viện Chiến lược An ninh Quốc gia ở Seoul, nhận định: “Tôi cho rằng một mạng lưới nhân vật chủ chốt đã tham gia sâu vào tổ chức những sự kiện này”. Ông cho rằng ông Suh Hoon có quan hệ tốt với không chỉ ông Pompeo mà còn với cả ông Kim Yong Chol – cựu giám đốc tình báo quân đội Triều Tiên và hiện là Phó Chủ tịch Đảng Lao động Triều Tiên.
Ông Suh Hoon là một trong hai quan chức Tổng thống Moon Jae-in lựa chọn để tham gia hội nghị thượng đỉnh chính thức đầu tiên giữa mình và ông Kim Jong-un.
Ông Seo Yu-suk, giám đốc nghiên cứu Viện Nghiên cứu Triều Tiên ở Seould nhận định: “Chỉ cần nhìn thấy ông Suh Hoon ở đó đã là một minh chứng hùng hồn về vai trò quan trọng của ông trong thiết lập hội nghị thượng đỉnh”.