Đây là sự kiện khẳng định quyết tâm của Đảng, Nhà nước trong thúc đẩy khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, coi đây là động lực then chốt để phát triển nhanh, bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Phóng viên Thông tấn xã Việt Nam đã có cuộc trao đổi với ông Vũ Quốc Huy, Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) xung quanh sự kiện này.

Thưa ông, Ngày hội Đổi mới sáng tạo quốc gia và Triển lãm quốc tế Đổi mới sáng tạo Việt Nam có ý nghĩa như thế nào trong việc cụ thể hóa Nghị quyết 57/NQ-TW của Bộ Chính trị?

Ngày hội Đổi mới sáng tạo quốc gia và Triển lãm quốc tế Đổi mới sáng tạo Việt Nam là một trong những hoạt động cụ thể hóa Nghị quyết 57/NQ-TW của Bộ Chính trị về đột phá khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Đây không chỉ là dịp tôn vinh các sản phẩm, thành tựu của đổi mới sáng tạo, mà còn là cơ hội giao lưu, kết nối các thành tố trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.

Sự kiện tiếp tục khẳng định quyết tâm và cam kết mạnh mẽ của Đảng, Nhà nước trong việc thúc đẩy đổi mới sáng tạo; khẳng định vai trò chiến lược, trung tâm của đổi mới sáng tạo trong việc thúc đẩy tăng trưởng nhanh, bền vững, nâng cao năng suất và năng lực cạnh tranh quốc gia, phát triển kinh tế - xã hội trong thời kỳ mới; đồng thời, đây cũng là dịp tôn vinh, khuyến khích những ý tưởng mới, sáng tạo đột phá trong mọi lĩnh vực góp phần phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.

Thưa ông, vai trò của cộng đồng khởi nghiệp, đặc biệt là giới trẻ và chuyên gia Việt kiều, đang được thể hiện như thế nào trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia?      

Trong nhiều năm qua, đổi mới sáng tạo ở Việt Nam thường được nhắc tới gắn liền với các dự án tầm cỡ: công nghệ bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, hay hợp tác với các tập đoàn công nghệ toàn cầu. Tuy nhiên, tôi cho rằng, những ý tưởng bình dị, tưởng như chỉ phục vụ nhu cầu hẹp, lại cũng có thể trở thành hạt giống cho sự thay đổi.

Tôi cho rằng, đổi mới sáng tạo không còn là đặc quyền của phòng thí nghiệm hay các tập đoàn tỷ đô. Đó là nhịp đập hàng ngày trong từng ngóc ngách của đời sống, từ sinh viên khởi nghiệp với một ý tưởng giản dị đến chuyên gia Việt kiều trở về góp sức nâng tầm quốc gia.

Thưa ông, thông điệp này vừa mang tính cổ vũ, vừa hàm chứa một bài toán lớn: làm thế nào để những ý tưởng giản dị không chỉ dừng ở quy mô nhỏ lẻ, mà có thể trở thành một phần của hệ sinh thái quốc gia?

Thực tế, sáu năm qua cho thấy, NIC đã chọn cách xây dựng hệ sinh thái theo hướng mở. Từ "ý tưởng trên giấy" khi thành lập năm 2019, Trung tâm đã trở thành đầu mối kết nối giữa startup, doanh nghiệp, viện trường và các cơ quan quản lý.

Việc lựa chọn 11 lĩnh vực trọng tâm để tập trung phát triển, từ sản xuất thông minh, đô thị thông minh cho tới công nghệ y tế và năng lượng xanh, không chỉ tạo ra khung định hướng, mà còn tạo khoảng trống để những sáng kiến bình dị có chỗ chen chân. Một giải pháp nhỏ giải quyết vấn đề ở cộng đồng có thể tìm thấy vị trí trong bức tranh lớn nếu nó được đo lường, hỗ trợ và nhân rộng.

Ở đây, giá trị của "bình dị" nằm ở chỗ: không chỉ gần gũi với đời sống mà còn dễ tiếp cận người dùng và nhanh chóng chứng minh hiệu quả thực tế. Một ứng dụng quản lý đơn giản cho quán ăn hay một mô hình phân loại rác tại khu dân cư, nếu được kết nối vào chuỗi giá trị rộng hơn, hoàn toàn có thể trở thành sản phẩm mang tính thương mại và xã hội.

Tuy nhiên, nếu chỉ dừng lại ở việc tôn vinh những ý tưởng nhỏ lẻ, đổi mới sáng tạo dễ rơi vào tính phong trào. Nguy cơ là sự phân tán nguồn lực: khi cái gì cũng được gọi là đổi mới, thì việc lựa chọn trọng điểm sẽ trở nên mờ nhạt. Thực tế, không phải ý tưởng nào cũng có khả năng mở rộng quy mô, và không phải sáng kiến nào cũng phù hợp với chuỗi giá trị toàn cầu. Chính vì vậy, vai trò của NIC và các cơ quan hoạch định chính sách là đặt ra tiêu chí sàng lọc.

