“Bộ Tư pháp là cơ quan chủ trì soạn thảo Luật Giám định Tư pháp và Luật Thi hành án dân sự. Tôi cho rằng những ý kiến này rất xác đáng, Bộ Tư pháp xin được tiếp thu, bổ sung để hoàn thiện 2 dự thảo luật này”, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh phát biểu.

Phát biểu tại Hội nghị, ĐBQH tỉnh Lạng Sơn Phạm Trọng Nghĩa, cho rằng hồ sơ dự án Luật kèm theo Tờ trình số 792/TTr-CP ngày 15/9/2025 của Chính phủ được chuẩn bị công phu, bám sát yêu cầu theo quy định. Theo Tờ trình của Chính phủ, một trong những quan điểm xây dựng dự án Luật là thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng về cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số trong hoạt động giám định tư pháp. 

“Tuy nhiên, trong hồ sơ lại chưa có đánh giá về việc ứng dụng, thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Vì vậy, đề nghị xem xét bổ sung để bảo đảm thực hiện yêu cầu tại khoản 2 Điều 34 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật được sửa đổi, bổ sung theo Luật số 87/2025”, đại biểu Phạm Trọng Nghĩa nêu ý kiến.

Đại biểu Phạm Trọng Nghĩa cho rằng, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung quy định về thẩm quyền bổ nhiệm, miễn nhiệm giám định viên tư pháp theo hướng các bộ, ngành thực hiện bổ nhiệm, miễn nhiệm người làm việc tại bộ, ngành mình. Nội dung này được thể hiện tại khoản 1 Điều 9 của dự thảo luật. Như vậy dự thảo luật có thể hiểu giám định viên kỹ thuật hình sự công tác tại Bộ Quốc phòng, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao sẽ do người đứng đầu các cơ quan này bổ nhiệm, miễn nhiệm mà không phải là Bộ trưởng Bộ Công an - cơ quan quản lý chuyên ngành về hình sự; hay giám định viên pháp y thuộc thẩm quyền quản lý của Bộ Quốc phòng, Bộ Công an cũng sẽ do hai Bộ này bổ nhiệm, miễn nhiệm mà không phải là Bộ Y tế - cơ quan quản lý chuyên ngành về y tế.

“Do đó, đề nghị xem xét, giữ thẩm quyền bổ nhiệm giám định viên tư pháp như Luật hiện hành. Theo đó, quy định rõ Bộ trưởng Bộ Y tế bổ nhiệm giám định viên trong lĩnh vực pháp y và pháp y tâm thần; Bộ trưởng Bộ Công an bổ nhiệm giám định viên kỹ thuật hình sự; Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ bổ nhiệm giám định viên tư pháp hoạt động trong các lĩnh vực khác tại các cơ quan ở trung ương thuộc phạm vi quản lý”, đại biểu Phạm Trọng Nghĩa phát biểu. 

Về tiêu chuẩn người giám định tư pháp theo vụ việc (Điều 11), có ý kiến cho rằng: Khoản 1 Điều 8 và Khoản 1 Điều 11 yêu cầu tiêu chuẩn của giám định viên và người giám định tư pháp theo vụ việc phải là công dân Việt Nam. 

Đại biểu Phạm Trọng Nghĩa dẫn chứng: Tính đến 30/6/2023, cả nước có 7.136 giám định viên tư pháp và 2.621 người giám định tư pháp theo vụ việc. Đồng thời, từ năm 2018 đến 30/6/2023, hệ thống tổ chức người giám định tư pháp ở các lĩnh vực đã thực hiện 1.039.699 vụ việc. Báo cáo cũng nêu đội ngũ người làm giám định tư pháp trong một số lĩnh vực nhất là các lĩnh vực kiêm nhiệm còn thiếu kiến thức pháp lý và kỹ năng nghiệp vụ nên còn lũng túng, khó khăn khi thực hiện giám định.

Mặc dù, trong Hiệp định CPTPP, Việt Nam bảo lưu dịch vụ giám định tư pháp; theo đó, không cho phép nước ngoài tham gia vào lĩnh vực này. Tuy nhiên, ĐBQH đề nghị cơ quan soạn thảo tham khảo kinh nghiệm quốc tế để xem xét để mở rộng trong một số trường hợp có thể cho phép công dân nước ngoài có nhân thân tốt tham gia giám định tư pháp với tư cách là người giám định tư pháp theo vụ việc. Việc này phúc đáp yêu cầu trong nước, góp phần nâng cao chất lượng giám định tư pháp, nhất là trong các vụ việc tranh chấp có yếu tố nước ngoài.

Về Văn phòng giám định tư pháp (Điều 18), đại biểu Phạm Trọng Nghĩa cho biết: Hiện nay, Văn phòng giám định tư pháp được giám định 6 chuyên ngành, gồm: Tài chính, ngân hàng, xây dựng, cổ vật, di vật, bản quyền tác giả. Theo Báo cáo tổng kết thi hành Luật thì hiện nay, toàn quốc có 2 Văn phòng Giám định tư pháp hoạt động trong lĩnh vực tài chính. Tại Khoản 2 và khoản 3 Điều 18 của dự thảo Luật quy định mở rộng phạm vi lĩnh vực xã hội hóa giám định tư pháp, theo đó, bổ sung thêm 5 chuyên ngành, gồm: Giám định AND; tài liệu; kỹ thuật số và điện tử; dấu vết đường vân; tài nguyên. Văn phòng giám định tư pháp không được thực hiện giám định trong hoạt động tố tụng hình sự đối với các chuyên ngành này, trừ trường hợp được người trưng cầu giám định tư pháp trưng cầu trong trường hợp đặc biệt. 

“Tôi nhất trí với quy định của dự thảo Luật về mở rộng phạm vi lĩnh vực xã hội hóa giám định tư pháp để thể chế hóa chủ trương của Đảng tại Nghị quyết số 27-NQ/TW là “huy động nguồn lực để xã hội hóa và phát triển lĩnh vực giám định tư pháp” khi nguồn lực công còn khó khăn. Đồng thời, đề nghị cân nhắc bổ sung thêm một số lĩnh vực khác như mỹ phẩm, an toàn thực phẩm”, đại biểu Phạm Trọng Nghĩa phát biểu.

Phát biểu tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh đã tiếp thu những ý kiến, nội dung ĐBQH nêu về việc quy định những nguyên tắc liên quan đến việc chuyển đổi số; về ứng dụng khoa học công nghệ; về việc bổ nhiệm, miễn nhiệm giám định viên tư pháp...

Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh cũng cảm ơn ĐBQH đã nêu một số vướng mắc trong quá trình thực tiễn thi hành Luật Giám định Tư pháp. “Đúng là trong quá trình tổ chức thi hành luật, Bộ Tư pháp thấy rằng thông thường có những vướng mắc, phần nào đó có thêm cả vấn đề định giá tài sản nhưng không quy định trong luật này”, Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh nói.

Đại biểu Nguyễn Công Long (Đoàn ĐBQH Đồng Nai) đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo cần tiếp tục rà soát để xem xét những quy định của Luật sửa đổi toàn diện đã kịp thời giải quyết được những vướng mắc trong thục tiễn chưa. 

Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh cho rằng, cơ quan chủ trì soạn thảo đã rà soát rất nhiều những nội dung vướng mắc của luật hiện hành và cũng đã rà soát toàn bộ những ý kiến mà Ban Nội chính Trung ương gửi cho Bộ Tư pháp trong quá trình xử lý vướng mắc và có ý kiến phản ánh. Ban soạn thảo đã rà soát và sẽ tiếp thu để đưa vào những quy định của luật sửa đổi lần này.