Nhiều thách thức cần giải quyết

Nghị quyết số 72-NQ-TW của Bộ Chính trị về một số giải pháp đột phá trong công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân vừa được ban hành, được đánh giá là bước đột phá nhân văn với lĩnh vực y tế. Một trong những điểm nổi bật của Nghị quyết 72 là chủ trương tiến tới miễn viện phí toàn dân.

Nghị quyết nêu rõ, từ năm 2026, người dân được khám sức khỏe định kỳ hoặc khám sàng lọc miễn phí ít nhất mỗi năm 1 lần; được lập sổ sức khỏe điện tử để quản lý sức khỏe theo vòng đời, từng bước giảm gánh nặng chi phí y tế. Đến năm 2030, người dân được miễn viện phí ở mức cơ bản trong phạm vi quyền lợi bảo hiểm y tế theo lộ trình.

Theo đó, chính sách miễn viện phí sẽ được thực hiện từng bước, trước hết cho nhóm chính sách xã hội, người yếu thế, thu nhập thấp và diện cần ưu tiên trong phạm vi bảo hiểm y tế (BHYT). Từ năm 2026, tỷ lệ, mức thanh toán cho phòng bệnh, chẩn đoán, điều trị sớm một số bệnh sẽ từng bước tăng lên. Ngân sách nhà nước và quỹ bảo hiểm y tế sẽ chi trả cho một số dịch vụ phòng bệnh, quản lý bệnh mạn tính, khám sức khỏe định kỳ, sàng lọc theo yêu cầu.

Đánh giá về chủ trương này, PGS.TS. Đào Xuân Cơ, Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai cho rằng: “Đây là bước tiến lớn trong công tác an sinh xã hội; tuy nhiên để thực hiện thành công, không chỉ ngành y mà cả hệ thống chính trị và toàn xã hội phải cùng vào cuộc”.

Theo PGS.TS. Đào Xuân Cơ, một trong những thách thức lớn của chính sách miễn viện phí là nguồn lực tài chính. Muốn thực hiện cần dựa vào ba nguồn chính là: Bảo hiểm y tế, ngân sách nhà nước và nguồn lực xã hội hóa. Cụ thể BHYT cần được mở rộng toàn dân, đa dạng gói dịch vụ; ngân sách Nhà nước tập trung đầu tư cho vùng sâu, vùng xa và y tế chuyên sâu; xã hội hóa y tế cũng rất quan trọng, cần cơ chế phù hợp để huy động nguồn lực này. Nếu làm tốt những vấn đề trên, với tốc độ phát triển kinh tế hiện tại và sự quyết tâm của toàn xã hội, mục tiêu miễn viện phí toàn dân vào năm 2030 - 2035 hoàn toàn khả thi.

Về hiệu ứng của chính sách miễn viện phí, theo PGS.TS Đào Xuân Cơ, khi miễn viện phí, nhu cầu khám chữa bệnh của người dân sẽ tăng lên, hệ thống y tế muốn đáp ứng được cần phải được củng cố. Một trong những giải pháp quan trọng là cần đẩy mạnh y tế cơ sở; y tế cơ sở phải đủ sức giải quyết các bệnh thông thường để giảm tải cho tuyến trên.

Bên cạnh đó, cần có chiến lược về đào tạo nhân lực; bác sĩ tuyến cơ sở phải có kỹ năng toàn diện từ đỡ đẻ, tiêm phòng, xử lý sơ cứu thông thường đến các kỹ thuật cấp cứu nhồi máu cơ tim, xử lý gãy xương, chăm sóc răng miệng… Nhân viên y tế cũng cần chế độ đãi ngộ, điều kiện làm việc tốt và trang thiết bị thiết yếu.

