Cuối năm 2000, khi thôi giữ chức Bí thư Đảng ủy xã để nghỉ hưu theo chế độ, ông Hoàng Văn Luận mới có thời gian để tập trung cho công tác sưu tầm, biên soạn và truyền dạy những làn điệu hát then, hát ví, hát sli, lượn... cho bà con người Tày. Đầu tiên, ông đề xuất với chính quyền địa phương cho thành lập đội văn nghệ xóm Khau Diều nhằm bảo tồn, phổ biến các bài hát, điệu múa cổ.

Có “vốn liếng” kha khá trong tay, gồm trên 300 bài hát cổ sưu tầm được trong nhiều năm và khoảng 200 bài hát tự sáng tác lời mới, nghệ nhân Hoàng Văn Luận từng bước “nhân vốn” ra cho bà con qua các buổi tập văn nghệ. Nhờ được ông “truyền lửa”, nhiều bà con trong xóm Khau Diều hăng hái xin vào đội văn nghệ để biết hát then, đánh đàn tính, biết hát sli, lượn, cọi... Từ 10 thành viên ban đầu, sau 1 năm hoạt động, đội văn nghệ xóm Khau Diều đã phát triển lên 30 người.

Đặc biệt, từ thời điểm CLB Văn học Nghệ thuật (VHNT) huyện Định Hóa được thành lập (năm 2006), tiếp theo đó là sự ra đời của 16 CLB VHNT cấp xã trên toàn địa bàn huyện, nghệ nhân Hoàng Văn Luận càng bận rộn hơn với lịch “dạy” kín tháng. Không chỉ cần mẫn truyền dạy dân ca, dân vũ cho các CLB VHNT, nghệ nhân Hoàng Luận còn tham gia viết hơn chục đầu sách gồm thơ, truyện ngắn và tiểu thuyết đặc sắc về miền núi. Nhiều tác phẩm của ông đã được trao giải thưởng cao của Hội Văn nghệ Dân gian Việt Nam như cuốn sách “Hát Then Thái Nguyên”; cuốn “Văn hóa làng xã người Tày”; cuốn giáo trình “10 làn điệu dân ca dân tộc Tày - Định Hóa”; “Hát sli lượn của người Tày Định Hóa”; “Hát Then người Tày” với đồng tác giả Hoàng Tuấn Cư...

Ở tuổi 72, nghệ nhân Hoàng Văn Luận vẫn còn “sung sức” lắm. Với ông, việc bảo tồn, phát huy giá trị các làn điệu dân ca dân tộc, phong tục tập quán của người Tày chính là niềm vui sống có ý nghĩa khi về già.