Vậy theo ông, đâu là yếu tố cốt lõi để một sáng kiến đổi mới sáng tạo có thể phát triển bền vững và tạo ra giá trị thực sự cho đất nước?

Đổi mới sáng tạo không chỉ là câu chuyện của công nghệ lõi hay các dự án tỷ đô, nhưng cũng không thể chỉ dừng lại ở những phong trào nhỏ lẻ. Giá trị thật sự nằm ở sự kết nối: khi một sáng kiến bình dị được đưa vào hệ sinh thái, được kiểm chứng, nhân rộng và hội nhập, nó sẽ trở thành động lực thực sự cho đất nước.

Tôi cho rằng, người trẻ Việt Nam với đức tính sáng tạo, dám nghĩ dám làm sẽ là những người ươm mầm cho các hạt giống đó có thể phát triển thành những thành quả tốt đẹp trong tương lai. Trong kỷ nguyên đổi mới, mỗi công dân đều có thể là một người kiến tạo, miễn là ý tưởng của họ có niềm tin, có cộng đồng đồng hành và có hệ sinh thái để cất cánh.

Ông có thể cho biết, những điểm nhấn nổi bật của chuỗi hoạt động trong 3 ngày diễn ra sự kiện?

Trước hết, hoạt động đầu tiên của chuỗi sự kiện trong 3 ngày đó là lễ hưởng ứng Ngày hội Đổi mới sáng tạo quốc gia diễn ra vào sáng 1/10 với sự tham dự của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các bộ, ngành, địa phương, cùng cộng đồng doanh nghiệp, viện nghiên cứu, trường đại học, quỹ đầu tư, tổ chức quốc tế và giới truyền thông, dự kiến thu hút hơn 800 đại biểu.

Cùng với đó, là chỉ số đổi mới sáng tạo cấp địa phương (PII 2025) được công bố tại sự kiện, cùng nhiều hoạt động phát động hưởng ứng từ các doanh nghiệp, tổ chức quốc tế, chuyên gia.

Cũng trong khuôn khổ Ngày hội Đổi mới sáng tạo quốc gia, Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì tổ chức diễn đàn chính sách đổi mới sáng tạo.

Diễn đàn là dịp để công bố các cơ chế, chính sách vượt trội về đổi mới sáng tạo đã được ban hành trong thời gian vừa qua; giới thiệu các mô hình mẫu về đổi mới sáng tạo để các cơ quan, đơn vị tham khảo, vận dụng. Đồng thời đây là không gian đối thoại cởi mở để các cơ quan quản lý, tổ chức, chuyên gia, doanh nghiệp, nhà đầu tư trong và ngoài nước trao đổi về tầm nhìn chiến lược, chia sẻ kinh nghiệm và thảo luận giải pháp thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong thực tiễn.

Triển lãm quốc tế Đổi mới sáng tạo Việt Nam 2025 dự kiến thu hút khoảng 40.000 lượt khách tham dự với sự hiện diện của hàng trăm doanh nghiệp công nghệ tiêu biểu, hàng nghìn nhãn hàng, sản phẩm khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, từ các doanh nghiệp, công ty khởi nghiệp, viện, trường.

Bên cạnh triển lãm sẽ diễn ra nhiều hoạt động như: các diễn đàn, hội thảo chuyên đề về cơ chế chính sách đổi mới sáng tạo, các ngành công nghệ chiến lược, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, thúc đẩy giáo dục STEM (phương pháp giảng dạy tích hợp liên môn Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học).

Trong đó phải kể đến diễn đàn "Thúc đẩy đổi mới sáng tạo, phát triển các ngành công nghệ chiến lược" quy tụ sự tham gia của nhiều tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới như World Bank, NVIDIA, Qualcomm, Meta…

Diễn đàn Khai phóng tiềm năng đổi mới sáng tạo Pháp - Việt Nam: Bài học từ nhà khoa học đạt giải Nobel - Serge Haroche - nhà vật lý xuất sắc, người đạt giải Nobel Vật lý năm 2012. Diễn đàn "Thị trường tài sản số: Từ xu hướng đến bứt phá" là nơi hội tụ của các nhà hoạch định chính sách, doanh nghiệp, nhà đầu tư và cộng đồng công nghệ để cùng trao đổi về bức tranh pháp lý toàn diện trong và ngoài nước, đồng thời làm rõ vai trò của blockchain và tài sản số trong thúc đấy tăng trưởng kinh tế bền vững...

Ngoài ra, triển lãm năm nay quy tụ nhiều gian hàng đến từ các quốc gia công nghệ hàng đầu như: Mỹ, Đức, Pháp, Nhật Bản…

Xin cám ơn ông!