Đặc biệt, việc thực hiện chuyển đổi số cũng là giải pháp hiệu quả. Đơn cử như triển khai hồ sơ sức khỏe điện tử, bệnh án điện tử liên thông, giúp bác sĩ tuyến trên có thể hỗ trợ điều trị người bệnh từ xa, giảm chi phí và nâng cao chất lượng dịch vụ ngay tại địa phương.

Theo PGS.TS. Đào Xuân Cơ, việc mỗi người dân được khám sức khỏe định kỳ ít nhất một lần/năm chính là chuyển từ “bị động” chữa bệnh sang “chủ động” phòng bệnh, phát hiện sớm, điều này có ý nghĩa vô cùng to lớn, giảm gánh nặng y tế.

Gắn với chính sách BHYT

Về những động thái triển khai Nghị quyết 72 của ngành y tế, Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho biết: “Bộ Y tế đang khẩn trương xây dựng Đề án triển khai Nghị quyết. Chính sách này vẫn phải dựa trên nền tảng trụ cột là BHYT, đồng thời thực hiện có lộ trình. Nhà nước và quỹ sẽ chi trả các chi phí y tế cơ bản, thiết yếu, giảm tối đa gánh nặng tài chính cho người dân; trước hết là đối với đối tượng chính sách xã hội, người yếu thế, người có thu nhập thấp và một số đối tượng cần ưu tiên khác. Phần dịch vụ y tế theo yêu cầu, vượt mức cơ bản thì người bệnh vẫn phải chi trả một phần để nâng cao ý thức sử dụng dịch vụ hợp lý, tiết kiệm chi phí”.

Theo Bộ trưởng Đào Hồng Lan, chính sách miễn viện phí phải gắn chặt với bao phủ bảo hiểm y tế toàn dân, mọi người đều tham gia bảo hiểm y tế để chia sẻ rủi ro, người có điều kiện lo cho người nghèo, người khoẻ đỡ người yếu; cùng với hỗ trợ của ngân sách nhà nước để người bệnh không phải trả thêm chi phí khi không may mắc bệnh.

Về phạm vi quyền lợi, người dân được người dân được khám sức khỏe định kỳ hoặc khám sàng lọc miễn phí ít nhất mỗi năm 1 lần và lập sổ sức khỏe điện tử, quản lý bệnh tật theo vòng đời, từ bào thai đến khi già, việc này được triển khai ngay từ năm 2026.

Từ năm 2026, BHYT sẽ từng bước thực hiện tăng tỷ lệ, mức thanh toán, chi cho phòng bệnh, chẩn đoán, điều trị sớm một số bệnh và đối tượng ưu tiên theo lộ trình từ Quỹ BHYT để giảm gánh nặng tài chính cho người bệnh, phù hợp với việc tăng mức đóng bảo hiểm y tế theo quy định của pháp luật từ năm 2027.

Ngân sách nhà nước và Quỹ BHYT chi trả cho một số dịch vụ phòng bệnh, quản lý bệnh mạn tính, khám sức khỏe định kỳ và khám sàng lọc theo yêu cầu chuyên môn tại cấp khám bệnh, chữa bệnh ban đầu, cơ bản theo lộ trình phù hợp nhằm ngăn ngừa bệnh tật, giảm tỷ lệ mắc và tử vong, tiết kiệm chi phí điều trị giai đoạn muộn, người dân.

“Mục tiêu cuối cùng là bảo đảm mọi người dân, không phân biệt vùng miền, giàu nghèo, được tiếp cận các dịch vụ y tế thiết yếu, cơ bản mà không phải lo lắng về tài chính. Nghị quyết không đặt mục tiêu “miễn phí tuyệt đối”, mà hướng đến giảm tối đa chi phí đồng chi trả của người dân, tăng độ bao phủ BHYT, giảm tử vong do phát hiện bệnh muộn và xây dựng hệ thống y tế công bằng, bình đẳng, hiệu quả, bền vững và không ai bị bỏ lại phía sau”, Bộ trưởng Đào Hồng Lan nhấn mạnh.