Sau một thời gian tạm thời im ắng do các lực lượng chức năng quyết liệt dẹp bỏ, đến nay tình trạng khai thác cát, sỏi trái phép trên Sông Lam đi qua các huyện Nam Đàn, Đô Lương, Thanh Chương… của tỉnh Nghệ An lại tái diễn.

Điều đáng nói, 90% đối tượng khai thác cát, sỏi trên Sông Lam đều chưa có giấy phép hoạt động. Việc khai thác trái phép này đã ảnh hưởng không nhỏ tới môi trường, làm biến đổi dòng chảy tự nhiên, sạt lở đất nông nghiệp, đe doạ đến tính mạng con người và ảnh hưởng tới công trình quốc gia.

Huyện Đô Lương có hai công trình quốc gia là cầu Đô Lương và đập nước bara phục vụ tưới tiêu cho các huyện Yên Thành, Đô Lương, Anh Sơn. Theo Pháp lệnh Khai thác và bảo vệ công trình thuỷ lợi quy định đối với công trình quốc gia thì cách thượng lưu 500m và hạ lưu 500m không được gây mất an toàn đập.

Tuy nhiên, trên thực tế tình trạng khai thác cát sỏi đã ở ngay sát dưới chân cầu và đập bara Đô Lương.



Việc khai thác không hợp lý đã tạo ra những bãi bồi, cồn nổi, có nơi lại tạo thành những hố sâu hun hút, gây ra tình trạng sạt lở đất nông nghiệp của bà con, ảnh hưởng đến tính mạng người dân và công trình quốc gia, môi trường nước cũng bị ô nhiễm nặng. “Chính quyền xã thì bất lực bởi không đủ thẩm quyền để giải quyết. Thậm chí đoàn kiểm tra liên ngành của tỉnh đến kiểm tra, phạt xong, đoàn đi rồi thì họ lại tiếp tục khai thác”, ông Nguyễn Bá Châu - Chủ tịch xã Đặng Sơn bức xúc.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên là do nhu cầu vật liệu xây dựng (cát, sỏi) của thị trường lớn, không những cung cấp trên địa bàn huyện mà còn cung cấp cho các vùng phụ cận như Yên Thành, Diễn Châu. Nguồn vật liệu do thiên nhiên tạo ra ngày càng nhiều.

Tuy nhiên đến thời điểm hiện tại trên địa bàn huyện Đô Lương vẫn chưa có doanh nghiệp nào được UBND tỉnh cấp phép khai thác vật liệu xây dựng (cát, sỏi) theo quy định của pháp luật.

Tại một số xã có dòng sông Lam chảy qua, chính quyền còn buông lỏng trong quản lý, cho mở bến bãi sai quy định, điều này đã tiếp tay cho hoạt động khai thác cát, sỏi trái phép. Một số hộ gia đình, cá nhân hai bên bờ sông đa số sống dựa vào sông nước, thiếu việc làm nên bằng mọi biện pháp khai thác cát sỏi trái phép. Bên cạnh đó, công tác kiểm tra khai thác cát sỏi lòng sông còn gặp nhiều khó khăn, thiếu và không chủ động phương tiện để kiểm tra.

Trong lúc đó, đối tượng khai thác có những thời điểm hoạt động vào ban đêm nên khó khăn trong khâu quản lý. Rất nhiều lần huyện phối hợp với đoàn kiểm tra liên ngành của tỉnh tiến hành kiểm tra trên địa bàn các xã thường xuyên xảy ra tình trạng khai thác đá, cát sỏi trái phép như Tràng Sơn, Bồi Sơn, Lưu Sơn, Đặng Sơn, Thị trấn, Ngọc Sơn; kịp thời phát hiện, xử lý các đối tượng vi phạm, tịch thu phương tiện máy móc, đình chỉ khai thác, song được một thời gian đâu lại hoàn đó.

Để giải quyết triệt để tình trạng khai thác cát sỏi trái phép trên sông Lam, mới đây, UBND tỉnh Nghệ An đồng ý cho huyện Đô Lương phối hợp với các ban ngành khảo sát khu vực để khai thác, quy hoạch bãi tập kết cát sỏi, đảm bảo nhu cầu cung cấp nguyên vật liệu xây dựng trên địa bàn đồng thời tạo việc làm và đóng góp ngân sách cho Nhà nước theo đúng quy định của Luật Khoáng sản 2010 và các văn bản hướng dẫn thi hành.

Huyện cũng phối hợp với đoàn kiểm tra liên ngành của tỉnh kiểm tra hoạt động khai thác, chế biến khoáng sản trên địa bàn, đặc biệt là tình trạng khai thác cát sỏi trái phép tại khu vực xung yếu bảo vệ đất nông nghiệp ở xã Đặng Sơn, Bồi Sơn, Lam Sơn, chân cầu và đập bara Đô Lương; kiểm tra việc đăng ký, đăng kiểm phương tiện đảm bảo an toàn giao thông đường thủy.

Một giải pháp cũng không kém phần quan trọng chính là tạo việc làm cho các hộ dân sống hai bên bờ sông Lam bằng cách chuyển đổi nghề hoặc làm nghề phụ để ổn định cuộc sống, có như vậy mới mong ngăn chặn được tình trạng khai thác cát sỏi trái phép diễn ra như hiện nay.



Bích Huệ